به گزارش مشرق، با انتخاب دختر رئیس جمهور قزاقستان به سمت معاون پارلمان این کشور، بحث احتمال جانشینی وی به جای «نورسلطان نظربایف» دوباره افکار عمومی را به خود مشغول کرده است.
در چند روز گذشته با انتصاب «کریم ماسیم‌اف» به سمت نخست‌وزیری قزاقستان و انتخاب «داریگا نظربایوا» برای معاونت پارلمان این کشور، کارشناسان و رسانه‌های گروهی باره دیگر به بحث و بررسی موضوع «شکل‌گیری تیم جدید برای آماده‌سازی جانشین احتمالی نظربایف» پرداختند.
واقعیت امر این است که کشورهای آسیای مرکزی با وجود نظام‌های ریاست جمهوری خود در عرصه مدیریتی عملا مشابه نظام‌های سلطنتی حاشیه خلیج فارس می‌باشند.
هرچند 23 سال از استقلال این کشورها گذشته است ولی تاکنون سابقه انتقال مسالمت‌آمیز قدرت تجربه نشده البته در این میان قرقیزستان یک مقدار استثنا است زیرا در سال 2011 «روزا آتنبایوا» رئیس جمهور موقت این کشور که با وقوع دومین انقلاب رنگی برای یک سال در رأس قدرت قرار گرفت، کرسی خود را به «الماسبیک آتامبایف» که در نتیجه انتخابات شفاف و آزاد پیروز شده بود، واگذار کرد.
با این حال قرقیزستان تنها کشور آسیای مرکزی است که قانون اساسی جدید آن در سال 2010 برای یک دوره ۶ ساله ریاست جمهوری به تصویب رسید و چنانچه اتفاق خاصی پیش نیاید در پاییز سال 2017 برای اولین بار شاهد انتقال واقعی قدرت از رئیس جمهور به جانشین وی در منطقه خواهیم بود.
اما اکنون چون این‌گونه سابقه در سایر کشورهای آسیای مرکزی وجود ندارد، کارشناسان عمدتا جانشینان احتمالی رؤسای جمهور را از میان اعضای خانواده و نزدیکان آنان پیدا می‌کنند.
بخصوص مواقعی که به آنان مسئولیت رهبری نهادهای رسمی واگذار می‌شود میزان توجه جامعه نیز به این‌گونه مسائل به مراتب بالا می‌رود. مباحث گسترده کاربران شبکه‌های اجتماعی در خصوص انتخاب داریگا نظربایوا دختر بزرگ رئیس جمهور قزاقستان به‌عنوان معاون رئیس پارلمان این کشور نیز به‌دلایل فوق صورت گرفت.
به اعتقاد «زائوریس باتالوا» رئیس بنیاد توسعه پارلمانتاریسم قزاقستان، انتصاب دوباره «کریم ماسیم‌اف» به سمت نخست‌وزیری و انتخاب «داریگا نظربایوا» به عنوان معاون رئیس پارلمان این کشور به معنای فراهم شدن زمینه تغییر و تحول در نظام ریاست جمهوری این کشور می‌باشد.
به باور وی، نظربایف از راه این تغییر در بدنه قدرت می‌خواهد زمینه برای تشکیل تیمی فراهم کند که نقش حمایت از جانشین وی را اجرا خواهند کرد.
البته در خصوص جانشین نظربایف فقط حدس و گمانه‌زنی‌ها وجود دارد ولی در هر صورت داریگا یکی از نامزدهای احتمالی اشغال کرسی پدرش دانسته می‌شود.
خانواده و سابقه فعالیت‌های داریگا
داریگا 50 سال دارد و بزرگ‌ترین فرزند خانواده نظربایف به‌شمار می‌رود(رئیس جمهور قزاقستان همچنین 2 دختر دیگر نیز با نام‌های «دینارا» و «آلیه» دارد که نه خود آنان و نه شوهرهایشان به فعالیت‌های سیاسی توجه خاصی ندارند). وی صاحب 3 فرزند می‌باشد که پسر بزرگش «نورعلی» نام داشته و به تجارت مشغول است. «آیسلطان» پسر دیگر داریگا فارغ‌التحصیل آکادمی نظامی سلطنتی لندن بوده و اکنون در بخش اطلاعات نظامی وزارت دفاع قزاقستان مسئولیت دارد و دخترش «وینیرا» دانش‌آموز مدرسه می‌باشد.
