گروه بین‌الملل مشرق - صرف نظر از اهمیت راهبردی تنگه «باب المندب» که سیطره بر آن یکی از مهمترین اهداف تجاوز رژیم سعودی علیه یمن به شمار می آید، به تازگی این رژیم به همراه هم پیمانان منطقه ایش که عضو ائتلاف ضد یمن تلقی می شوند، خیز بلندی را برای تصرف یکی از مهمترین نقاط موجود در تنگه باب المندب یعنی «جزیره میّون» برداشته اند، جزیره ای که از آن به «ثروت نهفته در تنگه باب المندب» یاد می شود و در این میان نمی توان اطماع و چشمداشت های صهیونیستی را نادیده گرفت. مطلب زیر به معرفی این جزیره مهم می پردازد.
موقعیت جغرافیایی
جزیره «میّون» که به انگلیسی «پریم» نامیده می شود، این جزیره به نام جزیره «دیودورس» نیز شناخته می شود که یک دریانورد یونانی این نام را بر آن نهاده است، همانگونه که پرتغالی ها نیز آن را «ویراکروز» می نامند.
این جزیره در ورودی تنگه راهبردی و بسیار مهم «باب المندب» یمن قرار دارد، باید به این نکته توجه داشت که در برخی منابع اصطلاحی به اشتباه رایج شده که ذکر می کند، این جزیره در «باب المندب» قرار دارد که نادرست است، چون منطقه باب المندب منطقه ای در یمن است و این جزیره در وسط تنگه باب المندب واقع شده است.
مساحت این جزیره 13 کیلومتر مربع است و دروازه جنوبی دریای سرخ و کانل سوئز شمرده می شود. این جزیره با بندر «عدن» 100 مایل دریایی و با جزیره «کمران» 200 مایل دریایی فاصله دارد. در این جزیره بندری وجود دارد که در جنوب غربی آن واقع شده است.
براساس سرشماری عمومی یمن در سال 2004 میلادی جزیره میّون دارای جمعیتی بالغ بر 221 نفر بوده که تا پیش از آغاز تجاوز عربستان سعودی علیه یمن جمعیت آن به 400 نفر می رسید که در 2 روستای موجود در این جزیره اقامت دارند.
همانگونه که گفته شد، در جزیزه میّون دو روستا به نام های «الشعب» در جنوب جزیره و «میّون الثوره» در شرق جزیره قرار دارد. نبود آب شیرین و خشک و بایر بودن جزیره موجب شده تا چندان مورد توجه مردم منطقه جهت سکونت نباشد. برخی منابع از رسیدن دمای هوا در این جزیره به 90 درجه فارنهایت در تابستان و در ماه سپتامبر نیز سخن می گویند.
درحالی که فاصله دهانه تنگه باب المندب به 30 کیلومتر می رسد، جزیره میّون در وسط این تنگه قرار دارد و با سواحل عربی یا همان سواحل آسیایی یک مایل و نیم و با سواحل آفریقایی 11 مایل فاصله دارد و به این ترتیب تنگه باب المندب را به دو بخش تقسیم می کند.
بخش اول، آبراهه باریک است که جزیره را از سواحل عربی جدا می کند و عرض آن به 3 کیلومتر و عمق 30 متر می رسد و به «باب اسکندر» معروف است و کشتی از آن عبور نمی کند و بخش دوم که جزیره میّون را از سواحل آفریقا جدا می کند و «دقه المیون» نامیده می شود، دارای عرضی بالغ بر 25 کیلومتر و عمقی بالغ بر 310 متر است که کشتی ها برای تردد از آن استفاده می کنند. به دلیل وجود جزایر آتشفشانی کوچک و معروف به «هفت خواهران» در آبراهه پهن تر ترددهای دریایی همواره از آبراهه باریک تر صورت می گیرد.
