به گزارش وبلاگستان مشرق، نویسنده وبلاگ "ارمینه" در مطلب اخیر خود با اشاره به نرخ بهره سپرده های بانکی، نوشت: من خودم از مخالفین بالابودن نرخ سود سپرده های بانکی و بطور کلی نرخ بهره ام اما مسئله نرخ بهره در اقتصاد خیلی عمیق تر از این حرفهاست.
بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند برای درمان این درد باید ابتدائا نرخ تورم را درمان کرد و برخورد دفعی و دستوری در مواجهه با نرخ بهره کمکی به حل این مسئله نمی کند. البته مواردی مثل کاهش دفعی نرخ بهره توسط ماهاتیر محمد در مدت کوتاهی وجود دارد اما بالکل برای حل این مسئله راه قدری طولانی است و باید ظاهرا با حساب و کتاب رفتار کرد.
در جایی شنیدم شراب در اسلام دفعتا حرام اعلام نشد. بلکه پروسه ای چند ساله بود. ابتدائا مضراتش نسبت به فوایدش گوشزد شد. سپس اعلام شد که در حالت مستی به نماز نایستند و در نهایت شرب خمر کاملا حرام اعلام شد تا طی چند سال این درد بطور گام به گام درمان شود. اینکه این نظر چقدر به واقعیت نزدیک است را نمی دانم! اما در اقتصاد گاهی باید به این شیوه عمل کرد. تجربه هم این را بارها نشان داده است.
بعد از روی کار آمدن اصولگرایان کاهش نرخ سود سپرده های بانکی در دستور کار قرار گرفت و مجلس مصوب کرد سالانه 2 درصد از نرخ بهره کاسته شود. این مصوبه تا 3 سال اجرایی شد و با روی کار آمدن احمدی نژاد محمد خوش چهره یکی از چهره های شاخص اقتصادی مجلس اعلام کرد که دولت احمدی نژاد نرخ بهره را طی یک سال تک رقمی می کند البته محمد خوش چهره گمان می کرد که به عنوان یکی از بازوهای اقتصادی رئیس جمهور انتخاب می شود، اتفاقی که هرگز نیفتاد.
بهرحال کاهش نرخ بهره و از آن طرف اتخاذ سیاست های انبساطی توسط دولت سبب افزایش نقدینگی در جامعه و بوجود آمدن بحث نقدینگی سرگردان شد. این مسئله سبب بروز مشکلات بسیاری در بخش های اقتصادی بخاطر سلب ثبات از فضای اقتصادی شد که بر کسی پوشیده نیست. امسال هم دولت به دنبال همین رویه بود. کاهش نرخ سود سپرده های بانکی و از ان طرف ارائه بودجه انبساطی همه و همه نوید روزهای پر التهاب برای اقتصاد ایران را می داد. البته تصویب بودجه بنا به دلایلی به تاخیر افتاد ولی این تاخیر چندان هم بد نبود چون مشخص شد که سیاست کاهش نرخ سود سپرده میتواند به تنهایی هم سبب بروز مشکلاتی شود.
و اما مشکلات کاهش نرخ بهره بانکی چیست؟
- خروج سرمایه ها از بانکها: به دلیل سود آوری پایین برای سپرده گذاران و انتقال این سرمایه ها به بخش های دیگر که سودآور تر هستند از قبیل بازار سکه و ارز. امسال تنها با اعلام کاهش سود سپرده ها بسیاری از سپرده گذاران به این سمت کشیده شدند در حالی که این اتفاق میتوانست اصلا حادث نشود!
- تمایل موجران برای دریافت اجاره بجای رهن: بسیاری از صاحبان املاک وقتی سود سپرده های بانکی کاهش می یابد ترجیح میدهند بجای گرفتن رهن و سپرده گذاری آن در بانک اقدام به دریافت اجاره از مستاجران کنند چرا که از این طریق سود بیشتری را عاید خود می کنند. اتفاقی که امسال علی رغم پرده برداری از بسته وزارت مسکن و عرضه برخی واحدهای مسکن مهر افتاد و دولت با کاهش نرخ سود سبب شد این بسته ها نیز از اعتبار ساقط شوند و مشکلاتی برای مستاجران بوجود بیاید چرا که بسیاری از مستاجران تمایل به پرداخت اجاره کمتر و رهن بیشتر دارند. دلایلش هم مشخص است!