داریگا فوق دکترای علوم سیاسی بوده و با کار رسانه نیز آشنایی نزدیکی دارد که به عنوان مثال طی سال‌های 1994 تا 2004 معاونت صدا و سیمای قزاقستان و سپس مدیریت خبرگزاری «خبر» این کشور را بر عهده داشته است.
داریگا در یک دهه پیش برای نخستین بار نماینده پارلمان قزاقستان شد که در آن زمان نیز ورود وی به این نهاد را برخی از کارشناسان به‌عنوان آماده‌سازی برای جانشینی نظربایف ارزیابی کرده بودند.
دامادی که دردسر درست کرد
اما در سال 2007 اتفاقی افتاد که برای چند سالی دختر بزرگ رئیس جمهور قزاقستان را در حاشیه فضای سیاسی قرار داد. «راحت علی‌اف» شوهر خانم داریگا که از نزدیک‌ترین افراد نظربایف دانسته می‌شد، مورد تعقیب شدید قرار گرفت.
علی‌اف تا اتفاق افتادن این قضیه یکی از اطرافیان بانفوذ رئیس جمهور قزاقستان و حتی جانشین احتمالی وی دانسته می‌شد.
علی‌اف فوق‌دکترای پزشکی و اقتصادی داشته و بعد از چند سال فعالیت در عرصه‌های علمی و سپس مدیریت اقتصادی، در سال 1999 رئیس سازمان امنیت شهر و استان آلماتی و در سال 2000 معاون اول رئیس سازمان امنیت ملی قزاقستان منصوب شد.
از سال 2002 تا سال 2005 سفارت قزاقستان در اتریش را عهده‌دار شده و همزمان در چند کشور دیگر اروپایی شرقی نیز آکردیته بود. سپس در جولای 2005 معاون اول وزیر امور خارجه کشورش انتصاب شد و در فوریه 2007 باز هم مسئولیت سفارت قزاقستان در اتریش و نمایندگی دائمی آستانه در سازمان امنیت و همکاری اروپا و سایر سازمان‌های بین‌المللی مقیم وین به وی واگذار شد.
اما دیری نگذشت که خبر باز شدن پرونده جنایی از سوی دادگاه آلماتی علیه علی‌اف رسانه‌ای شد. داماد بزرگ رئیس جمهور مظنون به یک سری از جنایات سنگین نظیر قتل و آدم ربایی دانسته می‌شد.
این‌جا بود که علی‌اف به دستور نظربایف از سمت سفارت و سایر مسئولیت‌های سیاسی کنار گذاشته شد. در مراحل بعدی بر فهرست اتهامات وی «تلاش انجام کودتا علیه دولت» نیز اضافه گردید ولی تلاش‌های آستانه برای بازداشت علی‌اف به‌موفقیت نرسید و در نهایت در ماه ژانویه سال 2008 دادگاه وی را به‌صورت غیابی به مدت 20 سال محکوم به‌زندان کرد. اما علی‌اف تمامی این ماجرا را سیاسی خوانده و مدعی شده بود که به خاطر «تصمیم شرکت در انتخابات ریاست جمهوری» با چنین مشکلاتی مواجه شده است.
ولی قبل از صدور حکم دادگاه خبر جدا شدن داریگا با علی‌اف در رسانه‌ها درز کرد که به نوعی معنای برائت جستن دختر رئیس جمهور از پدرش را داشت. این‌جا بود که با کنار گذاشتن فعالیت‌های سیاسی باری به یکی از روزنامه‌ها گفته بود که «دیگر نقش مادر و مادربزرگ بیشتر برایش می‌آید...».
طی بیش از 3 سال فقط چند بار در گزارش‌های رسانه‌ای از داریگا در رابطه با انجام برنامه‌های خیریه نام برده می‌شد. اما در ژانویه سال 2012 نماینده پارلمان انتخاب شد باز هم عده‌ای از تحلیلگران احتمال اتکای نظربایف به دختر بزرگش به عنوان جانشین خود را بعید ندانستند.
