سرویس جهان مشرق - یک سند فوق محرمانه که اخیرا افشاء شده، نشان می دهد که آژانس امنیت ملی آمریکا«NSA» با همکاری آژانس اطلاعات دفاعی(DIA) از سال 11 سپتامبر 2001 به این سو، تلاش های خود را برای استخراج اطلاعات از گروه های غیرانتفاعی و مردم نهاد بین المللیِ فعال در زمینه پزشکی متمرکز کرده است.

«جاسوسی پزشکی» آمریکا شامل گردآوری اطلاعات درباره شیوع بیماری ها، توان دولت های خارجی برای واکنش به حملات شیمیایی- میکروبی- هسته ای، قابلیت های شرکت های دارویی خارجی، پیشرفت در فناوری پزشکی و پژوهش های پزشکی می شود.

طبق اسناد جدیدی که در روزهای اخیر توسط «ادوارد اسنودن»،جاسوس سابق سیا منتشر شده، هدف این نوع جاسوسی حفاظت از نیروهای آمریکایی، برآورد آمادگی ارتش های خارجی، کشف برنامه های تسلیحات شیمیایی، شناسایی تاسیسات ساخت سلاح بیولوژیک و مطالعه شیوع بیماری ها و ایجاد اعتبار انسان‌دوستانه برای آمریکا توسط دیپلمات‌های این کشور در کشورهای در حال توسعه است.

وجود و حدود جاسوسی پزشکی ایالات متحده بسیار پیش تر از این ها افشاء شده بود که یک نمونه آن استفاده از اطلاعات پزشکی برای شکار اشخاص تحت تعقیب آژانس های اطلاعاتی آمریکا بود. اما سند فوق محرمانه ذکر شده که مربوط به روزنامه داخلی «آژانس امنیت ملی» آمریکا(NSA) موسوم به SIDtoday است، همکاری میان این آژانس و «مرکز ملی جاسوسی پزشکی» یا NCMI(وابسته به آژانس اطلاعات نظامی DIA) را شرح می دهد که در آن مقطع «مرکز جاسوسی پزشکی نیروهای مسلح» نامیده می‌شد.

این سند به همراه 262 سند دیگر، توسط اسنودن به تازگی انتشار عمومی پیدا کرده است.

همکاری فوق الذکر زمانی آغاز شد که NSA برای تحلیل اطلاعات مربوط به یک بیماری عفونی برای سازمان های پوششی خود- که در قالب گروه های غیرانتفاعی و غیردولتی برای کمک به افراد کم توان جسمی جاسوسی می کنند- به یک کارشناس DIA رجوع کرد. سازمان های پوششی NSA از سایر سازمان های غیردولتی بین الملی برای جمع آوری اطلاعات مربوط به شیوع بیماری ها جاسوی می کنند. به هر حال، کارشناس DIA به عنوان همکار به NSA وصل شد و به اطلاعات شنود الکترونیکی (که منحصرا در حوزه اختیارات NSA است) دسترسی پیدا کرد.

کار او پالایش و ویرایش اطلاعات «خام» جمع آوری شده بود. این مقاله افشاء شده که توسط «مسوول رابطه بین سازمانی NSA و DIA» نوشته شده است، نشان می دهد که آن همکار DIA زمانی وارد مجموعه NSA شد که بیماری «سارس» شیوع جهانی پیدا کرده بود. تمرکز کاری او روی بیماری سارس در چین، وبا در لیبریا و فلج اطفال، وبا و اسهال عفونی در عراق بود.

سارس ویروس یک بیماری عفونی واگیردار بود که تا زمان مهارش، 8000 نفر را در نقاط مختلف دنیا آلوده کرده بود. مرکز اصلی شیوع ان هم چین بود. در آن مقطع،NSA و سازمان همکارش روی «تاثیر بیماری سارس بر دستگاه های امنیتی کشور»، پوشش رسانه ای بیماری، تاثیرات سیاسی و اقتصادی شیوع آن و همچنین «اثرات» سارس بر «آمادگی» ارتش آزادیبخش خلق چین(PLA) متمرکز بودند. البته لازم به گفتن نیست که دایره این همکاری صرفا به سارس محدود نماند.

