به گزارش مشرق، نام شریفشان «جعفر» و لقب معروفشان «صادق» و کنیه‌اشان «ابوعبدالله» است؛ پدر گرامی‌شان، امام محمدباقر (ع) و مادر ارجمندشان ام فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابی‌بکر است. شهادت آن حضرت در 25 شوال سال 148 هجری قمری، در 65 سالگی، به دستور منصور دوانیقی، خلیفه ستمگر عباسی، به وسیله سمی که به آن بزرگوار خوراندند، در شهر مدینه اتفاق افتاد. محل دفن آن بزرگوار قبرستان بقیع است.
امام جعفر صادق(ع) تلاششان را با فعالیت‌های علمی آغاز کردند و حوزه فکریشان را - که بزرگان فقها و متفکران از آن بیرون آمدند - افتتاح کردند. ایشان با تربیت شاگردانی دانشمند، ذخیره علمی بزرگی برای امت بر جای گذاشتند. بعضی از شاگردان نامی آن بزرگوار عبارتند از: «هشام بن حکم» و «مؤمن طاق» و «محمد بن مسلم» و «زرارة بن اعین» و... که هر یک چهره‌های درخشانی از تربیت شدگان مکتب آن حضرت‌اند. حرکت علمی ایشان چنان گسترش یافت که سراسر مناطق اسلامی را در بر گرفت و شهرت ایشان در همه شهرها و دیارهای سرزمین اسلامی پیچید.
جاحظ ادیب و دانشمند معتزلی از اهالی بصره درباره امام صادق (ع) می‌گوید: «امام صادق چشمه‌های دانش و حکمت را در روی زمین شکافت و برای مردم درهایی از دانش گشود که پیش از او معهود نبود و جهان از دانش وی سرشار گردید.»
هدف امام صادق (ع) از گسترش برنامه فرهنگی، چاره جهل امت و تقویت عقیده به مکتب اسلام و نیز ایستادگی در برابر امواج کفرآمیز و شبهه‌های گمراه کننده و حل مشکلات ناشی از انحراف حکومت بود. تلاش آن حضرت از طرفی مقابله با امواج ناشناخته و فاسد اوضاع سیاسی عهد امویان و عباسیان بود که انحرافات عقیدتی آن، بیشتر معلول ترجمه کتاب های یونانی و فارسی و هندی و پدید آمدن گروه‌های خطرناک از جمله غلات و زندیقان و جاعلان حدیث و اهل رأی و متصوفه بود که زمینه‌های مساعد رشد انحراف را به وجود آورده بودند. امام (ع) در برابر تمامی آنها ایستادگی کرد و با همه مناظره و مباحثه کرد و خطر افکارشان را برای ملت اسلام افشا نمود و از طرف دیگر، با تلاش‌های خستگی ناپذیر، مفاهیم عقیدتی و احکام شریعت را منتشر ساخت و آگاهی علمی را پراکند و توده های عظیم دانشمندان را به منظور آموزش مسلمانان مجهز ساخت.
امام صادق (ع) مسجد پیامبر (ص) را در مدینه محل تدریس خویش قرار داد و مردم، دسته دسته از دور و نزدیک به آنجا می‌شتافتند و سؤالات گوناگون خود را مطرح و جواب لازم را دریافت می‌نمودند. از جمله استفاده کنندگان از محضر آن بزرگوار، مالک بن انس و ابوحنیفه و محمد بن حسن شیبانی و سفیان ثوری و ابن عینیه و یحیی بن سعید و ایوب سجستانی و شعبة بن حجاج و عبدالملک جریح و دیگران بودند.
ابوحنیفه، پیشوای مشهور فرقه حنفی، گفته است: «من دانشمند تر از جعفر بن محمد ندیده‌ام.» «لو لا السنتان لهلک نعمان»؛ یعنی اگر آن دو سال (شاگردی من نزد او) نبود، نعمان هلاک می‌شد. (اسم ابوحنیفه نعمان بن ثابت بوده است). مالک، پیشوای فرقه مالکی، گفته است: «مدتی نزد جعفر بن محمد رفت و آمد می‌کردم، او را همواره در یکی از سه حالت می‌دیدم؛ یا نماز می‌خواند یا روزه بود و یا قرآن تلاوت می‌کرد، و هرگز او را ندیدم که بدون وضو حدیث نقل کند.»
