به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، شاید بتوان جنگ تحمیلی 8 ساله را یکی از فاجعه‌های تاریخ بشری در قرن بیستم، و پس از جنگ ویتنام و بالاتر از جنگ جهانی اول، دومین جنگ طولانی قرن بیستم به شمار آورد.

بر این اساس ما نام دفاع مقدس را بر هشت سال جنگ تحمیلی نهاده ایم البته این نامگذاری دلایل مختلفی دارد که مهمترین آن این است که در این نبرد نابرابر حتی یک وجب از خاک میهن اسلامی خود را به دشمن ندادیم.

در آستانه فرا رسیدن هفته دفاع مقدس و سی و دومین سالگرد حمله رژیم صدام به ایران که یادآور 8 سال ایثارگری و رشادت غیورمردان و زنان ایران اسلامی در جبهه های نبرد حق علیه باطل است با امیر محمدحسن نامی رئیس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به گفتگو نشستیم.

بخش نخست این گفتگو در پی می آید؛

* خبرگزاری مهر: در ابتدا عملکرد سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح  را بطور مختصر شرح دهید.
- محمد حسن نامی: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح یک سازمان راهبردی و استراتژیک است که در زمینه اطلاعات مکان محور تلاش می کند. این سازمان در راستای سایر سازمان های نظامی زیرنظر وزارت دفاع طی چند سال اخیر توانسته اقدامات بسیار مهم و حساسی را برنامه ریزی، طراحی و اجرا کند.

یکی از این برنامه ها بهره برداری از فرآیندهای فضایی است. همچنین مشغول تولید اطلاعات جغرافیایی که شامل نقشه های دریایی (هیدروگرافی)، نقشه های زمینی، نقشه های ناوبری هوایی و همچنین تغییراتی که در بستر جغرافیا در محدوده مرزهای کشورمان و فراتر از مرزهای جمهوری اسلامی ایران رخ می دهد بررسی و آن را جهت زیر بستر سایر اقدامات سازمان های دیگر ارائه دهیم.

در حقیقت این سازمان، سازمانی است که می تواند بستر اقدامات سازمان های دیگر قرار گیرد. از زمان های گذشته هم هرکسی که می خواسته کاری را انجام دهد باید بر روی بستر جغرافیا آن کار را انجام می داد. امروزه بستر جغرافیا کار را برای سازمان های دیگر آسانتر کرده است. بطوریکه ما می توانیم هم در زمینه توسعه عمران و هم در زمینه دفاعی و امنیتی کارهایی را انجام دهیم. براین اساس محصولاتی را هم که سازمان تولید می کند هم در جهت توسعه و عمران و هم در جهت دفاعی و امنیتی کاربرد دارد.

مثلا وقتی در دریا هیدروگرافی می کنیم و جنس بستر را مشخص می کنیم. شیمی فیزیک آب را جریان سنجی می کنیم و اقدامات دیگری نیز در این رابطه انجام می دهیم. به عبارتی اگر زیردریایی بخواهد کف آب بنشیند حتما باید جنس بستر را مشخص کنیم یا وزارت نفت اگر بخواهد در جایی از دریا چاه یا اسکله بزند حتما باید جنس بستر را مشخص کنیم یا اگر وزارت ارتباطات و فن آوری اطلاعات بخواهد فیبر نوری را از بستر عبور دهد بایستی حتما جنس بستر مشخص شود.

موضوع بهره برداری از صنعت هوایی هم یکی از بحث های مهمی است که سازمان توانسته به برکت صنعت دفاعی که قادر شده در زمینه های علمی به مرز شکنی برسد.علی رغم اینکه جمعیت ما نزدیک به 1% جمعیت جهان است ما سال های 2010 و 2011 توانستیم بین 9% تا 11% تولید علم داشته باشیم.
 
