به گزارش مشرق، در روزها و ماه‌های اخیر که بسیاری از جوامع و کشورها با ویروس منحوس و ناخوانده کرونا مواجه و دست به گریبان شده‌اند هر صنف و گروهی به نوعی با تلاش خود سعی دارد راهکار و شاه کلیدی برای غلبه و پیروزی بر کرونا ویروس به آحاد مردم پیشنهاد دهد، گروهی با ارائه راهکارهای طب سنتی، گروهی با تلاش‌های بالینی و روانشناسی و بسیاری هم از طریق راهکارهای طب نوین تلاش می‌کنند به نوعی گامی در مسیر کاهش آلام و درد و رنج‌های جامعه انسانی بردارند اما در این بین مسئله‌ای که کمتر مورد توجه قرار گرفته و به خوبی به آن پرداخته نشده، اصول و راهکارهای اخلاقی است که تأثیر مستقیمی در روند بهبود عوارض و تبعات ناشی از اینگونه بیمارهای خطرناک و صعب‌العلاج دارد، در این نوشتار سعی داریم به برخی از اصول اخلاقی در چگونگی مواجه با این بیماری‌ها اشاره داشته باشیم.
اصول اخلاقی تأثیرگذار بر بیماری‌ها
قبل از بیان هر نکته‌ای درخصوص عوامل تأثیرگذار بر بهبود عوارض و تبعات بیماری‌ها خصوصاً کرونا باید به این مطلب توجه داشته باشیم که انسان موجودی متشکل از جسم و روح است، ولی با این وجود در زمان شیوع بیماری‌هایی همچون کرونا نوعاً متخصصان به دنبال راهکارهای درمانی برای نجات جسم انسان هستند، چه بسا برخی به اهمیت نیازهای روحی، معنوی و اخلاقی و روانشناسی کمتر توجه داشته باشند، خلأ این مطلب تلاش متخصصان و کارشناسانی را می‌طلبد که توانایی و تبحر لازم در توجه به نیازهای روحی و روانی بیماران را داشته باشند تا با ارائه راهکارهای متقن هم در پیشگیری و هم در روند بهبودی بیماران تأثیر مستقیم و مفیدی داشته باشند.
تقویت امید و باور به امدادهای غیبی
به طور قطع و یقین در فضای نگران کننده‌ای که سازمان‌های بهداشتی جهان دائماً سخن از عدم وجود دارو برای درمان قطعی کرونا می‌زنند و آن را به جهان مخابره می‌کنند، امید و یقین به درمان‌های فرا زمینی و فرا مادی می‌تواند سرزمین وجودی انسان را از تاریکی یأس و تبعات شوم آن باز داشته و بارقه امید و طراوت را به زندگی انسانی بازگرداند. بدون شک نا امیدی می‌تواند همچون زهری مهلک آثار نگران‌کننده بیماری کرونا ویروس را تشدید کند و سیستم ایمنی و دفاعی بدن را در مقابله با این ویروس میکروسکوپی ناتوان‌تر سازد. به بیان دیگر شاید به جرأت بتوان ادعا کرد کشنده‌تر از بیماری‌های تنفسی همچون کرونا نا امیدی است که تلاش برای بقا را در انسان سرکوب می‌نماید: «أَعظَمُ البَلاءِ اِنقِطَاعُ الرَّجَاءِ؛[۱] امام علی (ع) می‌فرمایند: «بزرگترین بلا, ناامیدی است» در اهمیت و باور به امدادهای الهی در منابع اسلامی این چنین می آموزیم: «قُلْ یا عِبادِیَ الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّه؛[۲] بگو: ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کردهاید! از رحمت خداوند نومید نشوید».
صبر و بردباری
هیچ پیروزی و فائق آمدن بر مشکلات و گرفتاری‌ها بدون بهره‌مندی از نیرو و توان روحی و اخلاقی صبر و بردباری به خوبی میسر نمی‌شود، صبر در فرهنگ و اندیشه اسلامی به منزله سر نسبت به سایر اعضاء بدن است به طوری که اگر سر در تن انسان وجود نداشته باشد حیات ایمانی و معنوی برای او معنا نداشته و سایر اعضا و جوارح انسانی نیز فاقد کارایی می‌شود کما اینکه در منابع روایی از امام صادق (ع) اینچنین نقل شده است: «الصَّبرُ مِن الإیمانِ بمَنزِلَةِ الرَّأسِ مِنَ الجَسَدِ ، فإذا ذَهَـبَ الـرَّأسُ ذَهَبَ الجَسَدُ ، کذلکَ إذا ذَهَبَ الصَّبرُ ذَهَبَ الإیمانُ؛[۳] صبر برای ایمان، به منزله سر است برای بدن. همچنان که اگر سر برود، بدن هم از بین می‌رود، اگر صبر از کف رفت، ایمان نیز از کف می‌رود». در اهمیت و ارزش صبوری در بلایا و مشکلات مادی نکات تربیتی و آموزشی فراوانی در منابع روایی نقل شده است، نکات بسیار ارزنده‌ای که امید برای زنده ماندن و تلاش کردن را در زندگی انسان تقویت می‌نماید و مانع نفوذ مشکلات در زندگی می‌شود. امام علی (ع) می‌فرماید: «الْحِلْمُ حِجَابٌ مِنَ الْآفَاتِ؛[۴]بردباری، مانعی در برابر آفت هاست».
مواسات و امدادرسانی به همنوعان
یکی دیگر از اصول مهم اخلاقی و دینی که می‌تواند تأثیر مستقیمی در روند بهبود عوارض و تبعات ناشی از بیماری‌ها و همچنین رفع بلایای ارضی و سماوی داشته باشد، دستگیری از همنوعان، انسان دوستی و گشاده دستی است، به طور قطع کسانی که فکر و ذهن آنها در فلسفه و جهان بینی تجربی و مادی گرفتار شده درک درست و کاملی از اثر بخشی این اصل مهم اخلاقی و دینی ندارند، چرا که آنها ماهیت و ارزش امور معنوی و فرامادی را به درستی نشناخته اند و همه چیز را با مقیاس‌های مادی مورد سنجش قرار می‌دهند ولی این موضوع هم با تجربه و هم با ایمان به منابع دینی و اسلامی برای مؤمنین و باورمندان به آیین مقدس اسلامی روشن است که دستگیری از هم نوعان چه آثار اعجاب‌آمیز و شگفت‌انگیزی بر روند بهبود آلام در زندگی و گسترش آرامش در حیات دنیوی دارد، چنانکه در منابع روایی از پیامبر خدا (ص) نقل شده است: «الصَّدَقةُ تَدفَعُ البَلاءَ، و هِی أنجَحُ دَواءٍ، و تَدفَعُ القَضاءَ و قد اُبرِمَ إبراما...[۵] صدقه ، بلا را دفع می‌کند و مؤثرترین داروست صدقه، قضای حتمی را دفع می‌کند...»
نویسنده: علی بیرانوند
پی‌نوشت‌ها
[۱]. تصنیف غرر الحکم و درر الکلم ؛ ص۸۳، ح۱۳۲۳.
[۲]. سوره مبارکه زمر، آیه۵۳.
[۳]. الکافی : ج۲،ص۸۷، ح۲.
[۴].عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص ۲۴ ، ح ۲۲۸.
[۵]. بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۹۳، ص۱۳۷، ح۵