گروه فرهنگی مشرق - تا قبل از اینکه پای رادیو و تلویزیون به ایران باز شود، گرامافون‌های بوقی در ایران پادشاهی می‌کردند و تماشاخانه‌های لاله‌زار و نمایش‌های روحوضی سر مردم را گرم می‌کردند.
گرامافون‌ها از طریق کمپانی‌های انگلیسی وارد ایران شده بودند و به واسطه قیمت بالایی که داشتند، هرکسی قدرت و توان خرید آنها نداشت و فقط در خانه اعیان و اشراف می‌شد آن را دید.
البته خیلی‌ها که آن زمان هنوز نمی‌دانستند گرامافون چیست، خیلی‌ها فکر می‌کردند که نوازندگان و خواننده در داخل دستگاه نشسته و مشغول اجرای موسیقی زنده هستند و پس از پایان کار از آن بیرون می‌آیند. به همین خاطر به گرامافون دستگاه حبس صوت یا زندان صدا می‌گفتند.
بعدها با درخواست وزارت جنگ و اواسط سال 1303 دولت یک ایستگاه رادیویی با قدرت 20 کیلو وات و آنتن 120 متری و طول موج کوتاه برای تهران تامین کرد و 6 فرستنده هم برای تبریز، مشهد، کرمان، شیراز، کرمانشاه و خرمشهر از روسیه تهیه کرد.
فرستنده تهران پس از ورود به ایران در زمینی به مساحت 20هکتار پشت کاخ قاجار در جاده شمیران حوالی سیدخندان نصب شد که بعدها معروف به ایستگاه بی‌سیم شد. وقتی هم که رضاخان روی کار آمد آنجا تبدیل به زندان قصر شد و به مرور با همکاری شرکت تلفنکن آلمانی دو فرستنده دیگر در میدان توپخانه و محله تیر دوقلو نصب شد.
اولین برنامه رادیوی ایران در 4 اردیبهشت 1319 افتتاح و صدای نغمه موسیقی ایرانی از بلندگوهای نصب شده در محوطه اداره بی سیم سیدخندان شنیده شد. اداره رادیو در کمرکش جاده قدیم شمیران کمی پایین تر از ایستگاه سیدخندان قرار گرفته بود که بعدها ساختمان وزارت پست و تلگراف و هتل بین المللی تهران نیز همراه پل سیدخندان روبه روی آن ساخته شد.
اولین برنامه‌های رادیویی پخش موسیقی سنتی ایرانی و عربی و گفتارهای فرهنگی و مذهبی بود. به مرور زمان از استادانی چون سعید نفیسی و ذبیح الله صفا و چند نفر گوینده نیز دعوت به کار شد تا نیازهای رادیو را برطرف و برنامه سازی کنند. رادیو ایران در طول روز دارای دو نوبت پخش برنامه بود که بخش اول از ساعت 11:30 صبح تا 14 بود و بخش دوم هم از ساعت 5:45 دقیقه تا 12:30 شب ادامه داشت؛ برنامه هایی که به زبان های فارسی، عربی، انگلیسی، فرانسه و آلمانی پخش می شد. سازمان های ارتشی هم برای خود صاحب برنامه بودند و در ساعات مشخصی با عنوان رادیو نیروی هوایی یا زمینی و دریایی برنامه‌های ویژه خود را پخش می‌کردند.
اولین رادیوهایی که به خانه تهرانی‌ها راه یافتند رادیوهای بزرگ لامپی از مارک وستینگ‌هاوس و زیمنس بودند. زمانی که آنها را روشن می کردند مدتی زمان می برد تا لامپ‌ها داغ شده و رادیو شروع به کار کند.
این رادیوها از لحاظ جثه و بزرگی چیزی شبیه تلویزیون های 21 اینچ امروزی بودند و از رادیو ترانزیستوری خبری نبود. پای رادیو ترانزیستوری در اواسط دهه 40 به ایران باز شد که هم کوچک تر و هم ارزان تر از رادیوی لامپی بود؛ همان رادیوهای لامپی که امروز عتیقه و جزو لوازم دکوری منازل شده است. شرکت سونی ژاپن برای اولین بار در سال 1965 میلادی به صورت انبوه تولید رادیوی ترانزیستوری را شروع کرد که با یک باتری کوچک کار می‌کرد و از لحاظ جثه و قیافه به اندازه کف دست بود و در جیب جا می شد.