NSA با استفاده از تخصص و تجربه طولانی NCMI در موضوعات پزشکی، کار شنود و رهگیری اطلاعات را انجام می دهد. کارشناسان نظامی و غیرنظامی NCMI(عموما پزشکان و پژوهشگران) در تاسیسات این مرکز در «فورت دتریک» مریلند، روی اطلاعات بیماری ها و سایر مسایل حوزه سلامت، پزشکی، دارو و تسلیحات بیولوژیک کار می کنند که هدف نهایی این تحقیقات حفاظت از نیروهای آمریکایی مستقر در گوشه و کنار دنیا است.

بعد از انتشار این سند، NSA درباره نوع همکاری خود با DIA اظهارنظر نکرد، اما دفتر مدیر اطلاعات ملی، در جوابیه ای، بدون پاسخ گفتن به سوالات مشخص دامنه همکاری را " از پیش بینی و ردیابی بیماری های عفونی تا تعیین تهدیدات خارجی حوزه سلامت" دانست. در این جوابیه آمده که " جاسوسی پزشکی برای حفاظت از نیروهای ما در برابر دامنه وسیعی از تهدیدات در سرتاسر کره زمین، نقش اساسی دارد."

تحولات در جاسوسی پزشکی

طبق اسنادی که ادوارد اسنودن در می 2015 منتشر کرد، در سال 2010، NSA طرحی برای استفاده از ردیاب های پزشکی در مراکز درمانی و پزشکی در پاکستان  که احتمال حضور اسامه بن لادن بیمار در آن ها می رفت، در دست داشت. اما مشخص نیست که این پروژه در نهایت عملی شد، یا آیا نقشی در یافتن محل بن لادن بازی کرد یا نه. این یکی از مصادیق تحولات عرصه جاسوسی پزشکی است.

دکتر«جاناتان دی. کلمنت»Jonathan D. Clemente، پزشک و پژوهشگری که در سال 2013 یک مقاله جامع درباره تاریخچه جاسوی پزشکی آمریکا برای مجله «The Intelligencier»(نشریه متعلق به انجمن افسران سابق دستگاه های اطلاعاتی آمریکا) نوشت، می گوید که ارتش آمریکا کار جمع آوری اطلاعات پزشکی و درمانی و پیشرفت های علمی حوزه زیست شناسی را از اوایل جنگ دوم جهانی آغاز کرد. دفتر «سرجراح»(عالی ترین مقام پزشکی ارتش آمریکا) بولتنی از اطلاعات پزشکی مربوط به کشورهای مختلف را پیش از هر نبرد در اختیار فرماندهان و جراحان نظامی قرار می داد. این کار به ویژه به دلیل حضور نیروهای آمریکایی در شرق دور در جریان جنگ در اقیانوس آرام با ژاپنی ها انجام می گرفت.

با جلوتر رفتن جنگ، متفقین جستجو برای دستیابی به فناوری های پزشکی آلمانی ها و زاپنی ها را هم آغاز کردند. جاسوسی از برنامه های ساخت سلاح بیولوژیک توسط آلمان نازی بخش دیگر از این جاسوسی ها بود.

برنامه جاسوسی پزشکی بعد از یکی دوسال تعطیلی، با تاسیس «آژانس اطلاعات مرکزی»(سیا) در سال 1947، زیر نظر این سازمان دوباره از سر گرفته شد و نقش مهمی در جاسوسی علیه بلوک کمونیستی، به ویژه در جریان جنگ کره، داشت.

بعد از تحولاتی چند در ریاست و نام این تشکیلات، بلاخره واحد جاسوسی پزشکی در سال 1992 برای همیشه در زیرمجموعه «آژانس اطلاعات دفاعی»(DIA) قرار گرفت. به گفته دکتر کلمنت، وظیفه این واحد " آماده سازی برآوردها و پیش بینی های اطلاعاتی درباره ارتش های بیگانه و سیستم های پزشکی غیرنظامی، بیماری‌های واگیر، خطرات زیست محیطی برای سلامت و پژوهش های زیست-پزشکی " بود.

بعد از حملات 11 سپتامبر، نگرانی ها درباره عفونت های مقاوم به دارو تشدید شد و نیاز به تحلیل‌های اطلاعات پزشکی برای رصد تهدیدات تروریستی بیولوژیک مانند ویروس «سیاه زخم» بالا گرفت.

