به گزارش مشرق، جعبه‌فرمان یکی از مهم‌ترین بخش‌های خودرو و به‌ویژه بخش مهمی از سیستم فرمان خودرو است. نقش جعبه‌فرمان کمک به حرکت چرخ‌ها در همان جهتی است که راننده فرمان را حرکت می‌دهد.
سیستم فرمان خودرو نیز وظیفه انتقال و تقویت نیرو در جهت اعمال‌شده فرمان به دو چرخ را بر عهده دارد.
بین فرمان و جعبه‌فرمان یک محور وجود دارد که آن دو قسمت را به هم متصل می‌کند. بنابراین، هنگامی‌که فرمان را به سمت راست یا چپ می‌چرخانید، این حرکت توسط این محور به جعبه‌فرمان منتقل می‌شود که به‌نوبه خود حرکت را در جهت موردنظر به چرخ‌ها منتقل می‌کند.
انواع جعبه فرمان
انواع مختلفی از جعبه‌فرمان وجود دارد مانند مکانیکی، هیدرولیک، برقی-هیدرولیک، کمکی الکتریکی و غیره. جعبه‌های فرمان بر اساس نوع فرمان و عنصر محرکی که از طریق آن تکانه از فرمان به محور اهرم فرمان منتقل می‌شود، طبقه‌بندی می‌شوند.
بیشتر بخوانید
علت صدای گیربکس خودرو در دنده‌عقب چیست؟
برخی از انواع جعبه‌فرمان کارآمدتر و برخی دیگر ساده‌تر هستند. ساده‌ترین جعبه‌فرمان جعبه‌ای است که فرمان برقی ندارد و فقط یک شفت دندانه‌دار و یک تاج دارد.
هنوز خودروهایی هستند که از این نوع فرمان بدون فرمان برقی استفاده می‌کنند، مانند مدل‌های قدیمی، هنگام چرخاندن فرمان، به‌خصوص اگر خودرو در حال حرکت نباشد، باید کمی تلاش کنید.
بنابراین، فرمان برقی یا کمک برقی یک اختراع عالی برای کمک به راننده برای خلاص شدن از احساس سفت بودن فرمان است.
مقایسه جعبه فرمان و فرمان دنده شانه‌ای(Steering box vs steering rack)
در اینجا ما در مورد دو نوع مختلف از سیستم‌های فرمان صحبت می‌کنیم زیرا آن‌ها بسیار متفاوت هستند. فرمان دنده شانه‌ای اساسا نسل جدیدی از جعبه‌های فرمان است که امروزه در خودروهایی با انواع مختلف فناوری کمکی قدرت استفاده می‌شود.
جعبه‌فرمان قبلا روی مدل‌های قدیمی‌تر ماشین‌هایی بود که کمک برقی نداشتند و بعدا با یک فرمان دنده شانه‌ای جایگزین شد.
اکثر جعبه‌های فرمان دارای یک فرمان هیدرولیک به‌عنوان دستیار کمکی هستند. این یک فناوری قدیمی است که ۱۰-۱۵ سال پیش مورداستفاده قرار گرفت. این سیستم از پمپ برای افزایش فشار مایع استفاده می‌کند.
خودروهای امروزی عمدتا مجهز به دندانه شانه‌ای فرمان هستند که از سیستم فرمان برقی استفاده می‌کند.
فرمان هیدرولیک
نسخه قدیمی‌تر سیستم فرمان کمکی، فرمان هیدرولیک است که به جعبه‌فرمان کمک می‌کرد. این شامل یک پمپ فرمان، پیوندها، یاتاقان‌ها، انتهای میله‌ها، فیلترها، بلبرینگ چرخ‌ها و سایر عناصر نصب است.
فرمان هیدرولیک در سال ۱۹۵۱ زمانی که کرایسلر برای اولین بار فرمان هیدرولیکی را اختراع کرد ظاهر شد. این نوع فرمان ابتدا "Hydraguide" نامیده شد و برای اولین بار بر روی یک کرایسلر Imperial Chrysler نصب شد. جعبه‌فرمان با کمک هیدرولیکی حالت عملکرد نسبتا ساده‌ای دارد.
جعبه در انتهای ستون دارای یک قطعه کوچک است که دو دریچه را به هم متصل می‌کند. در برخی موارد، یک سنسور حرکت فرمان را حس می‌کند و فرمان دیکته شده توسط راننده، دریچه‌ای را باز می‌کند که به‌نوبه خود به یک شیلنگ مکانیسم سرو(فرمانبر) متصل می‌شود که روغن را تحت‌فشار در جعبه‌فرمان هدایت می‌کند تا به حرکت چرخ‌ها کمک کند.