حدود 20 سال پس از تاسیس رادیو، ساختمان آن به مرکز شهر (میدان ارگ) و جنب کاخ گلستان منتقل شد و
تحت نظارت نخست وزیری کار خود را ادامه می‌داد. بعد از آن تحت عنوان اداره انتشار و رادیو به وزارت اطلاعات و جهانگردی واگذار شد و در نهایت با تاسیس تلویزیون در اواخر دهه 40 با آن ادغام شد.
از آن روز تا امروز؛ سال‌های زیادی بر رادیو گذشته و فراز و نشیب فراوانی را به خود دیده است. رادیو در دوره هشت ساله جنگ تحمیلی نقش پررنگی داشت و مهم‌ترین وسیله ارتباط جمعی به شمار می‌رفت. اما حالا سال‌ها از آن گذشته و رادیو که این روزها دیگر کهنسال شده، باید هم گام با رقبای تازه نفس و جوانی قدم بردارد که سرعت بیشتری از او دارند.
الان بیش از 20 شبکه رادیویی در ایران مشغول کار هستند و هرکدام هم با ورود به حوزه‌ای تخصصی تلاش می‌کنند که مخاطب گریزپا را پای خود نگه دارند و به همین دلیل است که در حال حاضر نیروهای بسیاری در ساختمان شهدای رادیو فعالیت می‌کنند تا جا پای بزرگانی نظیر منوچهر نوذری بگذارند که به تنهایی میلیون‌ها نفر را پای رادیو می‌نشاند و آنها با لذت به هنرنمایی وی گوش می‌سپردند.
اما در این میان محمدحسین صوفی معاون سیما معتقد است رسانه رادیو همچنان مخاطبان خاص خود را دارد و کسانی هستند که در کنار رسانه‌های ارتباط جمعی دیگر عاشقانه دل به برنامه‌های رادیو می‌سپارند و همراه با او گام برمی‌دارند.
او می‌گوید: یکی از دلایلی که مردم هنوز دل به برنامه‌های رادیو می‌سپارند، بخشی به برنامه‌ریزی برمی‌گردد. مرتب مدیران بخش‌های مختلف رادیویی با رصد نظرات و دیدگاه‌ها و توقعات و مطالبات مخاطبان و همچنین با بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور در داخل و خارج کشور مدام تلاش می‌کنند هم‌سو باذائقه مخاطب برنامه‌سازی کنند.
وی معتقد است: در عین حال سرعت پیام‌رسانی، به آن بودن، به لحظه بودن، همراه بودن و در همه جا در دسترس بودن از جمله دلایلی است که رسانه رادیو همواره مورد اقبال و استقبال اقشار مختلف مردم قرار بگیرد. رادیو سعی کرده مردم هرآنچه توقع دارند متناسب با نیازشان و مصلحتشان و همچنین ضرورت‌های رادیو برنامه بسازد.
وی اعلام می‌کند که رویکرد فعلی رادیو اطلاع‌رسانی و آموزش است. به عنوان مثال شبکه سلامت مدام اطلاع‌رسانی‌های پزشکی دارد یا رادیو اقتصاد فقط در حوزه مسائل اقتصادی وارد می شود. مخصوصا از زمانی که ما شبکه‌های تخصصی راه اندازی کرده‌ایم دیگر صرفااطلاع‌رسانی نیست و آموزش و آگاهی بخشی است. البته بخشی هم به سرعت برنامه‌های رادیویی ارتباط دارد. گاهی اطلاع‌رسانی بر کارهای دیگر سبقت می‌گیرد. مثلا در حال حاضر پرداختن به موضوع هدف‌مندی یارانه‌ها باعث شده که ما به موضوع اطلاع‌رسانی بیشتر بپردازیم. وقتی هم موضوع اطلاع‌رسانی در اولویت نیست به مباحث آموزشی می‌پردازیم.
