او پیش از ریاست جمهوری از فعالان برجسته مخالف آپارتاید در آفریقای جنوبی و رهبر کنگره ملی آفریقا بود. او به خاطر دخالت در فعالیت‌های مقاومت مسلحانه مخفی محاکمه و زندانی شد. مبارزه مسلحانه، برای ماندلا، آخرین راه چاره بود؛ او همواره پایبند به عدم توسل به خشونت بود.
ماندلا در طول 27 سال زندان، که بیشتر آن را در یک سلول در جزیره روبن سپری کرد، مشهورترین چهره مبارزه علیه آپارتاید در آفریقای جنوبی شد. گرچه رژیم آپارتاید و ملت‌های طرفدار آن، وی و کنگره ملی آفریقا را کمونیست و تروریست می‌دانستند، مبارزه مسلحانه بخشی جدایی‌ناپذیر از مبارزه علیه آپارتاید بود.
او پس از آزادی از زندان در سال ۱۹۹۰، سیاست صلح‌طلبی را در پیش گرفت، و این امر منجر به تسهیل انتقال آفریقای جنوبی به سمت دموکراسی‌ای شد که نماینده تمامی اقشار مردم باشد.
چهره و زندگی ماندلا همیشه نماد مقاومت در برابر ظلم و سلطه بوده و به همین دلیل او منبع الهام بسیاری از هنرمندان رشته‌های مختلف از سینما گرفته تا ادبیات بوده و هست. از ماندلا عکس‌های ماندگار بسیاری گرفته شده که شاید معروف‌ترین آنها عکس او پس از آزادی در کنار همسرش و بسیاری از هوادارنش بود.
عکس ماندلا به همراه همسرش پس از آزادی
این عکس در تاریخ 11 فوریه سال 1990 گرفته شده، در این روز سیاه‌پوستان آفریقای جنوبی دوباره شان و منزلت خود را پیدا کردند. این لحظه، اهمیت ویژه‌ای در تاریخ آفریقای جنوبی دارد چراکه مدتی پس از آن اولین انتخابات دموکرات ریاست جمهوری این کشور برگزار شد. این عکس را گرگ انگلیش برای آسوشیتدپرس گرفته است.
از ماندلا پرتره‌های متعددی نیز گرفته شده که اغلب آنها معروف هستند و به راحتی می‌شود با جستجویی اینترنتی آنها را پیدا کرد. اما شاید یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین پرتره‌های ماندلا، عکسی باشد که آدریان استیرن از او گرفته است.
این پرتره که ماندلا در آن آینه‌ای به دست دارد بخشی از مجموعه «21 چهره» است که در آن استیرن از مهم‌ترین چهره‌های سیاسی و فرهنگی آفریقا عکس پرتره سیاه و سفید گرفته است. استیرن خودش بارها گفته بود، دلیل و منبع الهام او برای شکل دادن این مجموعه عکس، خود ماندلا بوده که نماد مقاومت برای سیاهان و تمامی مردمان جهان است.
پرتره استیرن از نلسون ماندلا
این عکس در سال 2011 در خانه ماندلا در کیپ شرقی گرفته شده است. استیرن گفته است در زمان گرفته عمس ماندلا بسیار شوخ بوده؛ «وقتی آینه را به دست او دادم ازش پرسیدم می‌خواهد جایش را تنظیم کنم و او با خنده گفت اگر می‌توانی کله مرا در قاب تنظیم کن!»
استیرن درباره این عکس گفته است: «نلسون ماندلا به نماد امید برای بسیاری از مردمان آفریقای جنوبی بدل شده است. او مردی است که زندگی و اصولش تخیل دنیا را تحت سلطه خود درآورده است. می‌خواستم پرتره‌ای از او بگیرم که در آن میراث ماندلا انعکاس داشته باشد. میراثی که همه ماها می‌توانیم با باور داشتن به شرافت و ایمان او به آینده‌ای روشن به آیندگان هدیه دهیم. از او خواستم آینه‌ای در دست بگیرد و به زندگی‌اش فکر کند. امیدوارم نگاه کردن به پرتره کمک کند به میراث و آینده خودمان فکر کنیم.»
پشت صحنه گرفتن عکس
چون استفاده از نور فلاش موجب آزار ماندلا می‌شد، استیرن از نوری ملایم استفاده کرد، او می‌خواست جزئیات چهره ماندلا در عکس مشخص باشد و برای همین از دو منبع نوری برای روشن کرده چهره او استفاده کرد؛ یکی از آنها نوری اندک داشت و از بالا بر چهره تابیده می شد و دیگری از گوشه بر چهره ماندلا نور می‌تاباند.
از این عکس فقط یک نسخه اصلی با امضای ماندلا منتشر شد و قرار بود با فروش آن به بیمارستان کودکان نلسون ماندلا کمک شود. این پرتره در سوم دسامبر 2013 در حراجی به فروش رفت و ایکین مکلین، مجموعه‌دار نیویورکی آن را به قیمت 200 هزار دلار خرید.