به گزارش مشرق، این مرکز با تولیدات مؤثر و انبوهی که در این زمینه دارد و آثار تولید شده‌اش از شبکه‌های مختلف سیما روی آنتن می‌رود، به قطب پویانمایی ایران تبدیل شده‌است. ضمن این‌که تولید پویانمایی‌های این مرکز براساس اولویت‌های محتوایی ابلاغی و منطبق با استانداردهای روز دنیاست.
نکته مهم‌تر این‌که ترویج سبک زندگی ایرانی ــ اسلامی، پاسخگویی به نیاز و رشد کودکان از جمله اهدافی است که این مرکز در تولیدات خود دارد. این در حالی است که در جشنواره‌های مختلف هم توانسته با برخی آثاری که تولید و حضور پیدا کرده بدرخشد و موفقیت‌هایی را کسب کند.
نکته مهم‌تر این‌که تولیدات این مرکز هم مخاطب خردسال، کودک و نوجوان دارد و هم مخاطب بزرگسال.
جام‌جم گزارشی از تعدادی از آثار در حال تولید این مرکز تهیه کرده و با تهیه‌کنندگان این مجموعه‌ها گفت‌وگو داشته که ماحصل آن را در ادامه می‌خوانید.
یکی از نکات مهم پویانمایی‌ها تاثیراتی است که روی ذهن، رفتار و حتی ممکن است روی آینده کودکان و نوجوانان بگذارد. آنها ناخودآگاه با قهرمان‌های این مجموعه‌ها همراه شده و از آنها تاثیر می‌گیرند. حتی گاه خودشان را به جای قهرمان‌ها می‌گذارند و سعی دارند همان رفتار را تکرار کنند.
همین مسأله باعث شده تا مرکز پویانمایی صبا دستورالعمل‌های لازم را به تولیدکنندگان در این زمینه داده تا برای مخاطبان‌شان بدآموزی نداشته‌باشد و برعکس بتواند تاثیرات مثبتی روی آنها بگذارد.
از این‌رو خشونت و بدرفتاری و بی‌ادبی در این پویانمایی‌ها جایی ندارد. از طرفی برخلاف برخی پویانمایی‌های خارجی که ضدقهرمان‌های جذاب و پرطرفدار دارد و از این نظر می‌تواند تاثیرات منفی روی کودکان بگذارد، پویانمایی‌های این مرکز چنین نکته مهمی را در آثاری که تولید می‌کنند مدنظر دارد. به همین دلیل والدین به‌راحتی می‌توانند فرزندان‌شان را مخاطب این پویانمایی‌ها قرار بدهند.
پویانمایی شکرستان
«شکرستان» آینه تمام‌نمای جامعه
«شکرستان» یکی از مجموعه‌های پرطرفدار مرکز پویانمایی صباست که به‌دلیل استقبال مخاطبانش تولید آن همچنان ادامه دارد و جزو پویانمایی‌های پرمخاطب تلویزیون است که هم مخاطب کودک و نوجوان را با خود درگیر کرده و هم مخاطبان بزرگسال. این مجموعه با روش کات اوت یا بریده مقوا ساخته شده و قسمت‌هایی از این مجموعه در جشنواره‌های خارجی از جمله جشنواره چانگوی چین، جشنواره جیفونی ایتالیا و جشنواره فیلم کودک هند نمایش یافته‌است.
«شکرستان» در سال ۸۷ برنده جایزه بهترین پویانمایی سال در جشن خانه سینما شد. همچنین در جشنواره جام‌جم سال ۹۰ هم برنده بهترین کارگردانی پویانمایی شد. اولین راوی این مجموعه زنده‌یاد مرتضی احمدی بود که هنوز هم مخاطبان بسیاری با صدایش خاطره دارند.
بعد از او شهاب حسینی راوی این مجموعه شد و از مرداد ۹۸ شکرستان با صدای علی‌همت مومیوند پخش می‌شود. همه ماجراها و اتفاقات در یک منطقه جغرافیایی خیالی می‌افتد که شخصیت‌هایش هرکدام نماینده یکی از قشرهای جامعه هستند. این مجموعه شخصیت‌های محبوبی هم دارد که هرکدام توانسته برای خود طرفدارانی پیدا کند.