وی درباره شبکه‌های رادیویی جدید هم می‌گوید: امسال همه شبکه‌هایی که مد نظرمان بود افتتاح خواهد شد.
گرامافون‌ها از طریق کمپانی‌های انگلیسی وارد ایران شده بودند و به واسطه قیمت بالایی که داشتند، هرکسی قدرت و توان خرید آنها نداشت و فقط در خانه اعیان و اشراف می‌شد آن را دید.
البته خیلی‌ها که آن زمان هنوز نمی‌دانستند گرامافون چیست، خیلی‌ها فکر می‌کردند که نوازندگان و خواننده در داخل دستگاه نشسته و مشغول اجرای موسیقی زنده هستند و پس از پایان کار از آن بیرون می‌آیند. به همین خاطر به گرامافون دستگاه حبس صوت یا زندان صدا می‌گفتند.
بعدها با درخواست وزارت جنگ و اواسط سال 1303 دولت یک ایستگاه رادیویی با قدرت 20 کیلو وات و آنتن 120 متری و طول موج کوتاه برای تهران تامین کرد و 6 فرستنده هم برای تبریز، مشهد، کرمان، شیراز، کرمانشاه و خرمشهر از روسیه تهیه کرد.
فرستنده تهران پس از ورود به ایران در زمینی به مساحت 20هکتار پشت کاخ قاجار در جاده شمیران حوالی سیدخندان نصب شد که بعدها معروف به ایستگاه بی‌سیم شد. وقتی هم که رضاخان روی کار آمد آنجا تبدیل به زندان قصر شد و به مرور با همکاری شرکت تلفنکن آلمانی دو فرستنده دیگر در میدان توپخانه و محله تیر دوقلو نصب شد.
اولین برنامه رادیوی ایران در 4 اردیبهشت 1319 افتتاح و صدای نغمه موسیقی ایرانی از بلندگوهای نصب شده در محوطه اداره بی سیم سیدخندان شنیده شد. اداره رادیو در کمرکش جاده قدیم شمیران کمی پایین تر از ایستگاه سیدخندان قرار گرفته بود که بعدها ساختمان وزارت پست و تلگراف و هتل بین المللی تهران نیز همراه پل سیدخندان روبه روی آن ساخته شد.
اولین برنامه‌های رادیویی پخش موسیقی سنتی ایرانی و عربی و گفتارهای فرهنگی و مذهبی بود. به مرور زمان از استادانی چون سعید نفیسی و ذبیح الله صفا و چند نفر گوینده نیز دعوت به کار شد تا نیازهای رادیو را برطرف و برنامه سازی کنند. رادیو ایران در طول روز دارای دو نوبت پخش برنامه بود که بخش اول از ساعت 11:30 صبح تا 14 بود و بخش دوم هم از ساعت 5:45 دقیقه تا 12:30 شب ادامه داشت؛ برنامه هایی که به زبان های فارسی، عربی، انگلیسی، فرانسه و آلمانی پخش می شد. سازمان های ارتشی هم برای خود صاحب برنامه بودند و در ساعات مشخصی با عنوان رادیو نیروی هوایی یا زمینی و دریایی برنامه‌های ویژه خود را پخش می‌کردند.
اولین رادیوهایی که به خانه تهرانی‌ها راه یافتند رادیوهای بزرگ لامپی از مارک وستینگ‌هاوس و زیمنس بودند. زمانی که آنها را روشن می کردند مدتی زمان می برد تا لامپ‌ها داغ شده و رادیو شروع به کار کند.
این رادیوها از لحاظ جثه و بزرگی چیزی شبیه تلویزیون های 21 اینچ امروزی بودند و از رادیو ترانزیستوری خبری نبود. پای رادیو ترانزیستوری در اواسط دهه 40 به ایران باز شد که هم کوچک تر و هم ارزان تر از رادیوی لامپی بود؛ همان رادیوهای لامپی که امروز عتیقه و جزو لوازم دکوری منازل شده است. شرکت سونی ژاپن برای اولین بار در سال 1965 میلادی به صورت انبوه تولید رادیوی ترانزیستوری را شروع کرد که با یک باتری کوچک کار می‌کرد و از لحاظ جثه و قیافه به اندازه کف دست بود و در جیب جا می شد.