بافت جغرافیایی جزیره میّون از صخره های آتشفشانی تشکیل شده که به شکل تپه هایی درآمده اند که دامنه آنها سواحل این جزیره را تشکیل می دهند، طول این تپه ها یک مایل و نیم و عرض آنها نیم مایل است و طول بلندترین قله جزیره میّون به 245 پا می رسد و به دلیل اینکه از موقعیت راهبردی و بسیار مهمی برخوردار است، همواره مورد طمع اشغالگران خارجی بوده است.
اهمیت جغرافیایی و راهبردی میّون
اهمیت جزیره میّون در موقعیت جغرافیایی راهبردی آن نهفته است که علاوه بر اینکه تنگه هرمز را به کانال سوئز مرتبط می کند، دریای سرخ و دریای عرب و خلیج عدن و اقیانوس هند را نیز به یکدیگر متصل می کند و از این حیث می توان آن را به تنگه «جبل الطارق» در شمال غربی آفریقا تشبیه کرد که قاره آفریقا را در کشور مغرب به قاره اروپا در کشور اسپانیا متصل می کند.
به این ترتیب جزیره میّون حلقه ارتباط شرق به غرب است و به این جهت که دارای ساختار و بافتی کوهستانی است، بنابراین یک منطقه طبیعی قابل استتار است.این جزیره از لحاظ اداری تابع منطقه «المعلا» در استان «عدن» است.
- گذرگاه بین المللی در غرب جزیره میّون قرار دارد و گذرگاه «اسکندر» در شرق آن. عمق این گذرگاه 25 متر و عرض آن 8 کیلومتر است.
- در این جزیره در حال حاضر 2 فانوس دریایی وجود دارد، فانوس دریایی بزرگ در شرق میّون و در مسافت 2.6 کیلومتری سواحل یمن قرار دارد و فانوس کوچک در بخش غربی این جزیره واقع شده است.
بنابراین جزیره میّون تنها برای کشور یمن و طرف های داخلی درگیر در آن اهمیت ندارد، بلکه برای کشورهایی مانند مصر و کشورهای عربی حوزه خلیج و کشورهای شاخ آفریقا نیز دارای اهمیت راهبردی بسیار است.
نگاهی به تاریخچه حضور استعمارگران در جزیره
پرتغالی ها در سال 1513 میلادی این جزیره را به اشغال خود درآورده از آن برای بستن دریای سرخ به روی دولت وقت مصر استفاده کردند. در سال 1738 میلادی جزیره میّون به اشغال فرانسوی ها درآمد و در سال 1799 میلادی شرکت هند شرقی انگلیس آن را اشغال کردند تا به این وسیله مانع پیشروی «ناپلئون بناپارت» و ارتش فرانسه به سمت هندوستان شوند.
انگلیسی ها یک بار دیگر در سال 1875 میلادی این جزیره را اشغال کرده و آن را به تابعیت مستعمره «عدن» درآوردند و فانوسی دریایی به ارتفاع 90 پا در آن بنا کردند، به گونه ای نور آن از مسافت 22 مایلی نیز قابل دید بود و توسط سربازان هندی مراقبت و محافظت می شد.
گفته شده است که ملکه «الیزابت»، ملکه انگلیس مراسم ازدواج خود را در این جزیره برگزار کرد و طی این دوره بود که شهر کوچک میّون متشکل از خانه ها و ویلاهای مسکونی و کارخانه ها و تاسیسات زیربنایی و هتل ها و مسافرخانه ها و دفاتر و شرکت ها و دوایر دولتی و رسمی و یک باب مدرسه و مسجد و یک ورزشگاه و کارخانه تولید یخ و ایستگاه شیرین سازی آب دریا تاسیس شد تا پذیرای جهانگردان و مسافران و کشتی ها باشد.
همچنین برای اداره جزیره حکومتی از دریانوردان زبده و با تجربه تشکیل شد که خدمات مورد نیاز اهالی جزیره و همچنین مسافرانی که از میّون بازدید می کردند و کشتی هایی که در آن لنگر می انداختند و اغلب به سوخت و مواد غذایی نیاز داشتند، را ارائه می دادند.
