گروه بین‌الملل مشرق- چند سالی است که مسئله برخورد غیرقانونی و دور از شأن پلیس و مقامات ترکمنستان با اتباع ایرانی باعث شده است تا شاهد دستگیری و زندانی شدن تعداد زیادی از هموطنانمان در این کشور باشیم. علاوه بر شرایط بد زندانیان، عدم همکاری مسؤولان وزارت خارجه با خانواده‌های این زندانیان و عدم سرکشی به وضعیت زندانیان نیز زندگی این خانواده‌ها را دشوارتر می‌کند؛ زندانیانی که تا کنون به دلیل شرایط بد زندان‌ها در ترکمنستان دچار بیماری‌های سخت شده و حتی تعدادی از آن‌ها فوت کرده‌اند.

بر اساس تعریفی که "هاشمی گلپایگانی" سفیر ایران از واژه "زندانی‌های ایرانی در ترکمنستان" ارائه می‌دهد، تنها آن دسته از اتباع ایرانی که توسط دولت ترکمنستان دستگیر، محاکمه و به زندان فرستاده شده‌اند، "زندانی" محسوب می‌شوند. وزارت خارجه و سفارت ایران در ترکمنستان، افرادی که را در بازداشت به سر می‌برند، اما هنوز محاکمه نشده‌اند، "زندانی" تلقی نمی‌کند.

وزارت خارجه و برخی نماینده‌های مجلس پیگیر بهبود شرایط زندانیان ایرانی در ترکمنستان هستند، در حالی که به نظر می‌رسد همین افراد هم آمار دقیقی از این زندانیان ندارند. طی دو سال گذشته و با توجه به اخبار رسمی منتشر شده توسط وزارت خارجه، تنها 40 نفر از زندانیان ایرانی آزاد شده‌اند. این در حالی است که آمار ارائه شده از تعداد این زندانیان توسط سفارت ایران در ترکمنستان، وزارت خارجه و برخی نمایندگان مجلس، با هم تناقض دارد. نه تنها مقامات مختلف، آمارهای متفاوتی ارائه می‌دهند، بلکه در برخی موارد، یک مقام واحد نیز در جاهای مختلف، آمارهای مختلفی ارائه می‌دهد.

آن‌چه در ادامه می‌آید، سیر زمانی اظهارات مختلفی است که مقامات دولتی درباره تعداد زندانیان ایرانی در کشور ترکمنستان و یا اساس آمارگیری درباره این افراد داشته‌اند.

14 اردیبهشت 93: "سید کاظم سجادی" مدیرکل امور ایرانیان خارج از کشور وزارت امور خارجه در گفتگو با خبرگزاری فارس درباره تعداد ایرانی‌هایی که در ترکمنستان زندانی هستند این‌گونه می‌گوید: "243 نفر در ترکمنستان[1]" زندانی داریم.

4 آبان 93: "حسن قشقاوی" معاون پارلمانی وزارت امور خارجه در گفتگو با مشرق و در پاسخ به این سؤال که آیا خبر آزادی 3 نفر از زندانیان ایرانی در ترکمنستان صحت دارد یا خیر، پاسخ می‌دهد: "بر اساس خبری که از سفارتمان در عشق‌آباد دریافت کردیم و حسب یادداشتی که دولت ترکمنستان به سفارت ما داده است، تعدادی از زندانیان ایرانی در ترکمنستان آزاد شده‌اند.[2]"

17 آبان 93: "سید محمدموسی هاشمی گلپایگانی" سفیر ایران در ترکمنستان در گفتگو با خبرگزاری فارس این‌گونه می‌گوید: "280 زندانی در ترکمنستان داریم.[3]"

23 آبان 93: "سید محمدموسی هاشمی گلپایگانی" سفیر ایران در ترکمنستان در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس اعلام می‌کند که 37 زندانی ایرانی عفو شده‌اند[4]. وی با اشاره به این که دستور عفو را رئیس‌جمهور ترکمنستان صادر کرده است، می‌گوید زندانیان آزادشده به زودی به کشورمان برمی‌گردند.

23 آذر 93: "سید محمدموسی هاشمی گلپایگانی" سفیر ایران در ترکمنستان در گفتگو با خبرگزاری فارس تصریح می‌کند: "حدود 220 الی 230 نفر زندانی ایرانی در ترکمنستان در بازداشت هستند.[5]"

14 بهمن 93: "محمدرضا محسنی ثانی" رئیس کارگروه امنیت ملی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفتگو با خبرگزاری خانه ملت آماری بسیار متفاوت در این‌باره ارائه می‌دهد: "در میان همسایگان خزر، بیش‌ترین آمار زندانی در ترکمنستان وجود دارد که احتمال می‌دهیم حدود 600 نفر باشند.[6]"

14 بهمن 93: "سید محمدموسی هاشمی گلپایگانی" سفیر ایران در ترکمنستان در گفتگو با مشرق این‌گونه توضیح می‌دهد: "ما دو دسته زندانی داریم،‌ زندانی‌هایی که بازداشت می‌شوند طی زمان محاکمه و رسیدگی به وضعیت‌شان، زندانی تلقی نمی‌شوند. زمانی که حکم صادر می‌شود و محکوم به زندان می‌شوند و وارد زندان می‌شوند، آن‌گاه به آن‌ها زندانی اطلاق می‌شود. آمار زندانیان ایرانی و یا دستگیرشدگان بستگی به فصول و ایام مختلف و نوع جریمه و موارد دیگری هم دارد و برای همین نمی‌توان به صورت مشخص تعداد آن‌ها را تعیین کرد.[7]"

17 بهمن 93: "حسن قشقاوی" معاون پارلمانی وزارت امور خارجه در گفتگو با خبرگزاری خانه ملت تصریح می‌کند: "تعداد زندانیان ایرانی در ترکمنستان حدود 280 نفر است که 35 نفر از آن‌ها نیز در ماه گذشته آزاد شدند؛ ایران نیز در مقابل، 2 زندانی ترکمنستان را آزاد کرد.[8]"