ارتودنسی دندان یکی از درمان های کاملاً تخصصی در رشته دندانپزشکی به شمار می رود که برای از بین بردن کجی دندان، نامرتب بودن آنها، از بین بردن فاصله بین دندان ها و همچنین چفت شدن صحیح دندانها به کار می رود. در واقع می توان گفت که متخصص ارتودنسی تمرکزش بر روی تشخیص و درمان ناهنجاری‌ دندان‌ هاو فک و اجزای مرتبط با آن در چهره افراد است.

ارتودنسی

به صورت کلی اختلالی که در دندان ها و فک افراد به وجود می آید می تواند زمینه ساز مشکلاتی مانند به وجود آمدن ظاهر و لبخند زشت و نازیبا در صورت بیمار شود. از جمله عوارضی که مشکلات ارتودنسی برای این افراد در بر دارد می توان به مشکلاتی مانند کاهش شدید اعتماد به نفس و یا آسیب به سلامت فردی بیمار اشاره کرد.

ارتودنسی چیست و چه مزایایی دارد؟

همان طور که اشاره کردیم ارتودنسی به زبان ساده به معنای از بین بردن کجی دندان ها و مرتب کردن دندان هایی است که در اثر انواع ناهنجاری های دندانی و فکی به صورت غیر منظم رشد و نمو کرده اند. یه عبارت دیگر کار این علم حرکت دادن صحیح و آهسته دندانها با نیروهای دقیق و کنترل شده آن هم بدون وارد کردن آسیب به دندان ­هاست تا دندان ها در وضعیت صحیح قرار بگیرند.

از جمله مزیت های درمان ارتودنسی دندان می توان به ارتقاء بهداشت دهان و دندان با راحت تر تمیز کردن دندان ها، گاز زدن و جویدن کارامدتر غذا، تکلم صحیح  و از همه مهمتر برخورداری از لبخندی زیبا و دوست داشتنی و به دنبال آن افزایش کیفیت زندگی و افزایش اعتماد به نفس برای افراد در هر سن و سالی اشاره کرد.

مهم ترین اهداف درمان ارتودنسی

از جمله اهداف درمان ارتودنسی عبارتند از:

1) اولین هدف در بحث درمان ارتودنسی ارتقای زیبایی دندانها، لبخند و صورت فرد است.

2) دومین هدف ایجاد نظم داخل قوس دندانی است.

3) کمک به چفت شدن صحیح دندانها که علاوه بر گاز زدن و جویدن مؤثر غذا و توزیع مناسب نیروها روی دندانها، نقش مهمی در سلامت سیستم جونده شامل عضلات و مفصل فک دارد.

4) ایجاد تناسب و ارتباط مناسب و هماهنگ دندانها با لبها و بافت نرم صورت

5) حذف عادات مضر دهانی

6) افزایش طول عمر دندانها

آیا درمان ارتودنسی باعث آسیب به دندان ها می شود؟

به صورت کلی هر درمانی می تواند دارای مزیت ها و معایب خاص خودش باشد. پیشتر هم به این موضوع اشاره کردیم که درمان ارتودنسی دندان اگر توسط دکتر ارتودنسی بصورت صحیح انجام شود به خودی خود هیچگونه عارضه خاصی را برای بیمار در برندارد اما عدم درمان یا درمان غیر اصولی توسط درمانگر غیر متخصص ممکن است زمینه ساز عوارض و مشکلاتی برای فرد باشد.

نکته قابل توجه دیگر رعایت توصیه های دکتر ارتودنسی حین درمان است. همان طور که اشاره کردیم ارتودنسی از جمله درمان هایی است که علاوه بر بهبود زیبایی باعث کارایی سیستم دندانی، پیشگیری از پوسیدگی دندان و تحلیل لثه می شود و بدون تردید فواید زیادی از جهت ارتقای سلامت دهان و دندان دارد اما در صورت عدم مراقب بیمار و همچنین عمل نکردن به توصیه های متخصص ارتودنسی قطعاً مشکلاتی گریبان گیر بیمار خواهد شد.

مهم ترین عوارض ارتودنسی

از جمله  مشکلات و عوارض ارتودنسی که باعث تردید بیماران برای درمان می شود می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1: به وجود آمدن خراش و زخم در دهان

اولین مورد از عوارض ارتودنسی این است که ممکن است زخم ها و خراش های کوچکی در دهان بیمار به وجود بیاید. اما این مشکل بعد از گذشت چند روز به تدریج برطرف می شود و بیمار بعد از گذشت یکی دو هفته به براکت های ارتودنسی ثابت عادت میکند.