دوره طلایی جزیره میّون به سال 1869 میلادی باز می‌گردد که کانال «سوئز» افتتاح شد و این جزیره به ایستگاه تامین سوخت و نیاز کشتی ها به زغال سنگ تبدیل شد.
در سال 1883 یک هیات تجاری انگلیسی مقیم هند شرکت فروش زغال سنگ به نام «شرکت زغال سنگ میّون (پریم)» در این جزیره افتتاح کردند که در ابتدا از بندر «بمبئی» هند و سپس از لندن اداره می شد.
یک سال بعد، در سال 1884 میلادی شرکت «برق الشرقیه» تامین برق این جزیره را برعهده گرفت و ایستگاهی برای تولید برق در آن احداث کرد. این شرکت تا سال 1936 میلادی در جزیره میّون فعالیت داشت.
با کشف نفت و به دست آوردن مشتقات آن از جمله «گازوئیل» و تبدیل سوخت کشتی ها از ذغال سنگ به گازوئیل اندک اندک جزیره میّون رونق خود را برای کشتی داران و دریانوردان از دست داد.
در سال 1916 میلادی طی جنگ جهانی اول عثمانی ها تلاش کردند، با حمله به این جزیره آن را تصرف و به کنترل خود درآورند، اما با شکست مواجه شدند. در سال 1967 میلادی ساکنان جزیره میّون به ملحق شدن این جزیره به یمن رای دادند و این جزیره از لحاظ سیاسی به منطقه ای وابسته به یمن شناخته شد.
با خروج استعمارگران انگلیسی از جزیره میّون توجه به این جزیره و موقعیت راهبردی آن به ویژه پس از جنگ 1994 میلادی کاهش یافت و به جزیره ای متروکه تبدیل شد، به گونه ای که این جزیره در زمان حکومت «منصور عبد ربه هادی»، رئیس جمهوری فراری یمن به محل قاچاق سلاح و مواد مخدر تبدیل شده بود و به شدت از بی توجهی دولت مرکزی و عقب ماندگی و محرومیت رنج می برد، نکته ای که هیچ گاه از نگاه جنبش «انصار الله» یمن دور نماند، به همین دلیل با آغاز دومین انقلاب مردمی یمن که با خیزش انصار الله و رهبری آن همراه بود، این جنبش طی در دست گرفتن کنترل تنگه باب المندب، کنترل این جزیره راهبردی را نیز در دست گرفت.
بحران یمن و جزیره میّون
برکسی پوشیده نیست که تجاوز رژیم سعودی علیه یمن که از اوایل فروردین ماه گذشته آغاز شد و مدتی پس از آن دیگر هم پیمانان منطقه ای عربستان به آن ملحق شده و ائتلافی ضد یمنی تشکیل دادند، درپی تحقق خواسته ها و چشم داشت های این کشورها در این کشور است و از جمله مناطقی که نگاه این کشورها از جمله عربستان سعودی به آن دوخته شده است، جزیره میّون است که در سطور بالا به موقعیت مهم و راهبردی آن، در تنگه مهم و راهبردی «باب المندب»، یکی از مهمترین گذرگاه های دریایی جهان اشاره شد، به همین دلیل است که بسیاری از منابع این جزیره را به «ثروت نهفته در قلب تنگه باب المندب» توصیف می کنند.
توضیحاتی که درباره موقعیت جغرافیایی و همچنین تاریخچه مختصر این جزیره داده شد، به خوبی گویای اهمیت میّون برای طرف های درگیر در بحران یمن است.
همچنین درباره اهمیت جزیره میّون اشاره به این نکته کافی است که 45 درصد نفت جهان از این جزیره و 55 درصد نفت جهان از کانال سوئز عبور می کند و هر طرف درگیر در تجاوز یمن که کنترل این جزیره را در دست بگیرد، کنترل تنگه باب المندب و تردد کشتی ها و عبور 45 درصد از نفت جهان را در دست خواهد داشت، بنابراین جزیره میّون علاوه بر اهمیت اقتصادی و راهبردی دارای اهمیت نظامی نیز می باشد.
