به گزارش وبلاگستان مشرق، عليرضا مجيدي در يکي از مطالب اخير وبلاگ "يک پزشک" نوشت: چند وقت پيش يکي از خوانندگان «يک پزشک»، ايميلي زده بود و از من پرسيده بود که آيا راه حلي براي رفع چاقي زيادش سراغ دارم يا نه. گويا ايشان به خاطر وزن بسيار زياد و بروز اخير ديابت با مشکل مواجه شده بود و عليرغم اينکه سعي داشت با رژيم غذايي سفت و سخت، وزنش را متعادل کند، به موفقيت‌اي دست نيافته بود.
اين پست، پاسخ مشروحي است به ايشان و کساني که مشکل مشابه دارند:
يکي از شيوه‌هاي کاهش وزن در مورد کساني که وزنشان بيش از حد بالاست، عمل جراحي ميانبر زدن معده يا Gastric bypass surgery است. با اين شيوه ميزان دريافت کالري از طريق غذاها محدود مي‌شود. اين شيوه جراحي، به خاطر عوارض کمتر ترجيح داده مي‌شود و در ايالات متحده در حال حاضر بيشتر از آن استفاده مي‌شود. اگر اين جراحي با ورزش و رژيم غذايي سالم همراه شود، کاهش وزن طولاني مداوم و بي‌برگشت را تضمين خواهد کرد.
نکته مهم اين است که عمل ميانبر زدن معده، براي هر شخصي که اضافه وزن يا چاقي دارد، مناسب نيست. از آنجا که هر جراحي‌اي عوارض و خطراتي همراه دارد، نخست بايد از شيوه‌هاي راحت‌تر و بي‌دردسرتر کاهش وزن استفاده شود.
جراحي ميانبر زدن معده، براي کساني مورد دارد که ناتوان از کاهش وزن و ثابت نگه داشتن وزن متعادل باشند. اين جراحي در مورد کساني انجام مي‌شود که:
1- شاخص توده بودن‌شان بيشتر از 40 باشد.
2- شاخص توده بدن بين 35 تا 40 همراه مشکلاتي مثل فشار خون بالا يا ديابت داشته باشند.
بنابراين اگر آدمي هستيد که تنها چند کيلو چاق هستيد، اصلا به اين عمل جراحي فکر نکنيد!
شاخص توده بدن، معيار مناسبي براي تعيين وزن مناسب شماست و از تقسيم، وزن (بر حسب کيلوگرم) را بر توان دوم (بر حسب متر) تقسيم کرد. نگران نباشيد! مي‌توانيد خيلي راحت با رفتن به اينجا يا اينجا، شاخص توده بدن خود را حساب کنيد.
اگر شاخص توده بودن شما بين 18?5 تا 25 باشد، در محدوده نرمال هستيد، اگر اين عدد بين 25 تا 30 باشيد، اضافه وزن داريد. اگر عدد به دست آمده بيشتر از 30 باشد، چاق هستيد. چاقي هم درجه بندي مي‌شود:
- بين 30 تا 35: درجه يک
- بين 35 تا 40: درجه دو
- بيشتر از 40 : چاقي درجه سه يا مفرط
به طوري که گفته شد، تنها کساني که بسيار چاق هستند، يعني شاخص توده بدنشان بيشتر ز 40 باشد يا شاخص بين 35 تا 40 به همراه مشکلات طبي داشته باشند، بايد به جراحي فکر کنند.
- جراحي ميانبر زدن معده: رايج‌ترين شيوه جراحي، شيوه‌اي به نام رو ان واي Roux-en-Y است، در اين شيوه قسمت کوچکي از قسمت فوقاني معده از مابقي معده جدا مي‌شود و اين قسمت، به روده باريک دوخته مي‌شود. در نتيجه، غذاي خورده شده، معده را ميانبر مي‌زند و به جاي اينکه وارد معده و سپس قسمتي از روده بازيک به نام دوازدهه شود، مستقيما وارد قسمت دوم روده باريک مي‌شود. به اين ترتيب بيشتر غذا به جاي جذب شدن در بدن، دفع مي‌شود. اين شيوه، کمترين ميزان عوارض جانبي را دارد و همان طور که گفته شد، بيشتر از همه استفاده مي‌شود.
- شيوه‌هاي ديگري هم براي جراحي وجود دارند، مثلا مي‌تواند باندي در ابتداي معده قرار داد که مانند کمربند محکمي معده را در بر بگيرد و معده را به دو قسمت بالايي و پاييني تقسيم کند. با استفاده از اين شيوه حجم محفظه معده کاهش مي‌يابد و در نتيجه بيمار زودتر احساس سيري مي‌کند و دست از غذا مي‌کشد.
عوارض جراحي: مثل همه جراحي‌ها عوارضي مثل خونريزي، عفونت، واکنش به داروهاي بيهوشي ممکن است به وجود بيايد. اما يک سري از عوارض هم درعمل ميانبر زدن معده به صورت اختصاصي‌تر ديده مي‌شوند:
- کمبود ويتامين‌ها و مواد معدني
- کاهش آب بدن
- سنگ‌هاي صفراوي
- خونريزي زخم معده
- فتق محل عمل
- عدم تحمل بعضي از غداها
- سنگ کليه
- کاهش فشار خون و پايين آمدن قند خون
- يکي از عوارضي که ممکن است به وجود بيايد سندرم دامپينگ است که علايمي مثل تهوع، استفراغ، اسهال، گيجي و عرق‌ريزش داد.
بعد از عمل، بيمار نبايد براي دو روز غذا بخورد. به مدت 12 هفته هم بايد رژيم خاضي داشته باشد که از مايعات شروع مي‌شود و با غذاهاي نيمه‌جامد و غذاي معمولي، ادامه مي‌يابد.
از آنجايي که حجم معده با اين شيوه تقريبا به اندازه يک گردو مي‌شود، بيمار نمي‌تواند حجم زيادي غذا بخورد، انتظار مي‌رود که در عرض دو سال حدود 50 تا 60 درصد اضافه وزن بيمار کاهش يابد.
--------------------------------------------------------------------------------
ضربان‌سازي براي معده: اما به تازگي شيوه جديدي و نويني براي کاهش وزن مطرح شده است که به تازگي خبرش را خواندم و بد نيست که در انتهاي اين نوشته در مورد آن هم بنويسم:
در اين شيوه که در يکي از بيمارستان‌هاي آلمان معرفي شده است، براي کاهش اشتها و وزن بيماران بسيار چاق، ضربان سازهاي الکتريکي Pacemaker روي معده بيمار نصب مي‌شوند.
خوبي اين روش اين است که آناتومي دستگاه گوارش اصلا تغيير پيدا نمي‌کند، بنابراين نيازي به بريدن معده و دوختن روده نيست! عوارض جانبي هم ندارد، کارايي‌اش هم خوب است .
خود وسيله را شرکت لندني IntraPace مي‌سازد. با يک عمل لاپاراسکوپي، از طريق ايجاد يک شکاف کوچک روي شکم، اين وسيله در ديواره شکم جاي داده مي‌شود. حس‌گرهاي دستگاه هر وقت ورود غذا به معده را حس کردند، پالس‌هاي الکتريکي با انرژي کم به اعصابي که حس پري و سيري را برمي‌انگيزند، گسيل مي‌کنند، در نتيجه شخص فکر مي‌کند که معده‌اش پر شده و حس سيري پيدا مي‌کند و غذا خوردن را قطع مي‌کند!
اين دستگاه يک حس‌گر فعاليت هم دارد، بنابراين تحرک بيمار هم تحت نظر گرفته مي‌شود و پزشک مي‌تواند با استفاده از اطلاعاتي که حس‌گرهاي دستگاه به کامپيوترش ارسال مي‌کنند، بيمار را پايش کند.
در طرح آزمايشي،اين دستگاه روي 65 بيمار نصب شد و کارايي و ايمني آن ثابت شد. البته هنوز سازمان غذا و داروي آمريکا FDA اين دستگاه را تأييد نکرده است.
اين دستگاه هم در بيماراني که شاخص توده بدن بالاي 35 دارند، مورد دارد. نشان داده شده که بعد از نصب دستگاه، بيماران 45 درصد غذاي کمتري مي‌خورند و بعد از يک سال 22 درصد از اضافه وزنشان کم مي‌شود. بنابراين ضربان‌ساز معده نسبت به شيوه معمول جراحي ميانبر زدن معده، کارايي کمتري دارد ولي به سبب سادگي و نداشتن عوارض، احتمال دارد که مقبوليت بيشتري پيدا کند.
در حال حاضر دستگاه بين 20 تا 23 هزار دلار قيمت دارد اما شايد با افزايش استفاده از آن و تأييد آن در آينده از سوي سازمان غذا و داروي آمريکا و توليد انبوه‌اش، قيمت آن پايين بيايد.