گروه بین‌الملل مشرق - از اکتبر سال گذشته میلادی با ورود نظامی روسیه به تحولات میدانی سوریه، عرصه جنگ در این کشور مولفه های تازه‌ای را به خود دید. امروز صد روز از آن زمان می گذرد و شاید موقع آن فرا رسیده تا نگاهی اجمالی به عملکرد و دستاوردهای عملیات ضد تروریستی روسیه در سوریه داشته باشیم.   

حضور نظامی روسیه در مبارزات ضد تروریستی را می‌توان از اوقات تاکتیکی و استراتژیک مورد بررسی قرار داد. در نتیجه جنگ پنج ساله ارتش سوریه با تروریست‌های مسلح که از سوی قدرت های منطقه ای و بین المللی تغذیه انسانی، مالی و تسلیحاتی می‌شوند، ارتش دچار فرسایش شده و در حالت دفاعی قرار گرفته بود، اما با حضور نظامی روسیه اوضاع تغییر کرد و هماهنگی کامل نیروی هوایی روسیه در پوشش عملیات نیروهای زمینی خون تازه ای را در ابعاد روانی و نظامی به رگ های مبارزات ضد تروریستی تزریق کرد.

به این ترتیب بود که استراتژی جریان مقاومت سوریه تغییر پیدا کرده و موضع هجومی به خود گرفت. این تحولات بعلاوه حضور پررنگ تر جریان های مردمی محور مقاومت منطقه ای در مشارکت در عملیات زمینی، در ماه‌های اخیر در حومه شرقی و جنوبی حلب و حومه شرقی حماه و حتی حومه حمص تا مناطق جنوبی و حومه لاذقیه پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای را برای ارتش سوریه رقم زده است.

تحلیل آماری از صد روز حضور روسیه در جبهه سوریه

روسیه هم زمان با اعلام آغاز مداخله نظامی در سوریه که در روز 30 سپتامبر سال گذشته میلادی انجام شد، پایگاه هوایی در فرودگاه حمیمیم در نزدیکی شهر جبله در منطقه ساحلی لاذقیه را به خود اختصاص داده و اقدام به تجهیز ناوگان روسیه در این کشور کرد. مسکو در ادامه بمب‌افکن‌های استراتژیک خود را به درگیری‌های سوریه وارد کرد. این اقدام هم زمان با اعلام تأسیس سپاه چهارم یورش و نفوذ در ارتش سوریه شد تا مأموریت پیشروی‌های زمینی تحت پوشش گسترده آتش نیروی هوایی روسیه را برعهده بگیرد.

از بیستم ماه آگوست ارسال تجهیزات نظامی از سوی روسیه از طریق دریای سیاه به بندر طرطوس در سوریه بطور جدی آغاز و پیگیری شد. بطوریکه به اعتقاد کارشناسان نظامی، عملیات روس‌ها از یک الگوی مشخص و منطقی نظامی پیروی می‌کرد که این الگو شامل حفظ پایگاه هوایی لاذقیه و بهبود امکانات‌ آن، ایجاد سیستم دفاعی علیه حملات هوایی احتمالی و در نهایت ارسال جنگنده‌ به آن بوده است.

بعد از این مراحل هواپیماهای باری غول‌پیکر آنتونوف روس طی ده‌ها پرواز اقدام به آوردن تجهیزات به این پایگاه کردند بطوریکه روس‌ها بعد از مدتی ۲۸ جنگنده (۱۲ سوخو ۲۴، ۱۲ سوخو ۲۵ و ۴ سوخو ۳۰) در پایگاه لاذقیه مستقر کرده بودند. همچنین دو نوع پهپاد و ۲۰ فروند بالگرد نیز در این پایگاه مستقر شدند.

در بعضی گزارش‌ها آمده است که عملیات روس ها آنقدر گسترده و وسیع است که یک پایگاه هوایی پاسخگوی آن نیست، بطوریکه تصاویر ماهواره‌ای از مناطق ساحلی سوریه حکایت از آن دارد که احتمالا پایگاه‌های نظامی دیگری برای ورود تجهیزات بیشتر باید آماده شوند.

اما درباره حضور نیروی انسانی روسیه در سوریه برخی تحلیلگران شمار این نیروها را 3 هزار کارشناس برآورد کرده اند که در پایگاه های ارتش روسیه در دمشق، ساحل و مناطق مرکزی سوریه مستقر هستند. 1400 تن از آن ها نیروهای هوایی شامل خلبان و نیروهای فنی هستند.  همچنین  یگانی از نیروهای ویژه نیز (حدود 500تن) برای حمایت از پایگاه ها در سوریه مستقر هستند.