فصل نهم این مجموعه در حال تولید است که مسعود صفوی، تهیه‌کننده شکرستان درباره فصل نهم این مجموعه توضیح می‌دهد: تولید فصل جدید به پایان رسیده و مجموعه در مرحله صداگذاری است و فکر می‌کنم مراحل فنی کار تا یک ماه دیگر به پایان برسد و آماده پخش شود. تا جایی که من اطلاع دارم ابتدای پاییز تعدادی از قسمت‌های آن هم روی آنتن خواهد رفت اما از زمان پخش دقیق آن بی‌اطلاعم و به تصمیم مدیران بستگی دارد.
وی درباره ویژگی‌های این فصل و اضافه‌شدن شخصیت‌های جدید به مجموعه می‌گوید: یکی از ویژگی‌های سری جدید این است، به‌دلیل این‌که قصه‌ها تنوع مکانی بیشتری پیدا کرده‌اند، فضاهای زیادی به کار اضافه شده‌است. یعنی مکان‌های بیشتری را برای این سری طراحی کرده‌ایم. همچنین شخصیت‌هایی که در فصل‌های قبل کمتر استفاده شده‌بودند اما در سری اول حضور پررنگ‌تری داشتند، در این سری زنده شدند و حضور بیشتری در این فصل دارند. از طرفی چند شخصیت جدید هم به شکرستان اضافه شده که بهتر است در زمان پخش، مخاطب با آنها آشنا شود.
صفوی همچنین درباره داستان‌ها و ماجراهایی که در سری جدید اتفاق خواهد افتاد هم بیان می‌کند: ما در این سری به موضوعاتی مانند حفظ محیط‌زیست و شیوه درست مصرف کردن آب خیلی زیاد پرداخته‌ایم، چون از اهمیت بسیاری برخوردار است. ضمن این‌که از زوایای مختلفی به این موضوعات نگاه کردیم تا میزان تاثیرگذاری‌اش روی مخاطبان بیشتر شود.
وی در پاسخ به این سؤال که مخاطبان در طول این سال‌ها با کدام‌یک از شخصیت‌ها ارتباط بیشتری برقرار کرده‌اند و کدام شخصیت‌ها محبوب‌ترند، می‌افزاید: معمولا مخاطبان در دوره‌های مختلف با اغلب کاراکترها ارتباط برقرار کرده و آن شخصیت‌ها را دوست دارند. اما اگر بخواهیم به صورت کلی بگوییم، چند شخصیت خیلی محبوب هستند که در راس آنها ننه‌قمر و اسکندر، در کنار آنها صمد و سه لوطی شهر و خواجه فرزان هم جزو شخصیت‌های محبوب شکرستان محسوب می‌شوند.
اما چرا این شخصیت‌ها تا این حد توانسته‌اند برای مخاطبان‌شان محبوب و دوست‌داشتنی باشد، باید بگویم به دلیل این‌که تجربیات زندگی ما ایرانیان به خصوص تجربه زندگی در محله وجود دارد و زندگی به صورت محلی ادامه دارد، بی‌شباهت به شکرستان نیست. یعنی هنوز هم محله‌هایی در تهران و شهرستان‌ها هست که زنان و مردان پیر، کوچک‌ترها را می‌شناسند و آنها را نصیحت می‌کنند یا این‌که همسایه هوای همسایه را دارد. به همین دلیل فضای این مجموعه برای مخاطبان حس نوستالژی دارد. از طرفی بعد از این مدت با این شخصیت‌ها آشنا شده و دوست‌شان دارند و به دل‌شان نشسته‌است.
این تهیه‌کننده درباره یکی از اجزای‌های مهم مجموعه یعنی راوی هم توضیح می‌دهد: افراد بسیاری راوی این مجموعه بودند. از زنده‌یاد مرتضی احمدی گرفته تا شهاب حسینی و علی همت مومیوند که هر کدام در نوع خود راویان محبوب و موفقی بودند و به دل مخاطب نشسته‌اند. اما در این فصل می‌خواهیم مخاطبان را غافلگیر کنیم. بنابراین فعلا در این رابطه حرفی نمی‌زنم.