* شاید بتوان سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح را که اقدام به گرفتن تصاویر ماهواره ای و پردازش آنها می کند را در زمره یکی از دست اندر کاران صنایع هوافضای جمهوری اسلامی ایران به شمار آورد. با توجه به اینکه در قرن اخیر فضا بعد چهارم قدرت است ارزیابی شما از عملکرد سازمان جغرافیایی در این حیطه چیست؟
 
- هم اکنون تعدادی از کشورهای پیشرفته تنها در بخشی از فضا وارد شده اند یعنی در 3 بخش صنعت فضایی که شامل "ساخت ماهواره، ماهواره برو ایستگاه های دریافت و کنترل" می شود فقط در یک بخش فعالیت می کنند یعنی ماهواره شان هم کشورهای دیگر ساخته اند یا اینکه ماهواره را خودشان درست کرده اند اما نتوانسته اند ایستگاه پرتاب داشته باشند یا در زمینه سایت های دریافت کننده اطلاعات و سایتهای کنترل کننده ماهواره به دیگر کشورها وابسته هستند.
 
از لحاظ وزن ژئوپلتیکی کشورها را به چند دسته تقسیم می کنند کشورهای فروملی، ملی، منطقه ای ، کروی و فرا کروی براین اساس کشورهایی می توانند در زمره کشورهای کروی و فراکروی باشند که فقط بتوانند در فضای ماورای جو حضور داشته باشند.
 
* ایران دقیقا از چه سالی به حوزه فضایی ورود کرد؟
 
- جمهوری اسلامی ایران از سال 2007 میلادی به سمت دکترین کنترل وممانعت نامحسوس فضایی پیش رفته است. ضمن اینکه ضامن حضور در فضا وجود ماهواره ها هستند. البته ماهواره ها مولود تفکر ستیزه جویی بودند و وقتی در زمینه های دیگر برتری خود را نشان دادند بعنوان یک ابزار اطلاعاتی مورد استفاده قرار گرفتند.
 
معتقدیم که زمین گاهواره نوع بشر است و انسان برای ادامه حیات باید به کرات دیگر در فضا برود و براین اساس ایران هم در این رابطه برنامه ریزیهای گسترده ای کرده است و همانطور که وزیر محترم دفاع اعلام کرد تا پایان شهریورماه کاوشگر 5 که حاوی موجودات زنده خواهد بود به فضا پرتاب خواهد شد.
 
 
* تاکنون کشورهایی که در زمینه حضور در فضا پیشتاز بودند بحث مالکیت فضا را مطرح نکردند؟
 
- خیر، خوشبختانه ما تاکنون 17 معاهده در این زمینه داشتیم که در هیچکدام از آنها بحث مالکیت فضایی مطرح نشده است چون فضا بعنوان میراث مشترکی برای همه انسانهاست.
 
* در زمینه طراحی و ساخت ایستگاه های پرتاب چه اقداماتی انجام شده است؟
 
- جمهوری اسلامی چون در همه زمینه ها کار کرده هم اکنون در وضعیت خوبی قرار دارد. مثلا ما درحال حاضر به تکنولوژی ساخت و احداث ایستگاه های بومی پرتاب ماهواره دست یافته ایم و همگان دیدند که ایران ماهواره های خود را از ایستگاه های مدرن بومی خود پرتاب کرد.
 
 * با توجه به تحریم ها در داشتن تکنولوژی موشک های بالا برنده در چه جایگاهی هستیم؟
 
- در این زمینه هم بحمدالله وضعمان خوب است و می توان جمهوری اسلامی ایران در داشتن این نوع موشک ها جزء 6 کشور اول جهان است بطوریکه با سایر کشورهای دارای این تکنولوژی قدرت رقابت داریم.
 
* درخصوص توسعه ایستگاه دریافت و کنترل اقداماتی انجام داده اید؟
 
- اقدامات بسیار زیادی در این زمینه انجام شده است و به دستاوردهای خوبی هم رسیده ایم. هم اکنون نیز در حال توسعه سایت "سپهر" هستیم بطوریکه بتوانیم همزمان دیتاهای 12 ماهواره را دریافت کنیم.
 