ستاد مشترک نیروهای مسلح روسیه اعلام کرد که جنگنده بمب‌افکن‌های روسیه از آغاز سال جاری میلادی تاکنون حدود 311 مأموریت پروازی در 10 استان داشتند که در جریان این پروازها 1100 موضع وابسته به تروریست‌ها را تهدید کردند. پیش ‌از این نیز تعداد سورتی پروازهای انجام شده در سوریه از آغاز حضور نظامی روسیه تا 25 دسامبر گذشته تعداد 5400 پرواز اعلام شده بود. این بدان معنا است که تعداد پروازهای انجام شده در طول صد روز گذشته بالغ بر 6 هزار پرواز بوده است.

سرگی رودسکوی فرمانده مدیریت عمومی عملیات در ستاد مشترک ارتش روسیه در کنفرانس مطبوعاتی دیروز خود گزارش داد که در دسامبر گذشته حدود 134 روستا و منطقه از دست تروریست‌ها خارج شده است، همچنین آغاز سال جدید حدود 19 روستای دیگر نیز از دست تروریست ها پاکسازی شده است. وی افزود که بزرگ‌ترین موفقیت‌ها در جنگ بر ضد گروه‌های تروریستی در استان‌های حلب و لاذقیه و حماه و حمص و الرقه به دست آمده است.

رودسکوی در ادامه گزارش خود تأکید کرد که حملات هوایی نیروهای روسیه مواضع و زیرساخت‌های نفتی تحت تسلط تروریست‌ها و مواضع استخراج و پالایش نفت و مناطق تجمع گروهک‌های تروریستی و خودروهای جنگی آنها را شامل می‌شود. وی تصریح کرد که حملات هوایی روسیه برای تضعیف قدرت گروه‌های تروریستی یا حمایت مستقیم از ارتش سوریه و دیگر گروه‌های مبارز در خاک این کشور صورت می‌گیرد.


دستاوردهای میدانی مقاومت در صد روز گذشته

بار روانی ایجاد شده در نتیجه حضور نظامی روسیه در جبهه سوریه  و تشدید حمایت های متحدان استراتژیک این کشور نظیر ایران و حزب الله لبنان در تشدید مبارزات بر ضد گروه های تروریستی تأثیر گسترده ای در پیشروی‌های ارتش سوریه داشت، ارتشی که با وجود خستگی و فرسایش جدی ، همچنان پر کار و مصمم نشان می داد. 


مداخله روسیه قفل جبهه های جنگ در سوریه را باز کرد، دو هفته بعد از آغاز حملات روسیه، نیروهای ارتش سوریه موفق شدند در بیشتر محورها پیشروی‌های داشته باشد. کارشناسان مسایل نظامی اعتقفاد دارند که حملات هوایی گرچه در سنگین تر شدن کفه موازنه های قدرت میدانی در عرصه مبارزات موثر است، اما نمی تواند نقش تعیین کننده ای در پیشروی های زمینی داشته باشد، اما همزمان با آغاز حملات روسیه در سوریه، نیروهای مقاومت منطقه ای و کمیته های داوطلب مردمی نیز حمایت های نظامی خود از سوریه را تشدید کردند، به این ترتیب بود که پیشروی هایی در این جبهه ها به دست آمد که در پنج سال گذشته بی‌سابقه بوده است، نیروهای مقاومت توانستند مسیرهای اصلی تردد بین شهرهای سوریه را از دست گروه‌های تروریستی خارج کنند.

درگیری‌های شدیدی در حومه شمالی منطقه حمص بین ارتش و گروه‌های تروریستی آغاز شد. همچنین درگیری‌ها در حومه جنوبی و شرقی حلب و حومه درعا نیز ادامه پیدا کرد و نیروهای مقاومت موفق شدند در حومه دمشق نیز نفوذ کنند. آن ها در جبهه غوطه شرقی نیز برای اولین بار نفوذ کرده و موفق شدند فرودگاه مرج السلطان و روستاهای اطراف آن را آزاد کند.

ارتش سوریه در این مدت موفق شد در تمامی محورها پیشروی‌هایی داشته باشد. در بخش‌های جنوبی نیروهای ارتش مرکز استقرار تیپ 52 را از تروریست‌ها پس گرفته و به سمت شهر شیخ مسکین پیشروی کردند. این موضوع به منزله قطع مسیر امدادرسانی عناصر مسلح بین درعا و حومه دمشق بود.