وی همچنین در توضیح دلایل جذابیت این اثر برای مخاطب هم می‌گوید: نمونه‌های پویانمایی‌های خارجی هم داریم که به دلایلی توانسته‌اند مورد توجه قرار بگیرند. درست مثل شکرستان و دلیلش هم این است که این نوع مجموعه‌ها روایت قصه روزمره مردم آن کشور یا آن منطقه و آن شهر هستند. شکرستان روایت زندگی روزمره خودمان است. یعنی آینه تمام نمای زندگی هر کدام از ماست. ما ایرانی‌ها دائم قصه داریم و زایش روایت‌های مختلف هستیم. بنابراین تا زمانی که این زایش وجود دارد، شکرستان هم می‌تواند ادامه داشته‌باشد. چون قصه ما هیچ وقت تمام نمی‌شود. از این رو شکرستان ظرفیت ادامه‌دار شدن در فصل‌های بیشتری را دارد. با این حال امیدوارم مردم همچنان این مجموعه و قصه‌ها و شخصیت‌ها را دوست داشته‌باشند.
صحیح خواندن را بیاموزیم
فارسی فقط یک زبان نیست؛ بلکه فرهنگ، تمدن و بخش اصلی هویت ایرانی است. از این رو توجه به این زبان در آثاری که ساخته می‌شود می‌تواند برای نسل جوان نکات مثبتی را به همراه داشته‌باشد. مجموعه پویانمایی «فارسی هویت ماست» یکی از مجموعه‌های موفق و مؤثر در این زمینه است که مورد اقبال مخاطبان قرار گرفته و تولید آن به فصل چهارم رسیده‌است. حتی غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز از این مجموعه قدردانی و بیان کرد کودکان ذهن خلاق و کنجکاوی دارند که در عین حال باید کلمات را با زبان ساده به آنها منتقل کرد. پویانمایی فارسی هویت ماست و می‌تواند برای کودکان شیرین و آموزنده باشد و با زبانی ساده مفاهیم مورد نظر را به آنان بیاموزد.
علیرضا میراحسنی، تهیه‌کننده مجموعه فارسی هویت ماست در خصوص ویژگی‌های این مجموعه بیان می‌کند: زبان ما فارسی است اما متاسفانه بعضی لغات که وارد این زبان شده به هویت آن آسیب وارد می‌کند.
از طرفی فرهنگ دیگری هم وارد رسانه‌ها شده‌است. به همین دلیل ما می‌خواستیم با این مجموعه کلمات فارسی را احیا کنیم. این برنامه تلاش دارد در راستای پاسداشت زبان و ادبیات فارسی، فرهنگ صحیح خواندن و نوشتن را به مخاطبان آموزش دهد. اصلاح گفتار و نوشتار در زبان فارسی، آموزش فرهنگ و به‌کارگیری واژه‌های اصیل فارسی به جای واژه‌های بیگانه از دیگر اهداف این برنامه است. وی همچنین می‌افزاید: من فکر می‌کنم پیدا کردن واژه‌ها و لغات درست زبان فارسی برای همه جالب است. چون با چنین برنامه‌هایی یاد می‌گیرند فارسی را درست صحبت کنند.
وی در ادامه درباره بازخورد مخاطبان و تاثیری که برنامه روی آنها داشته، عنوان می‌کند: در ابتدا باید بگویم که تکرار چنین برنامه‌هایی می‌تواند اتفاقات مثبتی را رقم بزند. البته من این تاثیرات را می‌بینم. مثلا در یک داروخانه دیدم که تلویزیون روشن است و یک پزشک در حال تماشای این برنامه و صحبت در این زمینه است و همین نکته برایم جالب بود. بنابراین می‌توانم بگویم قالب پویانمایی می‌تواند روی همه سنین تاثیر مثبت بگذارد و از این قالب برای انتقال مفاهیم مهم استفاده کرد. اتفاقا این برنامه برای بزرگ‌ترهاست و مخاطب آن می‌توانند بچه‌ها هم باشند.
وی درباره ادبیات کاربران در فضای مجازی که گاهی به زبان فارسی آسیب می‌زند و کاربران از کلمات اشتباه استفاده می‌کنند و برنامه‌ای مثل فارسی هویت ماست می‌تواند برای این افراد هم تاثیرگذار باشد توضیح می‌دهد: حتما می‌تواند تاثیرگذار باشد. چون کاربران به خصوص کودکان و نوجوانان در فضای مجازی از برخی اصطلاحات و لغات به غلط استفاده می‌کنند و چنین برنامه‌ای می‌تواند برای آنها مفید باشد.
