به گزارش مشرق به نقل از جام، پوشاندن كعبه سابقه‌اي ديرينه در تاريخ بيت‌الله الحرام دارد. اين امر در دوره هاي مختلف سبب مي شد كه براي نگهداري و تعويض اين پوشش منصبي با عنوان پرده داري در كنار ساير مناصب خانه خدا ايجاد شود. اينكه اولين شخص چه كسي بود كه روي خانه كعبه را پوشاند؟

در اخبار و روايات اسلامي به افراد مختلف اشاره شده است. چنانچه در منابع تاريخي اين امر را به دوره حضرت ابراهيم و اسماعيل منسوب مي دارند و گفته مي شود نخستين فردي كه نسبت به پوشش كعبه اقدام كرد:

1ـ ابراهيم يا اسماعيل ـ عليهما السلام ـ اولين كساني بودند كه خانة كعبه را پوشانده‌اند.⁽¹⁾
2ـ در روايات متعدّدي از اهل سنّت هم آمده است كه تُبّع (اسعد حميري) اولين كسي است كه كعبه را با پوشش كامل پوشانيده و براي آن دري قرار داد تا خانة كعبه بسته شود، اين سخن برخي از اهل‌سنت مي‌باشد.⁽²⁾
3ـ ابن حجر در اين زمينه روايات مختلفي را آورده و سپس اين‌گونه بين روايات جمع مي كند: الف: اسماعيل اولين كسي است كه كعبه را پوشانده است. ب: عدنان احتمالاً اولين شخصي است كه بعد از اسماعيل، كعبه را پوشانده است. ج: تبع اولين كسي است كه كعبه را با انطاع (چرم) و وصايل (پارچه‌اي زينتي از يمن) پوشانده است.⁽³⁾


نتيجه اينكه: مطابق رواياتي كه از اهل‌بيت ـ عليهم السلام ـ به ويژه از حضرت امام صادق ـ عليه‌السّلام ـ رسيده، بايد اولين پوشش كعبه را از سوي ابراهيم يا اسماعيل ـ عليهما السّلام ـ دانست.⁽⁴⁾


سير تاريخي جنس و رنگ جامة كعبه:كعبه در جاهليّت با انطاع (چرم) پوشانده مي‌شد، رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ خانة كعبه را با پارچة يمني پوشانيد، بعد از پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ عمر و عثمان كعبه را با قَباطي كه پارچه‌اي از مصر و سفيد و نازك است پوشش دادند.⁽⁵⁾ بعضي هم گفته‌اند: كعبه قبل از اسلام هم با قَباطي پوشيده مي‌شد.⁽⁶⁾

هارون الرشيد در دوران خود فرمان داد كه جامة كعبه از قباطي مصر بافته شود كه در سال 190 هجري آماده و بر كعبه انداخته شد.⁽⁷⁾ در سال 200 هجري، حسين بن حسين أفطس طالبي علوي، رو به سوي مكه نهاد و در شورشي كه ايجاد نمود مكه را به تصّرف خويش در آورد و به درون كعبه قدم گذارد و سپس تمامي جامه‌هاي آن را برداشت و از آن خود نمود. آن گاه به وسيلة دو جامه از ابريشم سبك كه يكي زرد و ديگري سفيد بود كعبه را پوشانيد.⁽⁸⁾

در دوران خلافت مأمون به وي اطلاع دادند كه جامة ديباي قرمز كعبه پيش از رسيدن زمان قرار دادن جامة دوم نمناك و فرسوده مي‌شود. مأمون در اين‌باره از «مبارك طبري» كه در آن هنگام فرستادة ويژة او به مكه بود پرسيد: كعبه در چه جامه‌اي بهتر و زيباتر خواهد بود؟ او در جواب گفت: در جامة سپيد، پس مأمون فرمان داد جامه‌اي از ديباي سفيد بافتند و در سال 206 هجري بر كعبه معظمه آويختند.⁽⁹⁾

در بعضي از نوشته‌ها هم‌چنين آمده است: در دوران جاهليّت، قريش در پوشش كعبه به صورت اشتراكي عمل مي‌كردند، پوشش كعبه تا زمان ابو ربيعة بن مغيرة به اين كيفّيت ادامه يافت و همو بود كه گفت: اين مسئوليت را يك سال من به تنهائي به عهده مي‌گيرم و يك سال به عهدة قريش باشد و تا آخر عمر اين كار را ادامه داد. سپس رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ كعبه را با پارچة يماني پوشاند. علي ـ عليه‌السّلام ـ و خلفاي سه گانه و مأمون و متوّكل عباسي هم (اين گونه) به كعبه جامه پوشاندند.⁽¹⁰⁾

فاكهي گفته است: مأمون خليفة عباسي كعبه را با ديباي سفيد پوشانيد، بعد از او هم‌چنين بود تا در دوران فاطميون بين سالهاي 567ـ 297 هـ (فاطميون دولتي را در تونس تأسيس كرده و حكمراني آنان به مصر و سوريه و لبنان و فلسطين گسترش يافت)⁽¹¹⁾ كعبه با ديباي سفيد پوشيده شد و محمد بن سبكتكين جامة كعبه را از ديباي زرد تهيّه كرد.⁽¹²⁾


آغاز پوشش كعبه با رنگ سياه: الناصر لدين الله، خليفه عباسي،(حكومت 575-622ه.ق) نخستين كسي است كه كعبه را با ديباي (ابريشم) سياه رنگ پوشاند و از آن زمان به بعد تا كنون كعبه سالي يك بار با جامة سياه پوشيده مي‌شود.⁽¹³⁾

فارسي مي‌گويد: از آن هنگام ديباي سياه هم‌چنان به عنوان جامه براي كعبه معمول گرديد.⁽¹⁴⁾

علّت سياه بودن پوشش خانه كعبه: به نظر مي‌رسد با توّجه به حرارت فوق العادة خورشيد در مكه و استقامت بيشتر رنگ سياه در برابر آفتاب جامة كعبه از بهترين پارچه‌ها با رنگ سياه تهيّه مي‌شود.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

پاورقی: