به گزارش گروه تاریخ مشرق؛ انجمن مخفی فراماسون‌ها، یکی از تشکل‌های افراطی عصر مشروطه بود که با هدف تسلط بر حکومت و فرهنگ ایران در 22 ربیع‌الاول 1322 قمری فعالیت خود را آغاز کرد، محل انجمن باغ سلیمان خان میکده در خیابان گمرک بود، مذاکرات و مصوبات این انجمن آشکار می‌سازد که آنها با چابکی و تردستی قصد داشتند با ایجاد اغتشاش و دودستگی در کشور از آب گل‌آلود ماهی گرفته و موقعیت خود را در کشور استحکام بخشند. عضویت این افراد در جمعیت فراماسونری و وابستگی برخی از آنان به فرقه ضاله بابیه هم‌نوایی و همگامی این جریانات وابسته را در تخریب بنیان‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران اسلامی آشکار می‌سازد بر اساس مصوبات این انجمن می‌بایستی آتش فتنه در کشور روشن شود و هیچ‌گاه خاموش نگردد. تأملی در مصوبات این انجمن نشان می‌دهد که نزاع با حکومت، تضعیف اسلام با تکیه بر بیگانگان محور اقدامات افراطی آنها می‌باشد با هم مصوبات آن جلسه را می‌خوانیم:
اول، اشخاص متنفد و پاک‌نیت را در جرگه آزادیخواهان وارد کنیم.
دوم، در این اختلاف و دودستگی میان پیروان عین‌الدوله و طرفداران میرزا علی‌اصغرخان اتابک حداکثر استفاده را برای پیشرفت منظوری که داریم بنماییم.
سوم، آتش اختلافی که میان دو دسته مذکور شعله‌ور شده دامن بزنیم و مخالفین عین‌الدوله را کمک نموده تشویق به پایداری بنماییم.
چهارم، اشخاص جاه‌طلب را به مخالفت با دولت و دستگاه فعلی تشویق نماییم.
پنجم، با حوزه علمیه نجف ارتباط پیدا کرده و مفاسد دستگاه کنونی و مخاطراتی که برای مملکت در پیش است به آنها خاطرنشان کنیم.
ششم، در میان شاهزادگان و رجال دولت کسانی که ناراضی هستند جمع کرده و با خود همفکر نماییم.
هفتم، در میان روحانیون متنفذ تهران با آنهایی که جسارت شجاعت دارند بدون اینکه از منظور ما آگاه شوند همفکری کنیم.
هشتم، اگرچه مردان روشنفکری که در میان دولتیان هستند ترسو و محافظه‌کار می‌باشند ولی چون اطلاعاتی از سیاست جهان دارند باید با آنها به طور مخفیانه مشورت کرد و نظامنامة اصلاحی که پس از موفقیت باید اجرا نمود اول تهیه و آماده کرد.
نهم، کلیه افراد این جمعیت موظفند با تمام وسایل ممکنه در روشن کردن افکار مردم و بسط معارف کوشش کنند و مخاطرات و معایب حکومت استبدادی را و منافع بسط قانون را به مردم بنمایند.
دهم، نویسندگان این جمعیت موظفند مقالات چند از اوضاع ایران و مفاسد دستگاه حاکمه نگاشته به جراید مهم دنیا مخصوصاً روزنامه‌هایی که در ممالک آزاد منتشر می‌شود بفرستند.
یازدهم، رفقا مکلفند دستگاه ژلاتین تهیه نموده شب‌نامه‌های مهیج در میان مردم منتشر کنند و آسایشی که ملل متمدن جهان در پرتو قانون دارند گوشزد نمایند و از ترقیات کشورهایی که دارای حکومت ملی هستند سخن گویند.
دوازدهم، کسانی که با زبان خارجه آشنا هستند موظفند که تاریخ انقلابات امم مترقی را ترجمه نموده و منتشر نمایند.
سیزدهم، خطباء و وعظاء باید بیش از پیش در بیدار کردن مردم و نشان دادن راه صلاح کوشش نمایند.
چهاردهم، برای اینکه از اول کار دچار حمله مخالفین و مستبدین و ملاهای ریاکار نشویم رفقا باید تمام مطالبی را که به وسایل مختلفه منتشر می‌کنند با احکام اسلام مطابق کنند و چیزی که حربه تکفیر به دست بدخواهان بدهد ننویسند.
پانزدهم، برادران باید به وسایل ممکنه اطلاعات از دربار سلطنتی و حوزه صدارت و مقامات مهم دولتی به دست آورده و در اختیار مجمع دوستان بگذارند.
