سرویس سیاست مشرق- در میان انبوهی از گزارش‌ها و تیترهای خبری، در یک بسته کامل بانام «ویژه‌های مشرق» شمارا در جریان مسائل مهم و اثرگذار از نگاه روزنامه‌های کشور قرار می‌دهیم. در این ویژه‌نامه، نگاهی به آخرین مواضع جناح‌های سیاسی و تحولات مهم داخلی، خارجی، اوضاع اقتصادی و اجتماعی کشور انداخته می‌شود که مخاطبان بامطالعه آن به رهیافت‌های مهم، نکات و تأملات از سیر وقایع اثرگذار دست خواهند یافت، در این بخش با ما همراه باشید.
******
یک مقاله کوتاه از مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا در روزنامه آمریکایی فاینشنال تایمز و نیز آخرین اظهارات رافائل گروسی مدیرکل آژانس فرصتی بود تا بسیاری از روزنامه‌ها به بررسی فرجام برجام پرداخته و این سؤال را مطرح کنند که آینده پرونده هسته‌ای ایران چه خواهد شد. روز گذشته جوزف بورل نوشته بود که پس از ۱۵ ماه مذاکره زمان رو به تمام شدن است و آنچه تا به امروز به‌عنوان پیش‌نویس روی میز قرارگرفته بهترین متن برای احیای توافق خواهد بود.
روزنامه هم‌میهن ارگان خبری اصلاح‌طلبان رادیکال با تیتر خطر تنش هسته‌ای در سرمقاله نوشته است که اگر تعهدات ایران را در یک کفه ترازو ئ تعهدات کشورهای غربی را در سوی دیگر آن قرار دهیم خواهیم دید که برجام برای ایران هیچ عائده اقتصادی نداشته و در یک‌سو تنها تعهدات تهران و سوی دیگر آن هیچ است.
اما تحلیل این روزنامه درجایی جالب می‌شود که می‌نویسد:
درست است که برجام برای ایران هیچ آورده‌ای نداشته، اما این به آن مفهوم نیست که زیر تعهدات فنی خود زده و خللی در نظام بین‌الملل ایجاد کند.
به اعتقاد نویسنده این یادداشت؛ ایران باید بدون توجه به خروج ترامپ از برجام و خطاکاری آمریکا منعطف عمل کرده و مذاکرات را به نتیجه لازم برساند. به اعتقاد شورای سردبیری این روزنامه بهترین راه‌حل آن است که دستاوردهای هسته‌ای را در طبق گذاشته و تقدیم کنیم تا شاید بر اساس لطف آمریکایی‌ها آن‌ها گوشه چشمی به ایران طبق مناسبات نظام بین‌المللی داشته باشند. این روزنامه در گفتگو با یکی از دیپلمات‌های دوران پهلوی تهدید کرده است که اگر مذاکرات به نتیجه نرسد، پرونده ایران به شورای امنیت رفته و جنگ خواهد شد!
مقاومت بی‌فایده است
روزنامه اعتماد دیگر روزنامه اصلاح‌طلب اما یک خط رادیکال‌تر عمل کرده و با نشر یادداشتی از اسفندیار باتمانقلیج عامل نایاک نوشته است که وضعیت به‌گونه‌ای است که دیگر مقاومت بی‌فایده بوده و باید به‌سوی دیپلماسی حرکت کرد.
در این یادداشت آمده است:
هفتمین سالگرد توافق هسته‌ای ایران به‌تازگی سپری شد، اما این می‌تواند آخرین سالگرد برجام هم باشد. به‌رغم یک‌سال مذاکره در وین که تقریباً به حصول توافقی پیرامون چگونگی بازگشت ایالات‌متحده و ایران به اجرای کامل توافق هسته‌ای منجر شد، این روند اکنون در آستانه نابودی است. نابودی برجام برای این تبعات دارد ازجمله آنکه ازنظر سیاسی، در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای، ایران به‌صورت فزاینده‌ای در عرصه بین‌المللی منزوی خواهد شد.
در ادامه این یادداشت عامل نایاک تهران را تهدید کرده است که جهان مانند سال ۱۹۹۰ پیشرفت‌های علمی ایران را مانند پاکستان به رسمیت نشناخته و اسرائیل (رژیم صهیونیستی) فعالیت‌های خرابکارانه بیشتری انجام خواهد داد! انتشار این یادداشت در یک روزنامه رسمی ازجمله موارد قابل‌توجه است، گویی به مقام آمریکایی بتواند در یک رسانه رسمی داخلی به تهدید مردم کشورمان بپردازد.