در حومه دمشق نیز ارتش سوریه درگیری‌های هم‌زمانی را در سه جبهه آغاز کرد، در همین راستا فشارها بر عناصر مسلح در غوطه شرقی از سمت منطقه حرستا و  اطراف جوبر افزایش پیدا کرد، همین فشارها در نهایت منجر به نفوذ به عمق غوطه و حمص و آزاد سازی فرودگاه مرج السلطان شد. این تحول، آغازی بر تغییر نقشه های میدانی در نزدیکی پایتخت بود.

در حمص نیروهای ارتش سوریه به حومه شمالی وارد شدند، به این ترتیب هلالی ایجاد شد که با درگیری‌های حومه حماه کامل می شد. در عین حال ارتش موفق شد پیشروی گروه تروریستی داعش در حومه جنوب شرقی را نیز مهار کند. ادامه پیشروی‌های ارتش سوریه در این مناطق منجر به تسلط بر دو شهر مهین و حوارین شد و فشارها بر مراکز استقرار داعش در تدمر افزایش پیدا کرد.

در صد روز گذشته عملیات‌های ارتش سوریه در محور جاده عمومی بین حلب و دمشق تا حماه و حمص با واکنش خشن گروه‌های مسلح مواجه شد، آنها موفق شدند شهر مورک را تحت تسلط بگیرند و عملیات ارتش را در محور شمالی این شهر متوقف کنند. با این وجود ارتش سوریه عملیات خود را در محور شرق ادامه داد و موفق شد گروه‌های تروریستی را در حومه شمالی شهر حمص از حومه حماه جدا کند. به این ترتیب این نیروها در محاصره قرار گرفتند.

در حومه شرقی و جنوبی حلب و حومه شمالی لاذقیه نیز نیروهای مقاومت پیشروی‌های را در مناطق حومه جنوبی حلب داشتند. منطقه حلب در ماههای گذشته از اهمیت استراتژیک برخوردار بوده است ، چرا که ازسویی گذرگاه ورود به شهر ادلب بوده و از سوی دیگر می‌تواند درگیری برای تسلط بر مسیرهای اصلی تردد را تکمیل کند.

در حومه شرقی حلب نیروهای مقاومت و ارتش سوریه موفق شدند با رفع محاصره فرودگاه نظامی کویرس امتیاز بزرگی را به دست بیاورند، این جبهه به یکی از مهم‌ترین محورهای جنگ سوریه تبدیل شده بود. به این ترتیب ارتش سوریه در آستانه ورود به منطقه تادف و شهر الباب یکی از مهم‌ترین کانون‌های حضور داعش در حومه شرقی حلب قرار گرفت.

در این راستا منابع میدانی گزارش می‌دهد که ارتش سوریه در این مدت موفق شده نیمی از مساحت تحت کنترل گروه‌های مسلح را در حومه حلب که گذرگاه ارتباطی با ترکیه است، بازپس گیرند. تروریست‌ها در گذشته بر حدود 18 درصد از مساحت استان لاذقیه تسلط داشتند، اما در حال حاضر تنها 9 درصد از مساحت این استان در اختیار گروه‌های مسلح است. این در حالی است که عناصر تروریستی این مناطق از حمایت گسترده ترکیه برخوردارند و این منطقه منبع امداد رسانی تروریست ها در سایر مناطق سوریه نیز به شمار می رود.

گرچه حملات نیروی هوایی روسیه بر ضد مواضع تروریست‌های مسلح در سوریه ادامه دارد، اما رکود جبهه های مبارزاتی در هفته های اخیر علاوه بر شرایط نابسامان آب و هوایی در نتیجه تلاش های لوجستیک نیروهای مقاومت و تروریست های حمایت شده از سوی غرب و رژیم های عربی منطقه برای تقویت نیروهای مبارزاتی خود است. به این ترتیب تحلیلگران مسائل نظامی پیش بینی می‌کنند که با آغاز بهار آینده موج جدیدی از درگیری‌های سخت در سوریه آغاز شود. درگیری‌هایی که به نظر می‌رسد تسلط بر مناطق مرزی چارچوب جغرافیایی سوریه به برنامه ویژه مبارزاتی دو طرف در نقشه راه ادامه مبارزات تبدیل شود.