به گزارش مشرق به نقل از فارس، بعد از یک دهه مذاکرات ایران و غرب که گاهی به بن‌بست می‌کشید و گاهی به امید رسیدن به نتیجه، با شور و شعف آغاز می‌شد و باز به در بسته می‌خورد، تیم جدید هسته‌ای ایران توانست ظرف کمتر از سه ماه و طی چهار دور مذاکره، این پرونده پیچیده و حساس را به سرانجامی هر چند موقت اما امیدوارکننده و نویدبخش برساند.
شاید بتوان چهارمین دور مذاکرات ایران و 1+5 در ژنو را یکی از سخت‌ترین و فشرده‌ترین مذاکرات در تاریخ پرونده هسته‌ای ایران بر شمرد که فعالیت شبانه‌روزی و 24 ساعت را طلبید تا صبح شنبه توافق اولیه ایران و غرب به امضا برسد؛ توافقی که از ابتدا قرار بود، اعتمادسازی در آن دوجانبه و گام‌ها همزمان باشد که ظاهرا چنین نیز شده است.
با این وجود، هنگامی که زمان اظهارنظر وزرای خارجه 6 کشور درگیر در گفت‌وگوها رسید، هر یک سخنی بر زبان آوردند که گاهی در تضاد با سخن دیگری به نظر می‌رسید. در حالی که محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در نشست خبری با خبرنگاران ایرانی، با اشاره به توافق اولیه اظهار داشت، «هیچ یک از مراکز غنی‌سازی تعطیل نمی‌شود، فردو و نطنز به کار خود ادامه می‌دهند، برنامه آب سنگین اراک با وضعیت کنونی ادامه می‌یابد و هیچ ماده‌ای از کشور خارج نمی‌شود و مهمتر از همه اینکه دنیا برنامه غنی‌سازی ایران را به رسمیت شناخته و قرار است تحریم‌ها کاهش یابد»، جان کری، وزیر خارجه آمریکا در کنفرانس خبری که در ساعات اولیه صبح امروز برگزار شد، ادعا کرد، «در این توافق اولیه گفته نشده ایران حق غنی‌سازی دارد. در چهار گوشه ان‌پی‌تی چنین چیزی مطرح نشده و این سند هم نمی‌گوید که ایران حق غنی‌سازی دارد، این موضوع مورد توافق طرفین است و تحت توافق دو طرف است تا معلوم شود، غنی‌سازی ادامه داشته باشد یا خیر».
نکته اینجاست درست بعد از تاکید بر اینکه «در این توافق گفته نشده ایران حق غنی‌سازی دارد»، کری افزوده: «ایران توافق کرده است که غنی‌سازی بالای 5 درصد را متوقف می‌کند». این جمله دقیقا به معنای آن است که طرف مقابل حق غنی‌سازی 5 درصد ایران را به رسمیت شناخته و سخنان اولیه وزیر خارجه آمریکا، چیزی جز بازی با کلمات نیست؛ روشی که باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا نیز در پیش گرفت و مدعی شد، «توانستیم گسترش برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کنیم».
شاید بتوان علت این گونه موضع‌گیری را در مخالفت‌های برخی اعضا کنگره آمریکا به ویژه جمهوریخواهان و نیز متحد نزدیک واشنگتن در منطقه یعنی اسرائیل و عربستان جست‌وجو کرد. شاهد این مدعا بخشی از سخنان وزیر خارجه آمریکا بود که گفت: «توافق حاصل شده یک گام اول است که برنامه هسته‌ای ایران را به عقب می برد، فاصله مدت زمانی که ایران احتیاج دارد که به بمب برسد، به عقب می برد، متحدان ما همچون اسرائیل را امن‌تر می‌سازد».
با این وجود، دولتمردان آمریکایی از گزند انتقادات منتقدان خود در امان نماندند و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل اولین کسی بود که در نشست کابینه این رژیم به توافق ژنو واکنش نشان داد و گفت: «توافقی که امروز در ژنو به دست آمد یک اشتباه تاریخی بود و جهان از امروز جای خطرناک‌تری است». او همچنین افزود، اسرائیل متعهد به توافق غرب با ایران نیست. دفتر نتانیاهو نیز در واکنش به توافق هسته‌ای غرب با ایران، آن را «معامله‌ای بد» دانست و اعلام کرد، « ایران به هر چه می‌خواست دست یافت».
همزمان نیز «اریک کانتور»، رهبر اکثر جمهوریخواهان مجلس نمایندگان آمریکا در پی توافق اولیه ایران و 1+5 با صدور بیانیه‌ای ابراز نگرانی کرد که این توافق قابلیت غنی‌سازی ایران را به اندازه کافی متوقف نکند. وی افزود: «تعداد بیشمار قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل خواستار تعلیق کامل فعالیت های هسته‌ای ایران شده است، بنابراین مشکل ساز است که این توافق همچنان به ایران اجازه غنی‌سازی می‌دهد».