طی جنگ اکتبر 1973 میلادی اعراب علیه اسرائیل بسته شدن تنگه باب المندب توسط ارتش های عربی ضربه مهلکی به رژیم صهیونیستی وارد کرد، با توجه به این شناخت و این دیدگاه است که هم اکنون عربستان سعودی و کشورهای ائتلاف کننده با آن تلاش خود را بر تصرف این جزیره و در دست گرفتن کنترل آن متمرکز کرده اند.
توافق سعودی – صهیونیستی جهت پایگاه نظامی در میّون
در این راستا منابع آگاه یمنی افشا کردند که نیروهای ائتلاف ضد یمن به رهبری عربستان سعودی اتاق عملیات مشترکی را با ارتش رژیم صهیونیستی تشکیل داده اند و در این راستا یک هیات نظامی عربستانی به کشور جیبوتی سفر کرده است.
به گفته این منابع این هیات سعودی در جیبوتی با کارشناسان و افسران ارتش رژیم صهیونیستی دیدار و گفتگو کرده و طی آن دو طرف توافق کرده اند، اتاق عملیات نظامی مشترکی در جیبوتی تشکیل دهند که وظیفه آن اداره نبرد تصرف تنگه باب المندب و جزیره میّون است.
این منابع تاکید کردند که هدف این اتاق عملیات مشترک سعودی – صهیونیستی سیطره بر تنگه باب المندب و احداث یک پایگاه نظامی مشترک سعودی – صهیونیستی در جزیره میّون است.
موقعیت جغرافیایی
جزیره «میّون» که به انگلیسی «پریم» نامیده می شود، این جزیره به نام جزیره «دیودورس» نیز شناخته می شود که یک دریانورد یونانی این نام را بر آن نهاده است، همانگونه که پرتغالی ها نیز آن را «ویراکروز» می نامند.
این جزیره در ورودی تنگه راهبردی و بسیار مهم «باب المندب» یمن قرار دارد، باید به این نکته توجه داشت که در برخی منابع اصطلاحی به اشتباه رایج شده که ذکر می کند، این جزیره در «باب المندب» قرار دارد که نادرست است، چون منطقه باب المندب منطقه ای در یمن است و این جزیره در وسط تنگه باب المندب واقع شده است.
مساحت این جزیره 13 کیلومتر مربع است و دروازه جنوبی دریای سرخ و کانل سوئز شمرده می شود. این جزیره با بندر «عدن» 100 مایل دریایی و با جزیره «کمران» 200 مایل دریایی فاصله دارد. در این جزیره بندری وجود دارد که در جنوب غربی آن واقع شده است.
براساس سرشماری عمومی یمن در سال 2004 میلادی جزیره میّون دارای جمعیتی بالغ بر 221 نفر بوده که تا پیش از آغاز تجاوز عربستان سعودی علیه یمن جمعیت آن به 400 نفر می رسید که در 2 روستای موجود در این جزیره اقامت دارند.
همانگونه که گفته شد، در جزیزه میّون دو روستا به نام های «الشعب» در جنوب جزیره و «میّون الثوره» در شرق جزیره قرار دارد. نبود آب شیرین و خشک و بایر بودن جزیره موجب شده تا چندان مورد توجه مردم منطقه جهت سکونت نباشد. برخی منابع از رسیدن دمای هوا در این جزیره به 90 درجه فارنهایت در تابستان و در ماه سپتامبر نیز سخن می گویند.