شانزدهم، به برادران تذکر داده می‌شود که در کشورهای آسیایی و شرقی بیش از هر چیز از جاه‌طلبی اشخاص می‌توان استفاده نمود و چون در میان روحانیون و رجال دولت و شاهزادگان مردان جاه‌طلب و خودخواه بسیارند ما باید با تشویق و تحریک آنها حداکثر استفاده را برای به وجود آوردن انقلاب و رسیدن به مقصودی که داریم بنماییم.
هفدهم، گرچه در سرلوحه مرام آزادیخواهان جهان آزادی عقیده است ولی به واسطه مشکلاتی که در پیش است اکیداً به برادران توصیه می‌کنیم که از این به بعد از حضور در مجالس دینی و مذهبی غیر از مجلس اسلامی خودداری نمایند و وسیله به دست بدخواهان ندهند.
هیجدهم، ما باید با آزادیخواهان مملکت و کسانی که در خارج هستند رابطه پیدا کرده و آنان را به همفکری با خود و قیام دادن بر ضد ظالمین تشویق نماییم.
این هیجده ماده بدون اینکه کوچک‌ترین مخالفتی درباره مواد آن بشود به تصویب رسید و بنابه پیشنهاد کارگردانان مجمع قرار شد نُه نفر برای سرپرستی و اداره جمعیت انتخاب شوند تا هر هفته جلسه خصوصی تشکیل دهند و در صورت لزوم بار دیگر جلسه عمومی را با حضور افرادی که در همین جلسه حضور داشتند برگزار نمایند. در نتیجه نُه نفر زیر انتخاب شدند:
ملک المتکلمین، سید جمال واعظ، سید محمدرضا مساوات، سید اسدالله خرقانی، شیخ‌الرئیس ابوالحسن میرزا، آقا میرزا محسن برادر صدرالعلماء، میرزا سلیمان‌خان میکده، حاجی میرزا یحیی دولت‌آبادی، میرزا محمدعلیخان نصرة‌السلطان.
کمیتة انتخابی هفته‌ای یک بار در منزل حاج شیخ مهدی شریف کاشانی که هشتاد سال داشت تشکیل می‌شد. اعضاء مؤسس و کسانی که در اولین جلسه حضور داشتند بر طبق نوشتة دکتر ملکزاده به شرح زیر بودند:
1. ملک‌المتکلمین
2. سید جمال‌الدین واعظ
3. ابوالحسن میرزا شیخ‌الرئیس
4. حاجی میرزا یحیی دولت‌آبادی
5. حاجی سید نصرالله تقوی
6. میرزا سلیمان‌خان میکده
7. سید محمدرضا مساوات
8. میرزا محمدحسین ذکاءالملک
9. میرزا محسن برادر صدرالعلماء
10. میرزا ابراهیم‌خان منشی سفارت فرانسه
11. حاج میرزا مهدی دولت‌آبادی
12. حاجی میرزا علیمحمد دولت‌آبادی
13. سید اسدالله خرقانی
14. یمین‌السلطنه اخوی آقای منقح
15. میرزا محمدعلیخان نصرة‌السلطان
16. میرزا حیدرعلی زردوز
17. یحیی میرزا
18. جلال‌الممالک ایرج
19. میرزا علی‌اکبر حکیمی ساعت‌ساز
20. حاج شیخ مهدی کاشی
21. مجدالاسلام کرمانی
22. مجلسی اصفهانی
23. جناب اصفهانی
24. سید عبدالوهاب اصفهانی
25. حاج علی‌نقی‌خان سردار اسعد بختیاری
26. بحرالعلوم کرمانی (برادر روحی کرمانی)
27. سید عبدالوهاب معین‌العلماء
28. اردشیرجی زردشتی
29. ارباب گیو زردشتی
30. سلطان‌العلماء زواره‌ای
31. میرزا جهانگیر خان
32. حاجی سیاح
33. امین‌الاطباء رشتی
34. میرزا محمدحسین اعتضاءالحکماء
35. حاجی نایب‌الصدر شیرازی
36. قاضی قزوینی
37. آقا محمدحسین تاجر (معروف به خیاط)
38. مرشد آقا
39. میرزا نورالله خان مذوی
40. حاجی شیخ محمد رفیع
41. میرزا حسنخان مذوی
42. نصرالله خان ناظم‌العلوم
43. آقامیرزا محمدتقی محرر صدرالعلماء
44. لواءالملک
45. میرزا عبدالخالق سده‌ئی
46. شیخ غلام حسینی
47. میرزا حسن رشیدیه
48. سید عبدالرحیم کاشانی
49. سید عبدالرحیم اصفهانی
50. میرزا محمود اخلاقی
51. میرزا محمود شیرازی
52. حامدالملک شیرازی
53. خان شوکت
54. شیخ عبدالله مفید
55. شیخ علی زرندی ناطق‌المله
56. معین نظام
ولتر از فراماسون‌های افراطی فرانسه که الگوی افراطیون ایرانی بود برای شعله‌ور شدن آتش انقلاب فرانسه دستور می‌دهد: «بایستی بر حسب توطئه‌چینی‌های قبلی اقدام کرد نه از روی تعصب شخصی... بایستی اسرار میترا فاش نگردد... بزنید و دست‌های خود را پنهان کنید».