در ادامه به مناسبت سالروز شهادت آن امام همام شعرخوانی و ذکر مصیبت توسط میثم مطیعی می‌آید:
امام جعفر صادق(ع) تلاششان را با فعالیت‌های علمی آغاز کردند و حوزه فکریشان را - که بزرگان فقها و متفکران از آن بیرون آمدند - افتتاح کردند. ایشان با تربیت شاگردانی دانشمند، ذخیره علمی بزرگی برای امت بر جای گذاشتند. بعضی از شاگردان نامی آن بزرگوار عبارتند از: «هشام بن حکم» و «مؤمن طاق» و «محمد بن مسلم» و «زرارة بن اعین» و... که هر یک چهره‌های درخشانی از تربیت شدگان مکتب آن حضرت‌اند. حرکت علمی ایشان چنان گسترش یافت که سراسر مناطق اسلامی را در بر گرفت و شهرت ایشان در همه شهرها و دیارهای سرزمین اسلامی پیچید.
جاحظ ادیب و دانشمند معتزلی از اهالی بصره درباره امام صادق (ع) می‌گوید: «امام صادق چشمه‌های دانش و حکمت را در روی زمین شکافت و برای مردم درهایی از دانش گشود که پیش از او معهود نبود و جهان از دانش وی سرشار گردید.»
هدف امام صادق (ع) از گسترش برنامه فرهنگی، چاره جهل امت و تقویت عقیده به مکتب اسلام و نیز ایستادگی در برابر امواج کفرآمیز و شبهه‌های گمراه کننده و حل مشکلات ناشی از انحراف حکومت بود. تلاش آن حضرت از طرفی مقابله با امواج ناشناخته و فاسد اوضاع سیاسی عهد امویان و عباسیان بود که انحرافات عقیدتی آن، بیشتر معلول ترجمه کتاب های یونانی و فارسی و هندی و پدید آمدن گروه‌های خطرناک از جمله غلات و زندیقان و جاعلان حدیث و اهل رأی و متصوفه بود که زمینه‌های مساعد رشد انحراف را به وجود آورده بودند. امام (ع) در برابر تمامی آنها ایستادگی کرد و با همه مناظره و مباحثه کرد و خطر افکارشان را برای ملت اسلام افشا نمود و از طرف دیگر، با تلاش‌های خستگی ناپذیر، مفاهیم عقیدتی و احکام شریعت را منتشر ساخت و آگاهی علمی را پراکند و توده های عظیم دانشمندان را به منظور آموزش مسلمانان مجهز ساخت.
امام صادق (ع) مسجد پیامبر (ص) را در مدینه محل تدریس خویش قرار داد و مردم، دسته دسته از دور و نزدیک به آنجا می‌شتافتند و سؤالات گوناگون خود را مطرح و جواب لازم را دریافت می‌نمودند. از جمله استفاده کنندگان از محضر آن بزرگوار، مالک بن انس و ابوحنیفه و محمد بن حسن شیبانی و سفیان ثوری و ابن عینیه و یحیی بن سعید و ایوب سجستانی و شعبة بن حجاج و عبدالملک جریح و دیگران بودند.
ابوحنیفه، پیشوای مشهور فرقه حنفی، گفته است: «من دانشمند تر از جعفر بن محمد ندیده‌ام.» «لو لا السنتان لهلک نعمان»؛ یعنی اگر آن دو سال (شاگردی من نزد او) نبود، نعمان هلاک می‌شد. (اسم ابوحنیفه نعمان بن ثابت بوده است). مالک، پیشوای فرقه مالکی، گفته است: «مدتی نزد جعفر بن محمد رفت و آمد می‌کردم، او را همواره در یکی از سه حالت می‌دیدم؛ یا نماز می‌خواند یا روزه بود و یا قرآن تلاوت می‌کرد، و هرگز او را ندیدم که بدون وضو حدیث نقل کند.»
در ادامه به مناسبت سالروز شهادت آن امام همام شعرخوانی و ذکر مصیبت توسط میثم مطیعی می‌آید: