به گزارش گروه جنگ نرم مشرق- دکتر براون در فیلم Back to Future: Part II (سال ۱۹۸۹) می گوید: «چه قدر بد است که اداره پست به اندازه هواشناسی به دردبخور نیست.» مقایسه عجیبی است اما نه وقتی که پی ببرید چگونه هواشناسی می تواند دنیا را تغییر دهد. در فیلم، دولت می توانست آب و هوا را دستکاری کند. اما آیا آن زمان آینده را اینقدر پیشرفته می دیدند؟
آینده ای که ما در آن زندگی می کنیم بسیار پیشرفته تر از آن است که ۲۵ سال پیش تصور می شد. کنترل آب و هوا از امور علمی-تخیلی به نظر می آید اما تعجب نکنید؛ کاری است که در دنیای واقعی با آن تاریخ را رقم زنده اند.در حقیقت، این کار واقعاً انجام شده و سال ها قبل تر از ۱۹۸۹، ارتش آمریکا، طی پروژه ای محرمانه در طول جنگ ویتنام دست به این اقدام زد.
از مارس ۱۹۶۷ تا جولای ۱۹۷۲، ارتش آمریکا سالانه بیش از ۳ میلیون دلار خرج عملیات محرمانه در جنوب شرقی آسیا می کرد. هدف این عملیات، افزایش فصل بارندگی های موسمی و به راه انداختن سیل و طوفان در Ho Chi Minh Trail که سیستم حمل و نقل دشمن برای منابع و تجهیزات به شمار می رفت، بود. آمریکایی ها می خواستند باعث رانش زمین، طغیان رودخانه ها و به طور کلی، مزاحم حرکت سربازان ویتنام شمالی شوند. این عملیات، بزرگترین دستکاری در آب و هوا برای اهداف نظامی به شمار می رفت و هنوز هم مشخص نیست که چطور اینقدر خوب به اجرا در آمد.
نام های زیادی روی این عملیات گذاشته شد؛ عملیات Popeye، Motorpool و Intermediary-Compatriot همگی از نام های این پروژه هستند. بنا به گزارش ها، تغییر نام، آن هم به دفعات به دلایل امنیتی و عدم توانایی افراد در یادگیری نام ها صورت گرفته است.
اسمش را هر چه می خواهید بگذارید، در هر صورت هدف این کار بسیار جاه طلبانه بود. قدرتی که تصور می شد دست انسان از آن کوتاه است، حالا سلاحی شده بود بود برای بشر و علیه بشر؛ انسان حالا در کار خدا دست برده بود. و یانکی‌ها پی برده بودند که مانع حرکت نیروهای دشمن شدن، از بمب و موشک و کشتن در آن مقطع مؤثرتر است. شعار غیررسمی نیروهایی عملیات یاد شده این بود: «گل آلود کن، جنگ راه نینداز»
پروژه با باردار کردن ابرها با نقره یدید (با فرمول شیمیایی AgI) بر فراز کشورهایی مانند لائوس و ویتنام عملیاتی شد. این کار حدود ۲,۰۰۰ بار در طول برنامه ۵ ساله عملیات، صورت گرفت.
باردار کردن ابرها در اواخر دهه ۶۰ میلادی کاری فراتر از تصور به شمار می رفت. بعد از جنگ جهانی دوم، آزمایش های گسترده ای توسط ارتش آمریکا و شرکت جنرال الکتریک روی آن انجام شده بود و آرپا (ARPA) نیز با کامپیوترهای بسیار پیشرفته دهه ۶۰ روی کاربردهای نظامی آب و هوا مطالعه می کرد. عملیات پاپ آی (Popeye) به عنوان اولین نمونه موفق که از فناوری کنترل و آب و هوا استفاده کرده، شناخته می شود. بعدها ARPA توانست به روش های پیشرفته ای در کنترل آب و هوا دست پیدا کند که به هارپ (HAARP) معروف شد (جست و جو کنید ARPA Weather Control).
واحدهای باردار کننده ابرها با هواپیماهای WC-130A Hercules
جیمز راجر فلمینگ (James Rodger Fleming)، نویسنده کتاب "سیطره بر آسمان: تاریخ تحولات کنترل اقلیم و آب و هوا"، از نظر فنی شرح می دهد که مشخص نیست چطور عملیات موفقیت آمیز بوده است. فلمینگ امکان وقوع این عملیات را کم می داند و در مقایسه با مورخان محافظه کار، شفاف تر صحبت کرده است. اما یک مسأله است که همه بر سر آن توافق دارند، مبهم بودن چگونگی انجام این عملیات، تکرار آن را برای ارتش ها در آینده با دشواری همراه کرده است:
اگرچه بعضی مدعی شدند که عملیات پاپ آی عامل افزایش ۱ تا ۷ اینچی بارش سالانه در Ho Chi Minh Trail بوده، هیچ اطلاعات علمی مبنی بر تأیید این مدعا جمع آوری نشده است. ژنرال وستمورلند معتقد است که در طول انجام پروژه، مقدار باران «افزایش چشمگیری نداشته است». ضمناً حتی اگر باردار کردن ابرها در ویتنام یک یا دو پیروزی تاکتیکی برای ما به همراه آورده باشد (که نیاورد)، پنهان کاری های شدید در رابطه با عملیات، انکارهای پس از آن و پاسخ ندادن ارتش به کنگره، منجر به شکست استراتژی دستکاری آب و هوا شدند.
به محض لو رفتن نام عملیات پاپ آی، طبیعتاً کلیت عملیات مورد نگرانی عموم قرار گرفت. امروز بعضی افراد ماجرای شکست عملیات را «واترگیت جنگ افزار آب و هوایی» نامیدند. این نام گذاری چندان هم بی مناسبت نیست چرا که شکست این استراتژی در دولت نیکسون رخ داد و وقتی او در ماجرای واترگیت استعفا داد، این نام را روی استراتژی شکست خورده کنترل آب و هوا نیز گذاشتند. وقتی عملیات در ۱۹۷۱ لو رفت، مقامات دولت نیکسون در ابتدا آن را تکذیب کردند. جک اندرسون، ستون آرای واشنگتن پست در مارس ۱۹۷۱ ماجرا را برای اولین بار لو داده بود.
تکذیبات مقامات دولت نیکسون بسیار قاطعانه و بدون ابهام بودند. مشاور دفاع نیکسون، ملوین لِرد (Melvin Laird) وقتی شهادت داد که «ما هیچ گاه چنین فعالیتی را در شمال ویتنام انجام ندادیم»، داشت در روز روشن دروغ می گفت.
در جولای ۱۹۷۲، نیویورک تایمز داستان خودش از عملیات را با جزئیات بیشتری منتشر کرد و فضای عمومی را به هم ریخت. برخی از اسناد جنگ ویتنام (معروف به Pentagon Papers)، در نیویورک تایمز چاپ شدند. در مقاله نیویورک تایمز نوشته شده بود: «دروغ گفتند، نه تنها به ملت، بلکه به کنگره هم دروغ گفتند.» رسانه ها در این دوران سعی داشتند تصویر واضح تری از آنچه که ارتش آمریکا انجام داده به مردم ارائه دهند. تنها چند روز بعد از لو دادن عملیات توسط نیویورک تایمز، عملیات پاپ آی متوقف شد.
تحت فشار مردمی که از ارتش آمریکا ناراضی بودند، هر دو ملجس کنگره برای تصویب قانون منع استفاده نظامی از کنترل آب و هوا شتافتند. از سال ۱۹۷۴ تنظیم عهدنامه ای به این منظور در سازمان ملل در دستور کار قرار گرفت اما وقتی در سال ۱۹۷۸ امضا شد و به تصویب رسید، تقریباً بی فایده بود. این پیمان، کشورها را از دستکاری محیط زیست برای استفاده در جنگ منع می کرد اما شکاف های بسیاری در آن دیده می شد.
اگرچه امروز دنیا فهمیده که استفاده کردن از کنترل آب و هوا برای مقاصد نظامی سلاح بسیار خطرناکی است و آن را منع کرده، اما موسسات آمریکایی هنوز هم بسیار فکر آن را در سر می پرورانند. ماه قبل یک محقق اقلیم شناسی گزارش داد که سازمان CIA از او خواسته که درباره چگونگی تأثیرگذاری یک کشور خارجی بر آب و هوای آمریکا تحقیق کند.
شاید بشود گفت نمی توان به قول آن ها اعتماد کرد. جنگ های متعددی در دنیا جریان دارند و چه بسا جنگ های بزرگ تری پیش رو باشند. بنابراین احتمالاً هنوز زمانش نرسیده که آخرین استفاده نظامی از آب و هوا را در تاریخ جست و جو کنیم.
منبع: دیجیاتو