البته اگر تعداد پخش این برنامه بالا برود، ما بیشتر متوجه خواسته مخاطبان می‌شویم. چون بعضی اوقات در جامعه مطلبی به شوخی مطرح می‌شود که همان شوخی‌ها باعث می‌شود برنامه‌سازان متوجه خطاهای‌شان شوند.
میراحسنی در بخشی دیگر از این گفت‌وگو عنوان می‌کند: ما حدود ۳۳۰ برنامه در اختیار شبکه‌ها قرار می‌دهیم که هر برنامه در ۵۰ ثانیه طراحی شده‌است تا در همین زمان کوتاه بتوان اتفاقات مهمی را در زمینه پاسداشت زبان فارسی رقم زد. از طرفی گونه‌ای که برای این برنامه انتخاب کرده‌ایم، نمایشی است و گاهی محتوای طنز هم دارد تا مخاطب را خسته نکند. سعی کرده‌ایم از بهترین دوبلورها دعوت به همکاری کنیم تا مخاطب با صداپیشه‌ها ارتباط برقرار کند.
وی در ادامه می‌افزاید: سری چهارم این برنامه در ۱۰۴ قسمت طراحی شده و درحال‌حاضر نگارش نیمی از آن به پایان رسیده و دوبله نیمی دیگر انجام شده‌است و در مرحله تدوین قرار دارد. با توجه به این‌که ۵۰۰۰ واژه و اصطلاح هست که بعضی از آنها در جامعه کاربردی است اما گاهی به اشتباه استفاده می‌شود. این برنامه می‌تواند همچنان ادامه داشته‌باشد. مثلا می‌گویند «خواب زن چپ است»، درصورتی‌که «خواب ظن چپ است» درست است و سال‌هاست به اشتباه به کار برده می‌شود. ما در این زمینه با فرهنگستان زبان فارسی در ارتباط هستیم و واژه‌ها را با آنها هماهنگ کرده و در برنامه استفاده می‌کنیم. میراحسنی در پایان هم می‌گوید: خواهشی که من از مدیران پخش شبکه‌ها دارم این است که برنامه فارسی هویت ماست که زمان کوتاهی هم دارد را هم در اولویت خود قرار دهند و به‌صورت مداوم پخش کنند. چون به هویت ما بستگی دارد و نیاز جامعه است. از طرفی ساختن فرهنگ سخت و زمانبر است. بنابراین روی چنین برنامه‌هایی باید کار شود تا تاثیر آن را بتوان در جامعه دید.
مادر کونیکو، الگوی یک زن مسلمان است
کونیکو یامامورا را می‌توان تنها مادر شهید ژاپنی دانست که فرزندش در جنگ ایران و عراق به شهادت رسید. او پس از آشنایی و ازدواج با یک تاجر ایرانی اهل یزد، در ۲۰سالگی به ایران مهاجرت کرد و از آن زمان در ایران اقامت داشت. کونیکو یامامورا در ترجمه کتاب‌های فارسی به ژاپنی فعالیت می‌کرد و در ترجمه پویانمایی‌های ژاپنی نیز با صداوسیما همکاری‌هایی داشت. او همچنین از فعالان موزه صلح تهران بود و چند سال به‌عنوان مادر موزه صلح در این موزه فعالیت داشت اما در سال ۱۴۰۱ درگذشت.
زندگی او و خانواده‌اش به قدری جذابیت دارد که مجموعه پویانمایی به‌نام «مادر کونیکو» در حال تولید است و به‌زودی از تلویزیون پخش خواهد شد. یدا... تناور، تهیه‌کننده و کارگردان این مجموعه در رابطه با هدف از ساخت آن و جذابیت‌های این قصه و شخصیت می‌گوید: یکی از گالری‌هایی که زیر نظر شهرداری تهران است برنامه‌ای را برگزار کرده‌بود تحت این عنوان که یک فریم از زندگی خانم کونیکو به تصویر کشیده شود. از آنجا که من مدرس دانشگاه هستم، به اتفاق دانشجوها و چند نفر از اساتید دانشگاه در این کار همکاری کردیم و یک روز از زندگی خانم کونیکو را به تصویر کشیدیم و هرکدام از یک زاویه به زندگی این شخصیت پرداختیم. اتفاقا این برنامه به‌صورت مستقیم از چند شبکه تلویزیونی هم پخش شد.