* آیا تمام اقداماتی که باید در ایستگاه دریافت و کنترل انجام شود را می توانیم با امکانات موجود در ایستگاه های خود بطور کامل انجام دهیم؟
 
- بله، همه کارها بصورت کامل در ایستگاه های ما انجام می گیرد مثلا وقتی ماهواره به ایستگاه دریافت و کنترل خود می رسد با فرمانی که ایستگاه به آن می دهد مبنی براینکه در چه مختصاتی سنجنده اش باز شود تا چه مختصاتی را تصویربرداری کند و دیتایی که دریافت می کند اگر نزدیک ایستگاه دریافت است مستقیم آن را ارسال کند و اگر از ایستگاه خود فاصله دارد اطلاعات را به "دیتاسنتر" خود بدهد تا به محض اینکه به افق دریافت رسید اطلاعات خود را به ایستگاه دریافت خود ارسال کند.
 
* در این رابطه ماهواره های سنجش از دور در چه ارتفاعی از سطح زمین قرار می گیرند؟
 
- این نوع ماهواره ها عموما در فاصله 200 تا 370 کیلومتری زمین قرار می گیرند و در جهت قطبین زمین می چرخند و هر دوری که می زنند 95 تا 101 دقیقه طول می کشد و سنجنده های مختلف این نوع ماهواره ها بر اساس پرتکل اصول 15 گانه ای که به تصویب سازمان ملل رسیده از فضای زمین عکس برداری می کنند.
 
* مکانیزم عکسبرداری چگونه است؟
 
-  در ماهواره های سنجش از دور نور تابیده شده از اجسام توسط مکانیزم دریافت اطلاعات در ماهواره ها که می تواند این مکانیزم دریافت دوربین تصویربرداری باشد تبدیل به دیتا شود و پس از ارسال به زمین توسط ایستگاه های دریافت و کنترل در چهار مرحله این اطلاعات پردازش می شوند تا اطلاعات تبدیل به تصویر شود.
 
* ماهواره های ناوبری که برای حمل و نقل هوایی، دریایی و زمینی مورد استفاده قرار می گیرد در چه ارتفاعی از سطح زمین قرار می گیرند؟
 
- این نوع ماهواره ها هم از ارتفاع 2400 کیلومتر تا 24000 کیلومتری سطح زمین قرار می گیرند که به این نوع ماهواره ها ماهواره های خورشید آهنگ می گویند.
 
* آیا ماهواره های تصویری و مخابراتی هم در این رنج فاصله ای قرار می گیرند؟
 
- خیر، ماهواره های مخابراتی عموما در ارتفاع 24000 کیلومتر تا 36000 کیلومتری از سطح زمین قرار می گیرند و به این نوع ماهواره ها هم ماهواره های زمین آهنگ می گویند. ضمن اینکه ماهواره های تصویری هم در ارتفاع 35800 کیلومتری سطح زمین قرار می گیرند و سرعت ماهواره 16950 متر بر ثانیه است تا همزمانی دریافت و انتشار امواج تصویری با گردش زمین بوجود آید.
 
* ماهواره های جاسوسی و نظامی چطور؟
 
- این ماهواره ها در ارتفاع 36000 کیلومتری تا 40000 کیلومتری از سطح زمین قرار می گیرند.
 
* با توجه به اینکه شما هم بعنوان یکی از دست اندرکاران صنایع هوافضا محسوب می شوید آیا متخصصان کشورما توانسته اند انواع دیگری از ماهواره ها را همانطور که ذکر کردید طراحی و تولید کنند؟
 
- بله، خوشبختانه به لطف خدا و همت متخصصان داخلی ما در طراحی و تولید انواع و اقسام ماهواره ها ورود کرده ایم و ان شاء الله از این به بعد شاهد پرتاب متعدد ماهواره های مختلف به فضا خواهید بود.
 
* سازمان جغرافیایی چه ماموریتی را در این رابطه ایفاء می کند؟
 
- از سال 1957 که بشر وارد عصر فضا شد با هدف بهره برداری نظامی از این تکنولوژی بود اما به تدریج وارد فاز توسعه و عمران شد. سازمان جغرافیایی هم بهره بردار دیتاهای ماهواره ای است . یکی از کارهای ما نظارت بر ثروت ملی است. یعنی بر آب، خاک، جنگلها و مراتع کشور از آسمان نظارت داریم.
 