از دیگر سازمان های شناخته شده ای که با مرکز ملی جاسوسی پزشکی همکاری می کنند، می توان به «آژانس اطلاعات مکانی»NGA(مسوول تحلیل تصاویر ماهواره ای) و «وزارت کشاورزی» آمریکا اشاره کرد.

مدیر سابق واحد اطلاعات پزشکی DIA، «آنتونی ریتسو» که اکنون استاد زیست شناسی دانشگاه است، در مصاحبه ای گفته  که ماموریت این مرکز " حفاظت از کشور در برابر تهدیداتی است که مردم هرگز حتی اسم آن را هم نخواهند شنید."

«جان شیندلر»، تحلیل گر اطلاعاتی سابق درNSA و استاد پیشین امنیت ملی در کالج نیروی دریایی آمریکا، در وبلاگ خود مدعی شده که توانایی های دولت امریکا در زمینه جاسوسی پزشکی، به نحو تعیین کننده ای «یگانه» است و اNCMI " تنها تشکیلات کامل برای جاسوسی پزشکی روی زمین" محسوب می شود.

جنگ افزار بیولوژیک و تسلیحات هسته ای

یک مقاله منتشر شده در «SIDtoday» به تاریخ آگوست 2013، یکی از پروژه های NSA را در زمینه رصد پیشرفت های حوزه «زیست-فناوری» آشکار می کند. در بخشی از این مقاله آمده است:

" آیا ما می توانیم از روی برخی قراین خاص، یک برنامه جنگ افزار بیولوژیک را در بین فعالیت های (ظاهرا) بی خطر یک کارخانه تولید دارو تشخیص دهیم؟ نویسنده در ادامه به یک «تاسیسات مشکوک ایرانی» به عنوان یک " هدف مراقبتی" برای NSA اشاره می کند.

یک اسلاید داخلی NSA به تاریخ آپریل 2013، با عنوان «گزارش هفتگی عملیات منبع ویژه» خلاصه تحلیل های اطلاعاتی را درباره دو «دانشگاه ایرانی» ارایه می کند. NSA مدعی است که این دو دانشگاه مشکوک به فعالیت های مرتبط با ساخت «سلاح های بیولوژیک و شیمیایی» هستند.

در انتهای این اسلاید، یک پانوشت به این مضمون آمده است: " این نوع اطلاعات، مشتریان ما را در جامعه اطلاعاتی، مانند NCMI، قادر می سازد که برآوردی از اقدامات پزشکی متقابل ایران و توانایی آن برای پاسخدهی یا حفاظت از خود در برابر تهدیدات(بیولوژیک و شیمیایی) داشته باشد."

گفتنی است که بودجه این نوع ماموریت ها در قالب منابع مالی موسوم به «بودجه سیاه» توسط کنگره به تصویب می رسد.

در سند «توجیه بودجه برای کنگره»Congressional Budget Justification به تاریخ 12 فوریه 2012، که به صورت محرمانه برای درخواست و توجیه بودجه دستگاه های اطلاعاتی و خطاب به کنگره تهیه می شود، برای NCMI درخواست افزایش بودجه داده شده است تا این مرکز بتواند " توانایی های هشداردهنده خود را برای رویدادهای پزشکی و بیولوژیک که تاثیرات راهبردی دارند، افزایش دهد. این هدف، از طریق تامین ابزارهای تحلیلی پیچیده تر برای پیش بینی، تشخیص، آماده سازی و واکنش به تهدیدات خارجی حوزه سلامت و تهیه مدل های متنوع بیماری ها و پراکنش آلوده کننده سموم و پرتوها قابل دسترسی است."

در بخش دیگری از همین سند بودجه ای، دیگر اهداف «مرکز ملی جاسوسی پزشکی» به این قرار ذکر شده است: " ردیابی قابلیت‌های صنایع دارویی خارجی، تعیین فرصت های پزشکی و درمانی برای دیپلمات های آمریکایی به صورت کمک پزشکی به کشورهای در حال توسعه در جهت افزایش وجهه ایالات متحده، سیستم های سلامت نظامی و غیرنظامی کشورهای خارجی و قابلیت‌های واکنش آن ها به تهدیدات پزشکی و بیولوژیک، تعیین خطوط کلی حوزه پزشکی و درمان کشورهای خارجی و پیشرفت‌های پزشکی خارجی ها برای دفاع در برابر جنگ افزار شیمیایی، بیولوژیک، رادیولوژیک و هسته ای."