وی ادامه می‌دهد: من در آن گالری که گفتم با زندگی این شخصیت آشنا شدم و برایم ابعاد زندگی ایشان خیلی جذاب بود. از این رو به مرکز صبا ساخت این اثر را پیشنهاد دادم و گفتم که زندگی و شخصیت خانم کونیکو جای بسیاری برای تبدیل به یک اثر پویانمایی را دارد. پس از موافقت این مرکز کار وارد مراحل تحقیق و نگارش شد. وی همچنین می‌افزاید: درباره این شخصیت فقط یک کتاب منتشر شده‌بود که حمید حسام و مسعود امیرخانی نویسنده‌های این کتاب هستند. در این کتاب با خانم کونیکو مصاحبه شده‌بود و تنها منبع ما برای ساخت این اثر همین کتاب بود. البته خانم کونیکو در ابتدا مخالف بود که زندگی‌اش تبدیل به تصویر و کتاب شود اما در سفری که به ژاپن داشت، در هواپیما با حمید حسام که یکی از نویسنده‌های کتاب است آشنا و متقاعد می‌شود که کتابی در این زمینه نوشته شود. بعد که کتاب منتشر شد، بسیار مورد توجه قرار گرفت و به زبان‌های مختلف هم ترجمه شد. این کتاب بارها به چاپ رسید و همین موضوع انگیزه ما را برای ساخت این مجموعه بیشتر کرد.
این تهیه‌کننده و کارگردان در بخش دیگری از این گفت‌وگو عنوان می‌کند: این مجموعه در ۲۴ قسمت چهار دقیقه‌ای تولید می‌شود. البته دو سه بار بازنویسی شد. در نهایت به تولید رسید و به‌زودی تدوین کار هم به پایان می‌رسد و مجموعه آماده پخش می‌شود.
تناور در پاسخ به این سؤال که از چه زاویه‌ای به زندگی این شخصیت نگاه و آن را روایت کرده‌است هم می‌گوید: مخاطبان، زندگی خانم کونیکو را از دوران آشنایی او با همسرش در این مجموعه خواهند دید تا زمان شهادت فرزندش و فعالیت‌هایی که در طول عمرش داشته‌است.
به نظرم آنهایی که خانم کونیکو را می‌شناسند و با زندگی و شخصیتش آشنا هستند می‌دانند که شخصیت و زندگی جالبی دارد و به نظرم لازم بود که در قالب پویانمایی به ایشان پرداخته شود تا تعداد افراد بیشتری با این شخصیت آشنا شوند. وی با اشاره به ویژگی‌های انسانی و اخلاقی این شخصیت توضیح می‌دهد: خانم کونیکو انسان بسیار فعالی بود و حتی بعد از شهادت فرزندش گوشه‌گیر نشد و تا زمان مرگ هم به فعالیت خود ادامه داد. به معنای واقعی کلمه، خانم کونیکو الگوی یک زن مسلمان است. من فکر می‌کنم ما از این شخصیت‌ها و چهره‌ها زیاد داریم که متاسفانه نسل جوان و جدید شناختی از این افراد ندارند. بنابراین در قالب پویانمایی می‌توان اطلاعات خوبی از این شخصیت‌ها به مخاطبان داد. چون هرقدر در این زمینه کار کنیم، بازهم کم است.
تناور هم می‌گوید: از آنجا که سرانه مطالعه در کشور ما پایین است و مردم کمتر فرصت مطالعه کتاب دارند، تماشای چنین مجموعه‌هایی در قالب پویانمایی می‌تواند اطلاعات و شناخت خوبی از این افراد به مردم بدهد و نسل جدید هم از این طریق با این شخصیت‌ها به‌راحتی ارتباط برقرار می‌کنند.
پویانمایی «معماهای فرید»
ترویج هویت اصیل ایرانی در «معماهای فرید»
سید علیرضا گلپایگانی، کارگردان و تهیه کننده مجموعه «معماهای فرید» است. داستان آن درباره پسری به نام فرید است که قدرت خارق‌العاده‌ای در حل معماهای سخت دارد و از این طریق مشکلات مردم را برطرف می‌کند. او با اتکا به هوش خدادادی‌اش با شخصیت‌های منفی داستان به مقابله می‌پردازد.