* در خصوص اهمیت آب و چگونگی نظارت سازمان جغرافیایی بر این موهبت خدادای که روز به روز بر اهمیت راهبردی آن افزوده می شود توضیح دهید.
 
- همانطور که مستحضر هستید درحال حاضر بر اساس آخرین آمار و اطلاعات موجود یک لیتر آب شیرین معادل 8/1 لیتر نفت در دنیاست. پیش بینی می شود که در سال 2018 به 8 برابر برسد.
 
 
* پس شاید بتوان گفت در آینده جنگ آبها را در پیش رو خواهیم داشت.
 
- بله، همینطور است. بویژه در دهه آینده در مناطقی که با کمبود آب شیرین مواجه هستیم این درگیری رخ خواهد داد.
 
* ایران چه جایگاهی را در داشتن آب شیرین در منطقه بخود اختصاص داده است؟
 
- جمهوری اسلامی ایران یکی از پرآب شیرین ترین کشورهای خاورمیانه است. براین اساس طی 4 سال اخیر با تجزیه و تحلیل تصاویر ماهواره ای از آبهای شیرین کشورمان متوجه شدیم که مقدار بسیار زیادی از آب های شیرین در حال خارج شدن از کشورمان هستند.
 
* چه اقدامی برای جلوگیری از هدر رفت این ثروت ملی انجام داده اید؟
 
- خوشبختانه وزارت نیرو توانسته با استفاده از همین تصاویر ماهواره ای مدیریت خوبی را در کنترل آب های شیرین کشورمان انجام دهد چون اگر مدیریت صحیحی در این زمینه اعمال نشود ممکن است که در آینده با مشکل آب مواجه شویم. ضمن اینکه منطقه خاورمیانه در آینده با کمبود آب شیرین مواجه خواهد بود. بنابراین سازمان جغرافیایی به کمک تکنولوژی استفاده عملیاتی از تصاویر ماهواره ای توانسته تا حدودی از هدر رفت آب شیرین در کشور ممانعت بعمل آورد.
 
* در خصوص کنترل مرزهای آبی-خاکی چه اقداماتی انجام داده اید؟
 
- اتفاقا یکی از ماموریت های سازمان همین کنترل و پایش مرزهای آبی-خاکی کشور است. ضمن اینکه اخیرا یک بازنگری در وسعت مرزهای کشور صورت گرفت که براین اساس با اندازه گیری های دقیق و کارهای کارشناسی مختلفی که صورت گرفت متوجه شدیم وسعت کشور خیلی بیشتر از 1648195 کیلومتر مربع است .
 
* چرا این اتفاق افتاده است؟
 
- برای اینکه مساحت کل آبها و جزایرمان تاکنون محاسبه نشده بود.
 
* در این صورت مساحت فعلی کشورمان با احتساب مساحت آبهای سرزمینی و جزایرمان چقدر شده است؟
 
- درحال حاضر با احتساب مجموعه مساحت خشکی های کشور به میزان 1632210 کیلومتر مربع، مجموعه مساحت جزایر کشورمان به میزان 1884 کیلومتر مربع، مجموعه مساحت آبهای داخلی کشورمان به میزان 35825 کیلومتر مربع، مجموعه مساحت آبهای سرزمینی کشورمان 42000 کیلومتر مربع، مجموعه مساحت آبهای منطقه نظارت کشورمان 30370 کیلومتر مربع، مجموعه مساحت آبهای انحصاری اقتصادی کشورمان 67880 کیلومتر مربع، مجموعه آبهای محدوده 20% دریای خزر 63790 کیلومتر مربع، براین اساس مجموعه مساحت کل کشورمان از 1648195 کیلومترمربع به 1873959 کیلومترمربع افزایش پیدا کرده است. یعنی در حدود 225764 کیلومتر مربع به مساحت کشورمان افزوده شده است.
 
* هم اکنون طول مرزهای قطعی کشور به چه میزانی است؟
 
- طول کل مرزهای کشور 8574 کیلومتر است که شامل 3965 کیلومتر مرز خشکی، 2045 کیلومتر مرز رودخانه ای و 2564 کیلومتر مرز دریایی است.