____________________________
منابع:
اسماعیل رائین. فراموشخانه و فراماسونری در ایران. ج دوم، ص 183 .
مهدی ملکزاده، تاریخ انقلاب مشروطیت، ج 2 .
موسی فقیه حقانی
اول، اشخاص متنفد و پاک‌نیت را در جرگه آزادیخواهان وارد کنیم.
دوم، در این اختلاف و دودستگی میان پیروان عین‌الدوله و طرفداران میرزا علی‌اصغرخان اتابک حداکثر استفاده را برای پیشرفت منظوری که داریم بنماییم.
سوم، آتش اختلافی که میان دو دسته مذکور شعله‌ور شده دامن بزنیم و مخالفین عین‌الدوله را کمک نموده تشویق به پایداری بنماییم.
چهارم، اشخاص جاه‌طلب را به مخالفت با دولت و دستگاه فعلی تشویق نماییم.
پنجم، با حوزه علمیه نجف ارتباط پیدا کرده و مفاسد دستگاه کنونی و مخاطراتی که برای مملکت در پیش است به آنها خاطرنشان کنیم.
ششم، در میان شاهزادگان و رجال دولت کسانی که ناراضی هستند جمع کرده و با خود همفکر نماییم.
هفتم، در میان روحانیون متنفذ تهران با آنهایی که جسارت شجاعت دارند بدون اینکه از منظور ما آگاه شوند همفکری کنیم.
هشتم، اگرچه مردان روشنفکری که در میان دولتیان هستند ترسو و محافظه‌کار می‌باشند ولی چون اطلاعاتی از سیاست جهان دارند باید با آنها به طور مخفیانه مشورت کرد و نظامنامة اصلاحی که پس از موفقیت باید اجرا نمود اول تهیه و آماده کرد.
نهم، کلیه افراد این جمعیت موظفند با تمام وسایل ممکنه در روشن کردن افکار مردم و بسط معارف کوشش کنند و مخاطرات و معایب حکومت استبدادی را و منافع بسط قانون را به مردم بنمایند.
دهم، نویسندگان این جمعیت موظفند مقالات چند از اوضاع ایران و مفاسد دستگاه حاکمه نگاشته به جراید مهم دنیا مخصوصاً روزنامه‌هایی که در ممالک آزاد منتشر می‌شود بفرستند.
یازدهم، رفقا مکلفند دستگاه ژلاتین تهیه نموده شب‌نامه‌های مهیج در میان مردم منتشر کنند و آسایشی که ملل متمدن جهان در پرتو قانون دارند گوشزد نمایند و از ترقیات کشورهایی که دارای حکومت ملی هستند سخن گویند.
دوازدهم، کسانی که با زبان خارجه آشنا هستند موظفند که تاریخ انقلابات امم مترقی را ترجمه نموده و منتشر نمایند.
سیزدهم، خطباء و وعظاء باید بیش از پیش در بیدار کردن مردم و نشان دادن راه صلاح کوشش نمایند.
چهاردهم، برای اینکه از اول کار دچار حمله مخالفین و مستبدین و ملاهای ریاکار نشویم رفقا باید تمام مطالبی را که به وسایل مختلفه منتشر می‌کنند با احکام اسلام مطابق کنند و چیزی که حربه تکفیر به دست بدخواهان بدهد ننویسند.
پانزدهم، برادران باید به وسایل ممکنه اطلاعات از دربار سلطنتی و حوزه صدارت و مقامات مهم دولتی به دست آورده و در اختیار مجمع دوستان بگذارند.
شانزدهم، به برادران تذکر داده می‌شود که در کشورهای آسیایی و شرقی بیش از هر چیز از جاه‌طلبی اشخاص می‌توان استفاده نمود و چون در میان روحانیون و رجال دولت و شاهزادگان مردان جاه‌طلب و خودخواه بسیارند ما باید با تشویق و تحریک آنها حداکثر استفاده را برای به وجود آوردن انقلاب و رسیدن به مقصودی که داریم بنماییم.
هفدهم، گرچه در سرلوحه مرام آزادیخواهان جهان آزادی عقیده است ولی به واسطه مشکلاتی که در پیش است اکیداً به برادران توصیه می‌کنیم که از این به بعد از حضور در مجالس دینی و مذهبی غیر از مجلس اسلامی خودداری نمایند و وسیله به دست بدخواهان ندهند.