خواجه احمد، عطار شهر و استاد فرید نیز با نگاه تقوا گرایانه خود سعی می‌کند به فرید و بچه‌های دیگر کمک کند تا باور و ایمان خود را تقویت کرده و جهت صحیح را در حل مسائل بیابند. در این مجموعه سعی شده با استفاده از طرح معما و سوالات هوش، مسائل مختلف اخلاقی، تربیتی و انسانی به مخاطب کودک و نوجوان منتقل شود. همچنین به موضوعاتی چون مقابله با ظلم و کمک به ستمدیدگان توجه شده و اندیشه‌های اسلامی و نیز هویت اصیل ایرانی در قالب داستان‌های اخلاق محور به کار گرفته شده است.
گلپایگانی درباره این مجموعه و سری جدید آن توضیح می‌دهد: سری جدید مجموعه معماهای فرید برای ۲۶قسمت ۱۳دقیقه‌ای با تکنیک کات اوت طراحی شده است و از نظر ساختاری به قسمت‌های پیشین متعهد مانده و اسکلت و فرم اصلی به‌علت ادامه روند مجموعه و همسویی آن با سری قبل در آن حفظ شده است اما به آن معنی نیست که تغییر کیفی در آن متوقف شده‌باشد. به طور مشهود ریتم و توالی کار بهبود یافته و با اضافه کردن شخصیت‌های حیوانی و افزایش موقعیت‌های طنز رنگ و بویی جدید و سرگرم‌کننده‌تر به‌ویژه برای کودکان و نوجوانان به مجموعه داده است.
وی درباره ویژگی‌های فصل جدید این مجموعه عنوان می‌کند: فصل چهارم مجموعه توسط تیم فیلمنامه‌نویسی در حال نگارش است. خوشبختانه در سری جدید نویسندگان جدید به گروه نگارش پیوسته‌اند که نوید ارائه داستان‌های جذاب‌تر و شیرین‌تر را به ما می‌دهد. فصل اول مجموعه چند بار از شبکه کودک و شبکه امید پخش شده است. فصل دوم مجموعه آماده پخش است که به‌زودی نمایش داده خواهد شد.
فصل سوم، مراحل تولید را می‌گذراند و فصل چهارم در حال نگارش فیلمنامه است.
گلپایگانی در پاسخ به این سؤال که چه ویژگی در این مجموعه وجود دارد که آن را برای بچه‌ها جذاب کرده و مورد توجه‌شان قرار گرفته، می‌گوید: این مجموعه در کنار آموزش مطالب علمی، اخلاقی و دینی به زبان کودکانه تأکید زیادی بر هوشمندی در حل مشکلات دارد تا مخاطب کودک یاد بگیرد برای هر مشکلی، راه حلی وجود دارد. از طرفی در کنار یافتن راه حل با تکیه بر اندیشه و تجربه آموزه‌هایی در رابطه با شناخت خواص گیاهان به‌صورت ساده و جذاب در هر قسمت ارائه می‌شود که می‌تواند در کنار سرگرمی به افزایش اطلاعات عمومی کودکان و نوجوانان در زمینه محیط اطراف‌شان کمک کند.
از آنجا که هر قسمت موضوعی دارد، این تهیه کننده و کارگردان درباره موضوعاتی که در سری جدید «معماهای فرید» مطرح می‌شود، بیان می‌کند: هر پویانمایی که برای مخاطب کودک و نوجوان تهیه و تولید می‌شود، عملا باید براساس نیازهای امروز او طراحی شده‌باشد، چراکه اگر کودک با موضوعی برخورد کند که درواقع کاربردی با حل مسائل و مشکلات پیرامون و ذهن او ارائه ندهد به احتمال زیاد جذب آن موضوع نخواهد شد. این موضوع فراتر از ظاهر و گرافیک کار است.
ممکن است فرم انیمیشن در زمان آینده یا در زمان گذشته باشد اما آنچه را روایت می‌کند، باید به‌گونه‌ای ارائه شود که جوابگوی سوالات ذهن کودکان و نوجوانان باشد. وقتی کودک بتواند همراه با سرگرم شدن با داستان، مسائلی را یاد بگیرد که در زندگی روزمره به کارش بیاید، مطمئنا بیشتر جذب آن مجموعه خواهد شد. در سری جدید این مجموعه سعی شده در تمام قسمت‌ها مسائل و مقوله‌هایی مطرح شود که براساس نیاز مخاطب کودک و نوجوان امروزی باشد.