روزنامه شرق نیز با تیتر آینده مبهم برجام به تفسیر مواضع مدیر کل آژانس پرداخته و نوشت:
ایران با تمام برخی از ادعاها به‌هیچ‌عنوان تمایل ندارد به سمت ساخت سلاح هسته‌ای و رسیدن به نقطه گریز هسته‌ای گام بردارد؛ چراکه رسیدن به این نقطه یعنی از دست رفتن اهرم فشار و برگ برنده جمهوری اسلامی؛ اگر ایران ساخت سلاح هسته‌ای را کلید بزند دیگر مواضع ایران کارکرد تهدیدزایی خود را از دست می‌دهد. پس آنچه مهم است به تهدیدزابودن مواضع ایران برای رسیدن به نقطه گریز هسته‌ای بازمی‌گردد؛ یعنی ایران با غنی‌سازی ۶۰ درصد و آماده‌شدن برای غنی‌سازی ۹۰ درصد به دنبال آن است که در «یک پله مانده به آخر» قرار بگیرد و با تشدید نگرانی جامعه جهانی مبنی بر عدم دسترسی ایران به توان هسته‌ای، مذاکرات را در مسیر مدنظر خود قرار دهد. به همین دلیل مواضع اخیر رافائل گروسی که گمانه‌ها درخصوص ابعاد نظامی فعالیت هسته‌ای ایران را تقویت می‌کند، ضمن آنکه می‌تواند فضا را برای ارجاع پرونده از شورای حکام به شورای امنیت سازمان ملل فراهم آورد، درعین‌حال به ایران کمک می‌کند؛ چراکه باید در نظر داشت گفته‌های مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند در تقویت اهرم فشار ایران برای امتیاز گیری مؤثر واقع شود.
اما روزنامه وطن امروز در پاسخ به شبهات روزنامه‌های اصلاح‌طلب سرنوشت برنامه علمی کشورمان و تهدیدات دشمن نوشته است:
ایران هسته‌ای به کابوس چندین ساله رژیم صهیونیستی تبدیل‌شده و مقامات این رژیم در طول سال‌های گذشته از ترور ناجوانمردانه دانشمندان کشورمان گرفته تا خرابکاری در تأسیسات هسته‌ای، همه کارکرده‌اند تا بلکه به‌زعم خود جمهوری اسلامی ایران را از پیشرفت توسعه هسته‌ای بازدارند. در چند ماه گذشته و در بحبوحه مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا برای احیای برجام نیز حجم عمده صحبت‌های مقامات اسرائیلی مربوط به اظهار نگرانی درباره توسعه هسته‌ای ایران می‌شد.
جمهوری اسلامی ایران به حدی از پیشرفت در حوزه هسته‌ای رسیده است که دیگر نه خرابکاری و نه ترور دانشمندان هسته‌ای، نمی‌توانند خللی در برنامه هسته‌ای ایران ایجاد کنند، چراکه ممکن است با ترور یک دانشمند، ایران یک نخبه را از دست دهد اما علم هسته‌ای نه‌تنها از بین نمی‌رود که به‌راحتی از نسلی به نسل دیگری از نخبگان کشورمان منتقل می‌شود و از بین رفتنی نیست. این موضوعی است که آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها نیز پارها به آن اشاره‌کرده‌اند.
دیروز غرب را بزک می‌کرد، امروز از شرق غول می‌سازد!
روزنامه جوان نیز با اشاره به سناریو شرق ستیزی در میان چپ‌های ستادی نوشت: برخی از روزنامه‌های وابسته به جریان اصلاح‌طلبی که در دولت برآمده از اصلاحات تمام توان خود را به کار گرفتند تا در قالب برجام یگانه راه‌حل مشکلات کشور را غلتیدن در دامن امریکا و غرب تئوریزه کنند، این روزها که از برجام جز نامی باقی نمانده و طرف‌های غربی همچنان به زیاده‌خواهی‌های خود ادامه می‌دهند، چاره کار را در تخریب سیاست نگاه به شرق دولت سیزدهم دیده‌اند.
افکار عمومی از یاد نبرده است که روزگاری نه‌چندان دور، همه مصالح کشور را به برجام گره‌زده بودند و حتی آب خوردن مردم را به پذیرش این توافق ارتباط می‌دادند. کمی جلوتر، بهانه پذیرش fatf از سوی ایران را علت تحریم‌های بانکی و پولی عنوان کردند و حتی به‌تصریح و تلویح واگذاری توان دفاعی و موشکی ایران را تعارف کردند؛ اما نه از خوی استعماری و دشمنی امریکا کاسته شد و نه گشایشی در مشکلات ناشی از تحریم‌ها ایجاد شد. دولت رئیسی، اما با شعار نفی هرگونه زیاده‌خواهی، تقویت دیپلماسی همسایگی، نگاه به شرق و گره نزدن مصالح و منافع ملی به برجام توانست بی‌آنکه به غربی‌ها باج بدهد، بسیاری از مشکلات را حل کند؛ اما گویی این گشایش‌ها چندان به مذاق عده‌ای در داخل خوش نیامده است!