اصولا استفاده از فشار روغن کار راننده را آسان می‌کند، فرمان را کمی حرکت می‌دهید و کار سنگین توسط سیستم هیدرولیک انجام می‌شود.
فرمان برقی
فرمان برقی، امروزه در اکثر خودروها وجود دارد. این سیستم از یک موتور الکتریکی برای کمک به جعبه‌فرمان استفاده می‌کند. در این مدل هیچ محوری بین فرمان و جعبه‌فرمان وجود ندارد.
فرمان به سنسوری متصل است که حرکت را تشخیص می‌دهد و اطلاعات را بیشتر به موتور روی جعبه‌فرمان منتقل می‌کند.
مزیت این سیستم سنسوری است که سرعت خودرو را تشخیص می‌دهد و چرخ‌ها را سریع‌تر یا کندتر به حرکت درمی‌آورد. فرمان برقی دیگر تمام عناصر ذکرشده در فرمان هیدرولیک را ندارد و با کاهش آن به مصرف خودرو کمک می‌کند.
تفاوت بین فرمان برقی معمولی و کمکی برقی در این است که در فرمان برقی کمکی، پمپ فرمان توسط یک موتور الکتریکی به حرکت درمی‌آید نه توسط تسمه سرپانتین، بنابراین دیگر به دور موتور در دقیقه بستگی ندارد.
سیستم فرمان رک و پینیون(rack and pinion)
امروزه اکثر خودروها به سیستم فرمان رک و پینیون مجهز هستند. مکانیزم فرمان رک و پینیون مدرن‌تر و راحت‌تر در نظر گرفته می‌شود. برخلاف بخش قبلی، این دستگاه برای خودروهایی با سیستم تعلیق فرمان مستقل کاربرد دارد.
این سیستم، مونتاژ شده در یک بدنه که معمولا از آلیاژ سبک ساخته‌شده است، مستقیما به بدنه خودرو متصل می‌شود. در انتهای دنده شانه‌ای، سوراخ‌های رزوه‌ای برای بستن میله‌های فرمان تعبیه‌شده است.
دنده بر روی میل فرمان نصب‌شده است و دائما با دنده شانه‌ای درگیر است. در طول چرخش فرمان، دنده شانه‌ای در صفحه افقی حرکت می‌کند.
درنتیجه میله‌های فرمان متصل به آن نیز حرکت می‌کنند و چرخ‌های فرمان را به حرکت درمی‌آورند. مکانیسم دنده شانه‌ای- دنده به علت سادگی طراحی و کارایی بالا متمایز می‌شود.
از مزایای آن نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• لولا و میله کمتر
• فشردگی و قیمت پایین
• قابلیت اطمینان و سادگی طراحی
از طرفی این نوع سیستم فرمان به ضربه‌های ناشی از چاله‌های جاده یا دست‌اندازها حساس است. هرگونه ضربه از چرخ‌ها به فرمان منتقل می‌شود.
علائم خراب شدن جعبه فرمان
سیستم فرمان مورداستفاده در بسیاری از خودروهای مدرن یک سیستم فرمان رک و پینیون است. دنده شانه‌ای فرمان، اساسا قلب سیستم فرمان است. هنگامی‌که فرسوده یا کاملا خراب می‌شود، توانایی هدایت وسیله نقلیه شما به خطر می‌افتد. اگر این اتفاق در حین رانندگی رخ دهد، می‌تواند بسیار خطرناک باشد به همین دلیل هوشیاری نسبت به علائم هشداردهنده خرابی دنده شانه‌ای فرمان یا گیربکس می‌تواند در هزینه، زمان شما صرفه‌جویی کند و احتمال تصادف را کاهش دهد.
در اینجا چند علامت یا علامت هشدار وجود دارد که به شما در مورد مشکل احتمالی در مورد دنده جعبه‌فرمان و دنده شانه‌ای هشدار می‌دهد.
۱. نشت روغن از فرمان برقی
اگر متوجه شدید که کنترل جعبه‌فرمان سخت است و نشتی روی زمین می‌بینید، ممکن است از فرمان برقی ناشی شود. در فرمان هیدرولیک، مایع فرمان برقی اجازه نشتی ندارد مگر اینکه درجایی ترک‌خورده باشد، یا شاید واشر فرسوده یا مشکل مکانیکی وجود داشته باشد.