حدود 20 سال پس از تاسیس رادیو، ساختمان آن به مرکز شهر (میدان ارگ) و جنب کاخ گلستان منتقل شد و
تحت نظارت نخست وزیری کار خود را ادامه می‌داد. بعد از آن تحت عنوان اداره انتشار و رادیو به وزارت اطلاعات و جهانگردی واگذار شد و در نهایت با تاسیس تلویزیون در اواخر دهه 40 با آن ادغام شد.
از آن روز تا امروز؛ سال‌های زیادی بر رادیو گذشته و فراز و نشیب فراوانی را به خود دیده است. رادیو در دوره هشت ساله جنگ تحمیلی نقش پررنگی داشت و مهم‌ترین وسیله ارتباط جمعی به شمار می‌رفت. اما حالا سال‌ها از آن گذشته و رادیو که این روزها دیگر کهنسال شده، باید هم گام با رقبای تازه نفس و جوانی قدم بردارد که سرعت بیشتری از او دارند.
الان بیش از 20 شبکه رادیویی در ایران مشغول کار هستند و هرکدام هم با ورود به حوزه‌ای تخصصی تلاش می‌کنند که مخاطب گریزپا را پای خود نگه دارند و به همین دلیل است که در حال حاضر نیروهای بسیاری در ساختمان شهدای رادیو فعالیت می‌کنند تا جا پای بزرگانی نظیر منوچهر نوذری بگذارند که به تنهایی میلیون‌ها نفر را پای رادیو می‌نشاند و آنها با لذت به هنرنمایی وی گوش می‌سپردند.
اما در این میان محمدحسین صوفی معاون سیما معتقد است رسانه رادیو همچنان مخاطبان خاص خود را دارد و کسانی هستند که در کنار رسانه‌های ارتباط جمعی دیگر عاشقانه دل به برنامه‌های رادیو می‌سپارند و همراه با او گام برمی‌دارند.
او می‌گوید: یکی از دلایلی که مردم هنوز دل به برنامه‌های رادیو می‌سپارند، بخشی به برنامه‌ریزی برمی‌گردد. مرتب مدیران بخش‌های مختلف رادیویی با رصد نظرات و دیدگاه‌ها و توقعات و مطالبات مخاطبان و همچنین با بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور در داخل و خارج کشور مدام تلاش می‌کنند هم‌سو باذائقه مخاطب برنامه‌سازی کنند.
وی معتقد است: در عین حال سرعت پیام‌رسانی، به آن بودن، به لحظه بودن، همراه بودن و در همه جا در دسترس بودن از جمله دلایلی است که رسانه رادیو همواره مورد اقبال و استقبال اقشار مختلف مردم قرار بگیرد. رادیو سعی کرده مردم هرآنچه توقع دارند متناسب با نیازشان و مصلحتشان و همچنین ضرورت‌های رادیو برنامه بسازد.
وی اعلام می‌کند که رویکرد فعلی رادیو اطلاع‌رسانی و آموزش است. به عنوان مثال شبکه سلامت مدام اطلاع‌رسانی‌های پزشکی دارد یا رادیو اقتصاد فقط در حوزه مسائل اقتصادی وارد می شود. مخصوصا از زمانی که ما شبکه‌های تخصصی راه اندازی کرده‌ایم دیگر صرفااطلاع‌رسانی نیست و آموزش و آگاهی بخشی است. البته بخشی هم به سرعت برنامه‌های رادیویی ارتباط دارد. گاهی اطلاع‌رسانی بر کارهای دیگر سبقت می‌گیرد. مثلا در حال حاضر پرداختن به موضوع هدف‌مندی یارانه‌ها باعث شده که ما به موضوع اطلاع‌رسانی بیشتر بپردازیم. وقتی هم موضوع اطلاع‌رسانی در اولویت نیست به مباحث آموزشی می‌پردازیم.
وی درباره شبکه‌های رادیویی جدید هم می‌گوید: امسال همه شبکه‌هایی که مد نظرمان بود افتتاح خواهد شد.