بازگشت به نقش فعال سیاسی
همان‌گونه که اشاره شد داریگا از نمایندگان فعال پارلمان فعلی قزاقستان شناخته می‌شود. به اعتقاد کارشناسان برخی از نمایندگان دولت ضمن ارائه گزارش به مجلس همیشه از احتمال «حمله» داریگا احساس نگرانی می‌کنند.
ضمنا دختر بزرگ رئیس جمهور روی مواردی دست می‌گذارد که حاکی از مطلع بودن وی در خصوص واقعیات حوزه‌های کاری خود و به خصوص عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی می‌باشد.
در این راستا صحنه‌های از سوی داریگا به چالش کشیده شدن فعالیت وزرای آموزش و پرورش، فرهنگ، کار و امور اجتماعی و... طی سال‌های اخیر در پارلمان را خیلی‌ها از یاد خود فراموش نکرده‌اند.
این درحالی است که به اعتقاد برخی از کارشناسان مسائل سیاسی، هنوز طرح صحبت از جانشینی داریگا برای پدرش یک مقدار زود خواهد بود چرا که برای اشغال کرسی رهبری کشور نامزد واقعی باید حداقل تجربه مدیریت اقتصادی در سطح استان‌ها و وزارت‌خانه‌ها را داشته باشد.
ولی این موضوع را نیز نباید نادیده گرفت که داریگا به عنوان رئیس کمیسیون اجتماعی و فرهنگی مجلس در جریان جزئیات امور نهادهای مربوطه کشورش قرار گرفته است. دیگر اینکه تا پایان دوره فعلی ریاست جمهوری قزاقستان 2 سال دیگر باقیمانده و طی این مدت داریگا می‌تواند به صورت چشم‌گیری رشد کند که انتخاب وی به عنوان معاون رئیس پارلمان احتمالا به معنای آغاز این فرایند خواهد بود.
«مرادل آبدین‌اف» تحلیل‌گر مسائل سیاسی منطقه ضمن گفت‌وگو با خبرنگار دفتر منطقه‌ای فارس در دوشنبه، انتقادات داریگا از عملکرد برخی از اعضای دولت را بحثی دانست که قزاقستان به آن نیاز دارد زیرا بازگو کردن برخی از مشکلات و کم‌کاری‌های مقامات و طرح پیشنهادات برای رفع آن‌ها حرکتی در جهت انتقاد از عملکرد دولت می‌باشد که داریگا با داشتن تجربه مدیریت رسانه‌ای و بانکی (چند سال عضو و رئیس شورای مدیران بانک «نوربانک» بوده است) این موضوع را بهتر از دیگران انجام می‌دهد.
از نگاه این تحلیل‌گر، انتقادات واقع بینانه داریگا و گاهی ارائه راهکارهای مناسب برای مسئولین، تا جایی وی را در چشم بخش مهمی از جامعه این کشور به عنوان شخصیت ملی و دارای دیدگاه‌های اصلاح‌طلبانه معرفی می‌کند. به این دلیل است که در رابطه با مطرح شدن بحث نامزدهای احتمالی برای جانشینی نظربایف، داریگا همواره یکی از گزینه‌ها دانسته می‌شود.
حتی راحت علی‌اف همسر سابق داریگا طی یکی از مصاحبه‌‌های خود در سال گذشته وی را از جمله نامزدهای اصلی برای اشغال کرسی ریاست جمهوری قزاقستان دانست.
البته داریگا هیچ گاه در برابر پرسش‌های رسانه‌ای مبنی بر جانشینی خود جواب مثبت نداده است که از جمله در سال گذشته میلادی نیز ضمن پاسخ به روزنامه عربی «خلیج تایمز» در این خصوص که «آیا خود را رئیس جمهور بعدی کشورش می‌داند؟»، با عدم تأیید این موضوع باز هم گفته بود: «در مقام کنونی خود نیز احساس خوشبختی می‌کنم».