علاوه بر این دو گروه، سی‌ان‌ان گزارش داد که یک منبع عربستانی اعلام کرده، ریاض از توافق حاصل شده میان ایران و قدرت‌های جهانی بر سر برنامه هسته‌ای تهران راضی نیست.
نکته جالب توجه دیگر اینکه، هر چند جان کری کوشیده در کنفرانس خبری خود تظاهر کند، در این توافقنامه به ایران حق غنی‌سازی اورانیوم داده نشده، همتایان دیگر او از فرانسه و روسیه یعنی لوران فابیوس و سرگی لاوروف، علنا اعلام کرده‌اند، توافقنامه به امضا رسیده میان ایران و 1+5، حق غنی‌سازی ایران برای اهداف صلح‌آمیز را را به رسمیت شناخته است. لاوروف حتی پا را فراتر از این گذاشت و با بیان اینکه «همه طرفین در این توافق برنده شده‌‌اند»، افزود: «اولا ما بطور اساسی خطر گسترش تسلیحات هسته‌ای را که برخی کشورها در مورد آن نگران بودند را بسیار کاهش دادیم. اکنون اجتناب از عواملی که مانع از فعالیت آژانس بین المللی انرژی اتمی می شد، برطرف شده است و ما اطمینان کامل داریم که ایران همکاری لازم را با آژانس خواهد داشت».
لاوروف گفت: «ثانیا، ما با تحقق این توافقات باعث تقویت اعتماد متقابل خواهیم شد که تاکنون چنین اعتمادی وجود نداشت و ثالثا، این توافق این امکان را فراهم می‌سازد تا به هدفی که جامعه جهانی در سال 2010 آن را اعلام کرد، دست یابیم، یعنی ایجاد منطقه عاری از سلاح هسته‌ای در خاورمیانه. ضمن اینکه در این توافقات هیچ کس بازنده نبوده و همه طرف برنده هستند».
وزارت خارجه روسیه نیز در بیانیه‌ای تاکید کرد، توافقات ژنو امکان دستیابی ایران به حقوق کامل هسته‌ای خود را فراهم ساخته و منجر به لغو تحریم‌های یکجانبه‌ای می‌شود که روسیه هرگز آنها را به رسمیت نشناخته و نمی‌شناسد.
البته غیر از فابیوس، فرانسوا اولاند، رئیس جمهور فرانسه نیز از توافق با ایران به عنوان گام مهمی در جهت درست یاد کرد. گیدو وستروله، وزیر خارجه آلمان هر چند مانند همتایان فرانسوی و روسی خود به حق غنی‌سازی ایران اشاره‌ای نکرد اما توافق هسته‌ای با ایران را «نقطه عطفی» دانست و گفت: «اجرای شفاف و قابل اثبات و ادامه سریع مذاکرات در حال حاضر بسیار مهم است». وزارت خارجه چین نیز توافق هسته‌ای میان ایران و 6 قدرت جهانی را در راستای حفاظت از صلح در خاورمیانه توصیف کرد.
البته اظهارنظرها صرفا محدود به مقامات ارشد کشورهای 1+5 نبود و بان کی‌مون، دبیرکل سازمان ملل متحد، احمد داود اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، امارات متحده عربی و اتحادیه اروپا نیز از دستیابی توافق میان ایران و 6 قدرت جهانی حمایت کردند.
محمد البرادعی، مدیر کل سابق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در صفحه توئیتر خود با استقبال از توافق ایران و 1+5، احترام و گفت‌وگو را کلید هر گونه تعارضی دانست و تاکید کرد، این توافق جهانی بهتر را رقم خواهد زد.
نوری المالکی، نخست وزیر عراق از دیگر مقامات ارشدی بود که به انعقاد توافقنامه اولیه میان ایران و غرب واکنش نشان داد و این توافق را گامی بزرگ در جهت برقراری امنیت و ثبات در منطقه دانست.
وزارت خارجه سوریه نیز با صدور بیانیه‌ای به ملت و رهبر فرزانه ایران به دلیل توافق با کشورهای بزرگ درباره پرونده هسته‌ای و به رسمیت شناخته شدن حق استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای تبریک گفت. در این بیانیه آمده: «دستیابی به این توافق نشان داد بهترین راه برای تضمین امنیت و ثبات و حل و فصل بحران‌های منطقه، راهکارهای سیاسی به دور از هرگونه دخالت خارجی یا تهدید به توسل به زور است».
«نبیل ابوردینه»، سخنگوی ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین نیز در واکنش به دستیابی ایران و گروه 1+5 به توافق بر سر مسئله هسته‌ای ایران، بر عاری شدن منطقه خاورمیانه از سلاح‌های هسته‌ای تاکید کرد و گفت: «دستیابی به توافق ژنو پیام مهمی به اسرائیل است که باید درک کند صلح تنها گزینه در خاورمیانه است».