هیجدهم، ما باید با آزادیخواهان مملکت و کسانی که در خارج هستند رابطه پیدا کرده و آنان را به همفکری با خود و قیام دادن بر ضد ظالمین تشویق نماییم.
این هیجده ماده بدون اینکه کوچک‌ترین مخالفتی درباره مواد آن بشود به تصویب رسید و بنابه پیشنهاد کارگردانان مجمع قرار شد نُه نفر برای سرپرستی و اداره جمعیت انتخاب شوند تا هر هفته جلسه خصوصی تشکیل دهند و در صورت لزوم بار دیگر جلسه عمومی را با حضور افرادی که در همین جلسه حضور داشتند برگزار نمایند. در نتیجه نُه نفر زیر انتخاب شدند:
ملک المتکلمین، سید جمال واعظ، سید محمدرضا مساوات، سید اسدالله خرقانی، شیخ‌الرئیس ابوالحسن میرزا، آقا میرزا محسن برادر صدرالعلماء، میرزا سلیمان‌خان میکده، حاجی میرزا یحیی دولت‌آبادی، میرزا محمدعلیخان نصرة‌السلطان.
کمیتة انتخابی هفته‌ای یک بار در منزل حاج شیخ مهدی شریف کاشانی که هشتاد سال داشت تشکیل می‌شد. اعضاء مؤسس و کسانی که در اولین جلسه حضور داشتند بر طبق نوشتة دکتر ملکزاده به شرح زیر بودند:
1. ملک‌المتکلمین
2. سید جمال‌الدین واعظ
3. ابوالحسن میرزا شیخ‌الرئیس
4. حاجی میرزا یحیی دولت‌آبادی
5. حاجی سید نصرالله تقوی
6. میرزا سلیمان‌خان میکده
7. سید محمدرضا مساوات
8. میرزا محمدحسین ذکاءالملک
9. میرزا محسن برادر صدرالعلماء
10. میرزا ابراهیم‌خان منشی سفارت فرانسه
11. حاج میرزا مهدی دولت‌آبادی
12. حاجی میرزا علیمحمد دولت‌آبادی
13. سید اسدالله خرقانی
14. یمین‌السلطنه اخوی آقای منقح
15. میرزا محمدعلیخان نصرة‌السلطان
16. میرزا حیدرعلی زردوز
17. یحیی میرزا
18. جلال‌الممالک ایرج
19. میرزا علی‌اکبر حکیمی ساعت‌ساز
20. حاج شیخ مهدی کاشی
21. مجدالاسلام کرمانی
22. مجلسی اصفهانی
23. جناب اصفهانی
24. سید عبدالوهاب اصفهانی
25. حاج علی‌نقی‌خان سردار اسعد بختیاری
26. بحرالعلوم کرمانی (برادر روحی کرمانی)
27. سید عبدالوهاب معین‌العلماء
28. اردشیرجی زردشتی
29. ارباب گیو زردشتی
30. سلطان‌العلماء زواره‌ای
31. میرزا جهانگیر خان
32. حاجی سیاح
33. امین‌الاطباء رشتی
34. میرزا محمدحسین اعتضاءالحکماء
35. حاجی نایب‌الصدر شیرازی
36. قاضی قزوینی
37. آقا محمدحسین تاجر (معروف به خیاط)
38. مرشد آقا
39. میرزا نورالله خان مذوی
40. حاجی شیخ محمد رفیع
41. میرزا حسنخان مذوی
42. نصرالله خان ناظم‌العلوم
43. آقامیرزا محمدتقی محرر صدرالعلماء
44. لواءالملک
45. میرزا عبدالخالق سده‌ئی
46. شیخ غلام حسینی
47. میرزا حسن رشیدیه
48. سید عبدالرحیم کاشانی
49. سید عبدالرحیم اصفهانی
50. میرزا محمود اخلاقی
51. میرزا محمود شیرازی
52. حامدالملک شیرازی
53. خان شوکت
54. شیخ عبدالله مفید
55. شیخ علی زرندی ناطق‌المله
56. معین نظام
ولتر از فراماسون‌های افراطی فرانسه که الگوی افراطیون ایرانی بود برای شعله‌ور شدن آتش انقلاب فرانسه دستور می‌دهد: «بایستی بر حسب توطئه‌چینی‌های قبلی اقدام کرد نه از روی تعصب شخصی... بایستی اسرار میترا فاش نگردد... بزنید و دست‌های خود را پنهان کنید».
____________________________
منابع:
اسماعیل رائین. فراموشخانه و فراماسونری در ایران. ج دوم، ص 183 .
مهدی ملکزاده، تاریخ انقلاب مشروطیت، ج 2 .
موسی فقیه حقانی