دانستن اینکه نشتی از سیال فرمان برقی است و نه از سایر انواع مایعات، بررسی رنگ آن است. رنگ مایع فرمان برقی معمولا صورتی یا قرمز است و بوی متفاوتی دارد. اگر متوجه شدید که نشتی واقعا از فرمان برقی است، بهتر است به یک سرویس خودرو مراجعه کنید و این مشکل را در اسرع وقت برطرف کنید.
۲. سفت بودن فرمان
اگر متوجه شدید که کنترل فرمان در فرمان هیدرولیک بیشتر و سخت‌تر می‌شود، به این دلیل است که جعبه‌فرمان گرمای بیشتری را حفظ می‌کند یا ممکن است فشار هیدرولیک را از دست بدهد. این یک مشکل علاوه بر مشکل نشت مایع برای فرمانی که کنترل آن سخت است رایج است. این مشکل نیز نیاز به رفع فوری دارد.
۳. هنگامی‌که فرمان را می‌چرخانید صدای ترق و ترق به گوش می‌رسد
اگر هنگام چرخاندن فرمان، صدای ترک‌خوردگی می‌شنوید، این نشانه واضحی از خرابی جعبه‌فرمان است. این صداها به دلیل عدم روانکاری و سرویس مناسب ایجاد می‌شوند. به دلیل گرمای بیش‌ازحد، تماس مستقیمی بین دو جسم فلزی ایجاد می‌کند درنتیجه وقتی به چپ یا راست می‌چرخید، صدای ساییدن بلندی ایجاد می‌کند. اگر در یک پیچ باشید و به چاله برخورد کنید، متوجه خواهید شد که صداها بیشتر می‌شوند.
۴. بوی روغن سوخته
اگرچه این علت متداول نیست، بوی روغن سوخته یک علامت ضروری است. همان‌طور که در بالا گفتیم، بوی متمایز روغن فرمان به شما کمک می‌کند تا این مایع را از سایر مایعات موجود در ماشین خود تشخیص دهید. با گرم شدن جعبه‌فرمان بوی آن شدیدتر می‌شود، بنابراین هنگام رانندگی آن را احساس خواهید کرد.
۵. ماشین تمایل دارد به یک‌طرف بکشد
اگر ماشین را در یک جاده مستقیم رانندگی می‌کنید و می‌بینید که ماشین ازیک‌طرف می‌کشد، این می‌تواند به معنای مشکل در جعبه‌فرمان باشد. اگرچه این یک مشکل در مورد تراز چرخ‌ها رایج است، اما می‌تواند به معنای نقص در جعبه‌فرمان نیز باشد.
۶. چاله‌ها یا برجستگی‌های جاده در فرمان قوی‌تر احساس می‌شود
این یکی دیگر از علائم رایج در هنگام ازکارافتادن جعبه‌فرمان است. با ضعیف شدن این قطعه خودرو، هنگام برخورد با چاله یا دست‌انداز، احتمالا لرزش‌های قوی‌تری را در فرمان احساس خواهید کرد، یا ممکن است در حین پیچ‌ها ضربه‌های خاصی را تجربه کنید.
۷. نمایش خطاهای موتور روی داشبورد را بررسی کنید.
چراغ «چک موتور» می‌تواند نشان‌دهنده مشکل‌دار بودن جعبه‌فرمان باشد.
آیا جعبه فرمان قابل تعمیر است؟
پاسخ بله است. تعمیرگاه‌های تخصصی خودرو وجود دارند که می‌توانند جعبه‌فرمان بد را تعمیر کنند، اما این امر با خطراتی همراه است. ازآنجایی‌که یک بخش پیچیده است، تعمیر آن به این آسانی نیست.
چگونه جعبه فرمان را تست کنیم؟
ماشین را در جاده صاف قرار دهید و فرمان را از این طرف به سمت دیگر، از پایین به بالا و بالعکس حرکت دهید. اگر متوجه شدید صدای عجیب یا حرکتی بین فرمان و ستون فرمان شنیده می‌شود، برای بررسی عمیق‌تر به سرویس مراجعه کنید.
کشیدن و هل دادن فرمان در چند جهت برای شناسایی شل شدن کوپلینگ ها یا اتصالات الاستیک است. همچنین می‌توان با چرخاندن آرام فرمان از چپ به راست، با چرخاندن چرخ‌های خودرو در نقطه‌ی مناسب، بدون حرکت دادن آن‌ها هنگام کارکردن موتور، مشکلات فرمان را شناسایی کرد. چرخش کامل به چپ یا راست برای بررسی ارتعاشات یا صداهای غیرمعمول توصیه می‌شود.
منبع: خودروبانک