- افزایش سوداگری و دلال بازی: با کاهش نرخ سود بانکی خیلی از سرمایه گذاران کلان اقدام به خارج کردن سرمایه خود از بانکها و رفتن به سمت دلال بازی میکنند. دقیقا شبیه اتفاقی که در سال 85 و 86 افتاد و هجوم این سرمایه ها به بازار مسکن و رونق دلال بازی در سایه نقدینگی خارج شده از بانکها و نقدینگی تزریق شده توسط دولت در بازار.
- طولانی تر شدن صف متقاضیان تسهیلات: مسئله اینجاست که برخی متقاضی دریافت تسهیلاتند فارغ از نرخ بهره آن؛ چرا؟ چون برای دریافت این تسهیلات حتی با نرخ سود بالا برنامه ریزی کرده اند و با دو دو تا چهارتا تصمیم به گرفتن تسهیلات کرده اند. اما به یک باره اعلام می شود نرخ بهره کاهش می یابد همین خودش باعث میشود که بسیاری از کسانی که قبلا تمایلی به گرفتن تسهیلات نداشتند به صف متقاضیان اضافه شوند و این یعنی اینکه متقاضیان واقعی شانس کمتری برای دریافت تسهیلات بانکی پیدا می کنند!
همگان می دانند نرخ بهره بالا به زیان اقتصاد کشور و مردم است اما سوال اینجاست که ایا باید این زیان را با زیان های بزرگتر درمان کرد؟! یا بصورت تدریجی و برنامه ریزی شده؟ جالب است بدانید بعد از هجوم نقدینگی سرگردان به بازار سکه و بوجود امدن مشکلات زیاد در این زمینه و بعد از آن هجوم این نقدینگی به سمت بازار ارز و بالارفتن نرخ ارز طی هفته های گذشته رئیس کل بانک مرکزی با اعلام ارائه پيشنهاد به شوراي پول و اعتبار براي افزايش نرخ سود سپرده‌هاي مدت‌دار توانست به سرعت نرخ دلار و سکه را کاهش دهد!! معنایش این است که فعالان اقتصادی کاملا اوضاع را رصد می کنند و اگر احتمال دهند که قرار است سود سپرده ها کم شود به سرعت با خارج کردن سرمایه خود از بانک ها به سمت بازار های پر رونق تر می روند و سبب التهاب در این بازار ها می شوند و از آن طرف هم اگر احتمال دهند که نرخ بهره قرار است افزایش پیدا کند کاملا خلاف این جهت حرکت می کنند!
جالب تر اینجاست که افزایش نرخ سپرده های بلند مدت هنوز در حد یک پیشنهاد بررسی نشده است اما اینقدر می تواند بر بازار اثر بگذارد!
اضافات:
- مسئله نرخ بهره را دست کم نگیریم! - من شخصا از موافقان کاهش نرخ سود سپرده ها بودم اما فکر میکنم این کاهش باید حساب شده باشد و نه دستوری. بیماری را نباید به زور علاج کرد باید با تدبیر علاج کرد!
- استاد اقتصادی داشتیم که می گفت وقتی یک تصمیم اقتصادی می گیریم باید این فرض رو هم در نظر بگیریم که مردم با هم در ارتباطند و در همه زمان در حال مبادله اطلاعات. مثلا وقتی من میام سر کلاس با بغل دستیم در مورد بالا رفتن قیمت زمین تو هفته گذشته صحبت می کنم طبیعیه که اونم میره میشینه با یکی دیگه در همین مورد صحبت میکنه و به یکباره همه متوجه میشن که مثلا قیمت زمین داره میره بالا یا قراره بره بالا و الخ!
- تصور کنید قیمت طلا و سکه یه قدری افزایش پیدا کنه کافیه فقط یک روز این اتفاق بیفته تا همه کشور توسط یک خبرگزاری غیر رسمی بسیار بزرگ که شامل تمام زنان کشور است از این موضوع مطلع گردند و برای کسب سود به این سمت هجوم بیارند و برای تامین بودجه خرید سکه و طلا اقدام به برداشتن پول خود از بانکها کنند و قس علی هذا... - باز هم میگم من موافق پایین بودن نرخ بهره ام اما به شرطها و شروطها؛ این شرطها و شروطها رو به تجربه بهش رسیدم! یعنی چی؟ یعنی گاهی بخاطر اینکه مردم کمتر متضرر شن حتی لازمه نرخ بهره رو افزایش هم بدیم تا ازین جهت ضرر کمتری متوجه مردم شه!