وی درباره شکل‌گیری ایده اصلی این مجموعه هم می‌گوید: ایده اصلی توسط همکارم، سیاوش زرین آبادی ( نویسنده و کارگردان مجموعه پهلوانان ) به وجود آمد و به همیاری پگاه ایزدیان در سال ۹۲ به نگارش درآمد اما به دلایلی ساخت مجموعه تا سال۱۴۰۰ به تعویق افتاد و خوشبختانه با همکاری آقای لیوانی و همکاران‌شان شرایط ساخت و ادامه مجموعه مهیا شد.
وی درباره ظرفیت‌های این اثر در تولید فصل‌های مختلف توضیح می‌دهد: من معتقدم ادامه مجموعه به‌خاطر ساختار کلی آن که دارای یک قالب مشخص و محکم، مهیا شده است. با توجه به جامعه مخاطب این مجموعه که کودکان و نوجوانان هستند، شخصیت‌های منفی و مثبت کاملا از هم تفکیک شده‌اند و پیروزی نهایی قطعا با گروه مثبت و خیر خواهد بود. گرچه برای این‌که کار قابل پیش‌بینی و خسته کننده نباشد، در راه پیروزی خیر بر شر موانعی ایجاد می‌شود که گذر از این موانع برای مخاطب کودک و نوجوان جذاب خواهد بود. این شیوه داستان‌گویی بر اساس تجربه‌های موفق طراحی شده و گرچه مخاطب از قبل می‌داند شخصیت مثبت داستان برنده نهایی ماجراست اما عمدتا نسبت به این موضوع کنجکاو است که قهرمان داستان این بار به چه شکل از پس مشکلات بر خواهد آمد.
بیشتر موضوعات مطرح شده در معماهای فرید بر اساس تایید درستکاری و اخلاق خوب و مذمت ظلم و نادرستی است. شاید یکی از مهم‌ترین وجه تمایز مجموعه معماهای فرید، ایجاد شخصیتی قهرمان با استفاده از قوه تفکر و همکاری با دوستان و دیگران است. حل مشکلات بخشی از آرزوی هر کودک و نوجوانی است که می‌خواهد به خوبی از پس مشکلات زندگی‌اش برآید. این موضوعی جهانشمول و بدون تاریخ انقضاست و قالب انیمیشن شکل تصویر و موجود بهترین قالب و شکل برای بیان این موضوعات و خلق قهرمانی متفاوت در بین مخاطب هدف است.
این تهیه‌کننده درباره بازخورد بچه‌ها هم بیان می‌کند: خوشبختانه هم برای مخاطب کودک و نوجوان و هم در میان والدینی که روی محتوای تصویری برای کودکان‌شان حساس هستند، توانسته‌ایم بازخوردهای مثبت و خوبی دریافت کنیم و این به گروه سازنده این مجموعه دلگرمی، امید و انگیزه داده‌است تا تلاش بیشتری برای بالا بردن کیفیت ساختاری و مضمونی مجموعه انجام بدهند. تعدد قسمت‌ها و زمان پخش مناسب اهمیت بالایی در جا افتادن و محبوبیت شخصیت‌ها و موضوع داستان دارد. مطمئنا با حمایت مرکز پویانمایی صبا و حمایت مدیران پخش شبکه‌های صداوسیما، این تعدد و زمان پخش مناسب تأمین شده تا جایگاهی بیش از پیش ثمربخش بین مخاطبان
کودک و نوجوان ایجاد شود.
وی همچنین ادامه می‌دهد: تلاش سازندگان این مجموعه برای جذب و نگاه داشتن مخاطب شاید به دلیل ساختاری است که برای این مجموعه پیش‌بینی شده‌است. در داستان‌های مجموعه «معماهای فرید» کاملا عامدانه عملکرد خوب و بد شخصیت‌ها در مقابل هم قرار می‌گیرد. علتش این است که تلاش شده برای مخاطب کودک و نوجوان ابهام و ایهامی ایجاد نشود و با شفاف‌سازی مرزها خواسته‌ایم از سردرگمی احتمالی جلوگیری کنیم.
گلپایگانی در پاسخ به این پرسش که طراحی بصری و جذابیت‌های بصری این مجموعه با توجه به شرایط تولید و امکانات فنی که اصولا در اختیار گروه سازنده قرار می‌گیرد، چگونه است و این‌که چقدر می‌توانیم از ظرفیت قصه‌گویی در این کار استفاده کنیم، می‌گوید: فضا و طراحی که برای مجموعه معماهای فرید در نظر گرفته شده‌است، از نظر معماری، لباس‌ها و حتی نام شخصیت‌ها با مباحث هویتی ایرانی ــ اسلامی کاملا تطبیق پیدا می‌کند.