معمولاً دکتر ارتودنسی موم مخصوصی در اختیار بیمار قرار میدهد تا در روزهای اول برای رفع ناراحتی آن را روی نواحی آزاردهنده دستگاه ارتودنسی بگذارد. البته استفاده از موم ارتودنسی ضروری نیست و این مشکل جدی محسوب نمی شود.

2: درد حین درمان ارتودنسی دندان

درد دندانها در درمان ارتودنسی بیشتر در چند روز اول بعد از اعمال نیرو به دندان وجود دارد که حداکثر آن معمولاً بعد از 24 ساعت است. بیشرین درد هم بعد از اولین جلسه درمان تجربه می شود. این موضوع بیشتر برای کودکان حائز اهمیت است که متخصص ارتودنسی کودکان به این موضوع توجه ویزه ای دارند.اما نکته مهم این است که ارتودنسی درد چندانی ندارد و در صورت استفاده از نیروهای سبک توسط متخصص ارتودنسی بیمار بصورت خودبخود دردی احساس نمی کند طوری که اغلب نیازی به مصرف مسکن نیست و بیمار فقط هنگام جویدن غذا درد دارد. بنابراین درد ارتودنسی هم عارضه جدی به حساب نمی آید.

3: به وجود آمدن بیماری های لثه و پوسیدگی دندان ها

عوارض دیگری که می توان برای ارتودنسی بیان کرد و از همه مهمتر است ایجاد پوسیدگی و بیماری لثه است. نکته قابل توجه این است که  حضور بریس ها ( براکتهای ارتودنسی )در دهان به خودی خود باعث پوسیدگی دندان و مشکلات لثه نمی شود بلکه در صورت عدم رعایت بهداشت دهان توسط بیمار تجمع مواد غذایی و رشد میکروبها در اطراف دستگاه ارتودنسی منجر به آسیب دندانها و لثه می شود. البته التهاب لثه برگشت پذیر است و بعد از برداشتن دستگاه ارتودنسی لثه به حالت طبیعی بر میگردد اما پوسیدگی دندان عارضه ای نگران کننده است. برای پیشگیری باید به توصیه های متخصص ارتودنسی بدقت توجه شودو بهداشت دهان مناسب حین درمان رعایت شود از جمله استفاده از مسواک و مسواک بین دندانی بعد از وعده های غذایی و مصرف شیرینی جات و همچنین روزی یکبار نخ زدن دندانها.

پس خلاصه اینکه ارتودنسی در صورت رعایت بهداشت دهان باعث آسیب به دندانها نمی شود.

4: کوتاه شدن طول ریشه دندان ها

در درمان ارتودنسی حرکت دندان ها با توجه به مکانیسم تحلیل استخوان و همچنین تشکیل مجدد آن، امکان پذیر است.
 این احتمال وجود دارد که در ناهنجاری های دندان و درمان آن به وسیله ارتودنسی، ریشه دندان تحلیل برود و طول ریشه دندان کوتاه شود. البته معمولاً این تحلیل ریشه ناچیز است و اثری بر سلامت و طول عمر دندان نخواهد داشت.

نکته ای که نبایستی آن را فراموش کنید این است که خطر تحلیل ریشه در بیمارانی که سابقه آسم و یا ضربه را دارند بیشتر است. در موارد نادری هم تحلیل ریشه قابل توجه و علت آن نامشخص است.

متخصص ارتودنسی خوب که با تجربه و مهارت عمل می کند  با زمانبندی درست و اعمال نیروهای مناسب در حرکت دادن و با معاینه دقیق و در صورت لزوم تهیه رادیوگرافی در جلسات درمان این مشکل را پیشگیری و کنترل می نماید و در صورت درمان توسط یک متخصص ارتودنسی خوب جای نگرانی نیست.

5: طولانی بودن و افزایش طول دوره درمان

به صورت کلی این درمان ماهیت طولانی مدت دارد و بسته به شرایط فرد در حدود 12 تا 36 ماه زمان می برد و به طور متوسط یک سال و نیم به درازا می انجامد.
طی شدن مراحل ارتودنسی نیازمند تغییراتی در سطح سلولی است و حتی در صورت درمان توسط بهترین متخصص ارتودنسی همچنان زمانبر است.
6: خطر برگشت ناهنجاری ها بعد از درمان ارتودنسی

یک نگرانی که می تواند افراد را نسبت به درمان ارتودنسی بی میل نماید، خطر برگشت ناهنجاری ها بعد از این درمان است.