بخش اول، آبراهه باریک است که جزیره را از سواحل عربی جدا می کند و عرض آن به 3 کیلومتر و عمق 30 متر می رسد و به «باب اسکندر» معروف است و کشتی از آن عبور نمی کند و بخش دوم که جزیره میّون را از سواحل آفریقا جدا می کند و «دقه المیون» نامیده می شود، دارای عرضی بالغ بر 25 کیلومتر و عمقی بالغ بر 310 متر است که کشتی ها برای تردد از آن استفاده می کنند. به دلیل وجود جزایر آتشفشانی کوچک و معروف به «هفت خواهران» در آبراهه پهن تر ترددهای دریایی همواره از آبراهه باریک تر صورت می گیرد.
بافت جغرافیایی جزیره میّون از صخره های آتشفشانی تشکیل شده که به شکل تپه هایی درآمده اند که دامنه آنها سواحل این جزیره را تشکیل می دهند، طول این تپه ها یک مایل و نیم و عرض آنها نیم مایل است و طول بلندترین قله جزیره میّون به 245 پا می رسد و به دلیل اینکه از موقعیت راهبردی و بسیار مهمی برخوردار است، همواره مورد طمع اشغالگران خارجی بوده است.
اهمیت جغرافیایی و راهبردی میّون
اهمیت جزیره میّون در موقعیت جغرافیایی راهبردی آن نهفته است که علاوه بر اینکه تنگه هرمز را به کانال سوئز مرتبط می کند، دریای سرخ و دریای عرب و خلیج عدن و اقیانوس هند را نیز به یکدیگر متصل می کند و از این حیث می توان آن را به تنگه «جبل الطارق» در شمال غربی آفریقا تشبیه کرد که قاره آفریقا را در کشور مغرب به قاره اروپا در کشور اسپانیا متصل می کند.
به این ترتیب جزیره میّون حلقه ارتباط شرق به غرب است و به این جهت که دارای ساختار و بافتی کوهستانی است، بنابراین یک منطقه طبیعی قابل استتار است.این جزیره از لحاظ اداری تابع منطقه «المعلا» در استان «عدن» است.
- در این جزیره در حال حاضر 2 فانوس دریایی وجود دارد، فانوس دریایی بزرگ در شرق میّون و در مسافت 2.6 کیلومتری سواحل یمن قرار دارد و فانوس کوچک در بخش غربی این جزیره واقع شده است.
بنابراین جزیره میّون تنها برای کشور یمن و طرف های داخلی درگیر در آن اهمیت ندارد، بلکه برای کشورهایی مانند مصر و کشورهای عربی حوزه خلیج و کشورهای شاخ آفریقا نیز دارای اهمیت راهبردی بسیار است.
نگاهی به تاریخچه حضور استعمارگران در جزیره
پرتغالی ها در سال 1513 میلادی این جزیره را به اشغال خود درآورده از آن برای بستن دریای سرخ به روی دولت وقت مصر استفاده کردند. در سال 1738 میلادی جزیره میّون به اشغال فرانسوی ها درآمد و در سال 1799 میلادی شرکت هند شرقی انگلیس آن را اشغال کردند تا به این وسیله مانع پیشروی «ناپلئون بناپارت» و ارتش فرانسه به سمت هندوستان شوند.
انگلیسی ها یک بار دیگر در سال 1875 میلادی این جزیره را اشغال کرده و آن را به تابعیت مستعمره «عدن» درآوردند و فانوسی دریایی به ارتفاع 90 پا در آن بنا کردند، به گونه ای نور آن از مسافت 22 مایلی نیز قابل دید بود و توسط سربازان هندی مراقبت و محافظت می شد.
گفته شده است که ملکه «الیزابت»، ملکه انگلیس مراسم ازدواج خود را در این جزیره برگزار کرد و طی این دوره بود که شهر کوچک میّون متشکل از خانه ها و ویلاهای مسکونی و کارخانه ها و تاسیسات زیربنایی و هتل ها و مسافرخانه ها و دفاتر و شرکت ها و دوایر دولتی و رسمی و یک باب مدرسه و مسجد و یک ورزشگاه و کارخانه تولید یخ و ایستگاه شیرین سازی آب دریا تاسیس شد تا پذیرای جهانگردان و مسافران و کشتی ها باشد.