با توجه به ارتقای دانش مخاطب کودک و نوجوان امروزی و توقع بالای او از نظر شکل و محتوا، این مجموعه در عین پایبندی به اندیشه‌های اصیل اسلامی و هویت ایرانی همواره سعی کرده زبانی امروزی داشته‌باشد تا ارتباطش را با مخاطب کودک و نوجوان امروزی از دست ندهد. ریشه‌های اصلی داستان و حتی روابط آدم‌ها، مانند احترام به بزرگ‌ترها و ارزشمندی نکات اخلاقی باعث شده تا بر ویژگی‌های اندیشه‌ها و هویت ایرانی ــ اسلامی تأکید شود. این موضوعات ارزشمند به گونه‌ای در موضوع، فضاسازی و موسیقی کار تنیده شده تا مخاطب ایرانی( و حتی بین‌المللی) به بهترین شکل با آن ارتباط برقرار کرده و آن را درک و تجربه کند.
برگرفته از هنر تعزیه
مسعود صفوی، تهیه‌کننده «شکرستان» عنوان می‌کند: مبنای قصه در شکرستان، برگرفته از هنر تعزیه است که یک معین‌البکاء دارد که روایتگر افراد است و آنها را دعوت می‌کند تا به صحنه بیایند و با زبان خودشان قصه را روایت کنند. فضای این مجموعه بر پایه معماری ایرانی است و شخصیت‌ها هم کاملا شخصیت‌های ایرانی هستند که درباره آنها شنیده یا آنها را دیده‌ایم و درک کرده‌ایم.
هر گوشه از صدای زنده‌یاد مرتضی احمدی و موسیقی جلال ذوالفنون در فصل اول و قصه‌هایی که تا به امروز در این پویانمایی روایت شده‌است بر اساس آشنایی مخاطب با یک فرهنگ ایرانی بوده و شاید به همین دلیل است که مورد توجه مخاطبان قرار گرفته‌است.
محصولی برای رقابت در بازار بین‌المللی
سیدعلیرضا گلپایگانی، کارگردان و تهیه‌کننده مجموعه معماهای فرید عنوان می‌کند: تمام تلاش تولیدکنندگان مجموعه براین است که محصولی رقابتی با تولیدات داخلی و بین‌المللی ساخته و پرداخته شود. اما باید در نظر داشت سرمایه‌های در گردش برای پروژه‌های بین‌المللی غیرقابل مقایسه با پروژه‌های داخلی است و این موضوع رقابت کیفی از نظر تصویری و اجرایی را غیرممکن کرده‌است.
اما برگ برنده مجموعه‌های داخلی، موضوعات داستانی آن است که می‌توان گفت از نظر اخلاقی و آموزشی مجموعه‌های داخلی از جمله معماهای فرید قابل رقابت با موضوعات و داستان‌های خارجی است. مزیت تولیدات داخلی نوع فرهنگ و بافت داستان موجود در آن است که می‌تواند ارتباط بیشتری با مخاطب داخلی و کشورهای همجوار ایران برقرار کند و مجموعه‌های غربی فاقد این مزیت رقابتی است.
سعی گروه سازندگان این مجموعه براین است که در هر فصل بتواند جذابیت بیشتری را با توجه به بازخوردی که از پخش سری قبل به دست آمده، ایجاد کند. در هر فصل شیوه بیان و فضاسازی‌ها ارتقا یافته و تلاش شده همواره مجموعه فاخر و قابل دفاع را تولید کنیم که با هدف اولیه و اصلی ما از تولید همخوانی داشته‌باشد. مرکز پویانمایی صبا با حمایتی که از این مجموعه و دیگر مجموعه‌های داخلی دارد و انتخاب ناظران ماهر و توانمندی که در جهت ارتقای مجموعه کمک می‌کنند، باعث شده اهداف سفارش‌دهنده و تولیدکننده همسو و هم‌جهت شود و رابطه‌ای قوی شکل بگیرد تا مجموعه‌ای بدون اشکال به مرحله پخش برسد.
زینب علیپور طهرانی