سرویس دفاع و امنیت مشرق _ حمله ارتش روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ میلادی و ارسال حجم انبوهی از تجهیزات مدرن غربی توسط کشورهای عضو ناتو برای کی‌یف، موجب شد تا نخستین بار پس از فروپاشی شوروی، جهان نظاره گر تقابل برترین تسلیحات ساخته شده توسط شرق و غرب در یک میدان نبرد با شرایط برابر باشد؛ علی رغم برتری فاحش تجهیزاتی روسیه در ابتدای جنگ، با گذشت زمان کشورهای غربی به رهبری ناتو دست به تجهیز ارتش اوکراین با تسلیحات مدرن خود کردند تا امروز تقریبا دو کشور در شرایطی نسبتا برابر به نبرد با یکدیگر در جنوب و شرق اوکراین بپردازند.

در سلسله گزارشات زیر قصد داریم به معرفی مهمترین تجهیزات به کار رفته توسط روسیه و اوکراین در جنگ اخیر و جزئیات عملکرد آنها بپردازیم.

موشک کروز ضد کشتی نپتون

هنگامی که در فوریه ۲۰۲۲ میلادی جنگ در اوکراین با حمله سراسری ارتش روسیه آغاز شد، بخشی از میدان نبرد در دریای سیاه و سواحل اوکراین در استان اودسا جریان داشت.

پس از تصرف "جزیره مار" در روز نخست جنگ توسط نیروی دریایی روسیه، فریاد التماس های مقامات اوکراینی از کشورهای غربی برای دریافت موشک های ضد کشتی به آسمان رسیده بود؛ نیروی دریایی اوکراین ناوگان موثری برای مقابله با قدرت دریایی عظیم روسیه نداشت و بیم آن میرفت طی یک عملیات آبی خاکی بزرگ بندر اودسا در ساحل دریای سیاه نیز به سرنوشت سایر بنادر سقوط کرده اوکراین در ساحل دریای آزوف نظیر بردیانسک و ماریوپل دچار شود.

یک ماه پس از آغاز جنگ، سرانجام کشورهای غربی موافقت خود را با ارسال تعدادی موشک ضد کشتی هارپون برای اوکراین اعلام کردند؛ با نگاهی به لیست کمک های تجهیزاتی ارسال شده برای اوکراین متوجه می شویم ۵ کشور امریکا، بریتانیا، هلند، دانمارک و اسپانیا مدعی ارسال موشک های ضد کشتی هارپون برای اوکراین شده اند.

اما به شکل عجیبی تا امروز حتی یک تصویر از حضور موشک هارپون در خاک اوکراین دیده نشده است؛ این موضوع در حالی بود که صنایع نظامی اوکراین خود طراح یک موشک ضد کشتی مدرن و توانمند به نام RK-۳۶۰ موسوم به "نپتون" بود.

موشک نپتون در سال ۲۰۱۳ توسط شرکت اوکراینی Ukrobronprom طراحی شده و به نمایش درآمده بود که ادعا میشد بردی حدود ۲۸۰ کیلومتر داشته و تا سال ۲۰۱۹ نیز با پشت سر گذاشتن کلیه تست های عملیاتی آماده ورود به خدمت بود؛ اما مشکلات اقتصادی اوکراین و فساد شدید سیستم اداری به ویژه در بخش نظامی موجب شده بود به مانند سایر تسلیحات بومی این کشور نظیر موشک بالستیک گروم یا تانک اوپلوت، موشک کروز ضد کشتی نپتون نیز هیچ گاه به مرحله تولید انبوه نرسید و تنها تعداد انشگت شماری از آن تولید شد؛ اما همین تولید کم تعداد نیز در ابتدای نبرد نقش موثری در نبرد دریایی میان اوکراین و روسیه در دریای سیاه ایفا کرد.

از حمله به ناو مسکوا تا سرکوب اس۴۰۰

در تاریخ ۲۵ فروردین ۱۴۰۱ در پنجاهمین روز جنگ، منابع اوکراینی مدعی شدند رزمناو مسکوا، ناو پرچمدار نیروی دریایی روسیه در دریای سیاه را با دو تیر موشک ضد کشتی نپتون هدف قرار داده و غرق کرده اند.

این ناو در زمان حمله در غرب شبه جزیره کریمه و در فاصله ۱۵۰ کیلومتری سواحل اوکراین قرار داشت؛ روزنامه تایمز انگلیس در آن زمان مدعی شد یک فروند هواپیمای گشت دریایی P-۸ امریکایی موقعیت ناو مسکوا را کشف کرده و آن را به طرف اوکراینی داده است.

غرق شدن رزمناو مسکوا موجب شد نیروی دریایی روسیه فاصله خود از سواحل اوکراین را به بیش از ۲۵۰ کیلومتر افزایش داده و دیگر امکان انجام عملیات آبی-خاکی علیه بندر اودسا وجود نداشته باشد.

در ماه جولای ۲۰۲۲ دومین مورد استفاده از موشک ضد کشتی نپتون ثبت شد؛ سکوی نفتی Tavrida در سواحل شبه جزیره کریمه هدف جدید نپتون بود.

این سکوی نفتی از سال ۲۰۱۴ و رفراندوم جدایی کریمه از اوکراین در کنترل روسها قرار داشت و بدین ترتیب توسط موشک نپتون هدف قرار گرفته و منهدم شد.

اما در ماه آگوست و سپتامبر سال جاری میلادی، اوکراینی ها نسخه جدیدی از موشک نپتون را با توانایی حمله به اهداف زمینی در میدان نبرد استفاده کردند که عملکردی خارق العاده از خود به نمایش گذاشت.

در دو موج حمله ترکیبی با پهپادهای انتحاری و موشک های نپتون به آتشبارهای پدافندی اس۴۰۰ در شبه جزیره کریمه چندین رادار جستجو و پرتابگر موشک این سامانه پدافندی منهدم شدند.

این نخستین بار در دنیا بود که یک موشک ضد کشتی در عملیات سرکوب سیستم پدافندی رقیب استفاده می شد؛ با توجه به عملکرد موشک نپتون پیش بینی می شود اوکراینی ها بودجه بیشتری را صرف تولید انبوه این موشک و استفاده علیه اهداف مختلف در آینده نزدیک کنند.