دوره طلایی جزیره میّون به سال 1869 میلادی باز می‌گردد که کانال «سوئز» افتتاح شد و این جزیره به ایستگاه تامین سوخت و نیاز کشتی ها به زغال سنگ تبدیل شد.
در سال 1883 یک هیات تجاری انگلیسی مقیم هند شرکت فروش زغال سنگ به نام «شرکت زغال سنگ میّون (پریم)» در این جزیره افتتاح کردند که در ابتدا از بندر «بمبئی» هند و سپس از لندن اداره می شد.
یک سال بعد، در سال 1884 میلادی شرکت «برق الشرقیه» تامین برق این جزیره را برعهده گرفت و ایستگاهی برای تولید برق در آن احداث کرد. این شرکت تا سال 1936 میلادی در جزیره میّون فعالیت داشت.
با کشف نفت و به دست آوردن مشتقات آن از جمله «گازوئیل» و تبدیل سوخت کشتی ها از ذغال سنگ به گازوئیل اندک اندک جزیره میّون رونق خود را برای کشتی داران و دریانوردان از دست داد.
در سال 1916 میلادی طی جنگ جهانی اول عثمانی ها تلاش کردند، با حمله به این جزیره آن را تصرف و به کنترل خود درآورند، اما با شکست مواجه شدند. در سال 1967 میلادی ساکنان جزیره میّون به ملحق شدن این جزیره به یمن رای دادند و این جزیره از لحاظ سیاسی به منطقه ای وابسته به یمن شناخته شد.
بحران یمن و جزیره میّون
برکسی پوشیده نیست که تجاوز رژیم سعودی علیه یمن که از اوایل فروردین ماه گذشته آغاز شد و مدتی پس از آن دیگر هم پیمانان منطقه ای عربستان به آن ملحق شده و ائتلافی ضد یمنی تشکیل دادند، درپی تحقق خواسته ها و چشم داشت های این کشورها در این کشور است و از جمله مناطقی که نگاه این کشورها از جمله عربستان سعودی به آن دوخته شده است، جزیره میّون است که در سطور بالا به موقعیت مهم و راهبردی آن، در تنگه مهم و راهبردی «باب المندب»، یکی از مهمترین گذرگاه های دریایی جهان اشاره شد، به همین دلیل است که بسیاری از منابع این جزیره را به «ثروت نهفته در قلب تنگه باب المندب» توصیف می کنند.
توضیحاتی که درباره موقعیت جغرافیایی و همچنین تاریخچه مختصر این جزیره داده شد، به خوبی گویای اهمیت میّون برای طرف های درگیر در بحران یمن است.
همچنین درباره اهمیت جزیره میّون اشاره به این نکته کافی است که 45 درصد نفت جهان از این جزیره و 55 درصد نفت جهان از کانال سوئز عبور می کند و هر طرف درگیر در تجاوز یمن که کنترل این جزیره را در دست بگیرد، کنترل تنگه باب المندب و تردد کشتی ها و عبور 45 درصد از نفت جهان را در دست خواهد داشت، بنابراین جزیره میّون علاوه بر اهمیت اقتصادی و راهبردی دارای اهمیت نظامی نیز می باشد.
توافق سعودی – صهیونیستی جهت پایگاه نظامی در میّون
در این راستا منابع آگاه یمنی افشا کردند که نیروهای ائتلاف ضد یمن به رهبری عربستان سعودی اتاق عملیات مشترکی را با ارتش رژیم صهیونیستی تشکیل داده اند و در این راستا یک هیات نظامی عربستانی به کشور جیبوتی سفر کرده است.
این منابع تاکید کردند که هدف این اتاق عملیات مشترک سعودی – صهیونیستی سیطره بر تنگه باب المندب و احداث یک پایگاه نظامی مشترک سعودی – صهیونیستی در جزیره میّون است.