لطیف با اشاره به پیام اخیر مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان و درخواست از احزاب و جریان‌های سیاسی با هدف رسیدن به توافقی مشترک تأکید کرد: لازم است حزب دموکرات کردستان عراق که مهمترین پست‌های سیاسی اقلیم را در کنترل خود دارد با نگاه دیگری به این دوره از مذاکرات بنگرد تا راه رسیدن به توافق هموار شود.
تلار لطیف همچنین هشدار داد در صورتی‌که این مذاکرات به شکست بینجامد مشکلات و بحران‌های موجود در اقلیم کردستان روند غیر قابل جبرانی را به دنبال خواهد داشت.
مشروح این گفتگو در ادامه می‌آید:
به عنوان یک عضو پارلمان، تحلیل شما از وضعیت سیاسی اقلیم کردستان چیست؟
تلار لطیف: اقلیم کردستان در حال حاضر با مشکلات متعددی در زمینه‌های سیاسی و اقتصادی روبرو است. در حالی‌که نیروهای نظامی کُرد (پیشمرگ‌ها) در حال نبرد با بزرگترین گروه تروریستی جهان هستند در داخل نیز شاهد مشکلاتی هستیم که تأثیرات آن بر جای جای اقلیم سایه افکنده است، این مشکلات تعلیق فعالیت‌های پارلمان را به همراه داشته است، عدم فعالیت پارلمان اقلیم کردستان در عمل، پروسه سیاسی را به یک بن‌بست واقعی رسانیده است. پارلمان که بر مبنای وظایف قانونی خود اقدام به بازنگری در قانون انتخابات ریاست اقلیم کرد، متأسفانه روند فعالیت‌های آن به سمت و سویی هدایت شد که اختلافات سیاسی بین احزاب را به اوج خود رساند. امیدواریم که بار دیگر احزاب و جریان‌های سیاسی اقلیم کردستان منفعت عامه را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داده و در دور جدید گفتگوهای سیاسی بتوانند درباره برون رفت از این بن بست سیاسی و یافتن راهی برای حل مشکلات مردم به توافقی سازنده برسند.
عامل اصلی بن بست سیاسی اقلیم کردستان را در چه می‌دانید؟
تلار لطیف: می‌توان گفت که بخش عمده این وضعیت، جنبه داخلی دارد و آن هم اختلافات میان احزاب سیاسی به ویژه در مسئله قانون انتخاب ریاست اقلیم کردستان است، حزب دموکرات کردستان عراق خواستار ابقای آقای مسعود بارزانی در پست ریاست اقلیم کردستان است، اما از منظر قانونی با مشکلات و موانع خاصی همراه است و بر اساس قانون حق نامزدی مجدد را ندارد. اقدامات و فعالیت‌های مشترک، پنج فراکسیون پارلمان برای بازنگری در قانون انتخاب ریاست اقلیم با هدف تغییر سیستم حکومتی اقلیم به پارلمانی صورت گرفت، بدین معنی که ریاست اقلیم نیز از راه پارلمان انتخاب خواهد شد، در اینجا مشکل اقلیم کردستان شخص نیست، بلکه ما از قانونی بحث می‌کنیم که آینده سیاسی و تقویت سیستم دموکراسی را تضمین می‌کند، برداشت اشتباه از این موضوع عامل مهمی در به بن بست رسیدن پروسه سیاسی و متعاقب آن هم افزایش مشکلات اقتصادی در اقلیم کردستان بوده است. ما به عنوان نمایندگان مردم در پارلمان اقلیم کردستان خواستار توافق سیاسی احزاب و جریان‌های سیاسی هستیم، اما این توافق نباید جایگاه قانون را در داخل کردستان متزلزل کند.
پیام مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان دور دیگری از گفتگوهای سیاسی را در پی داشته است. این تلاش‌ها به کجا رسیده است؟
تلار لطیف: هر پیامی می‌تواند نتایج مثبتی را به همراه داشته باشد. مهم آن است که حزب دموکرات کردستان عراق در دور جدید گفتگوها دارای یک پروژه مشخصی برای رسیدن به توافق باشد چرا که عامل اصلی مشکلات سیاسی ما در اقلیم کردستان به مسئله ریاست اقلیم برمی‌گردد و این حزب به شدت به دنبال ابقای آقای بارزانی و کسب دوباره این پست مهم است. این مسئله از منظر حقوقی با اشکالات زیادی روبرو است و اگر استحقاق انتخاباتی نیز لحاظ شود، در حال حاضر انتخاباتی صورت نگرفته است تا نشان دهد چه کسی و از کدام حزب حائز اکثریت آراء خواهد شد، لازم است این حزب در این گفتگوها دارای پروژه مشخصی جهت نزدیکی احزاب و جریان‌های سیاسی باشد تا بدین وسیله بتوان بخشی از مشکلات حاکم بر جامعه کردستان را مرتفع کرد. به لحاظ آنکه اکثریت پست‌های حساس اقلیم کردستان از سوی حزب دموکرات کردستان عراق اداره می‌شود نرمش آنها در این دور از گفتگوها ضروری به نظر می‌رسد.
پیش بینی شما از این گفتگوها چیست؟ آیا احزاب سیاسی در چارچوب پروژه‌ای مشترک با رعایت منفعت عامه به توافق خواهند رسید؟
تلار لطیف: لازم است این توافق صورت پذیرد، مشکلات در اقلیم کردستان به اوج خود رسیده است، بخش زیادی از معلمان به دلیل تعویق و عدم پرداخت حقوق ماهیانه آنان به تحریم پروسه آموزش پرداخته‌اند و با گذشت چندین ماه هنوز دانش آموزان در کلاس‌های درس خود حاضر نشده‌اند. اگر توافق صورت نگیرد مشکلات داخلی اقلیم کردستان نتایج غیر قابل جبرانی را به همراه خواهند داشت.
اگر تلاش‌های فعلی با شکست روبرو شود سرنوشت پروسه سیاسی اقلیم کردستان به کجا خواهد رسید؟
تلار لطیف: امیدوارم که این تلاش‌ها به نتایج مثبتی ختم شود و نباید منافع حزبی در نهایت، تجربه چندین ساله حکومت اقلیم کردستان را با تهدید روبرو کند، مردم کردستان در طول تاریخ مبارزات خود علیه رژیم بعثی صدام هزینه‌های زیادی را متحمل شده‌اند و نباید دستاورد چندین دهه آنان با خطر نابودی روبرو شود. اطمینان دارم که در این برهه احزاب با نگاه دیگری قدم به مذاکرات سیاسی می‌نهند و در مقابل نیز لازم است حزب دموکرات کردستان عراق به شیوه دیگری به این دوره از مذاکرات و گفتگوها بنگرد تا توافق مشترکی صورت پذیرد.
به عنوان نمایندگان مردم در پارلمان اقلیم‌کردستان چه برنامه و فعالیتی برای برون رفت از این مشکلات داشته‌اید؟
تلار لطیف: در حال حاضر فعالیت عادی و قانونی پارلمان اقلیم کردستان به حالت تعلیق درآمده است، تا شرایط فعالیت پارلمان به حالت عادی خود باز نگردد، دعوت از وزراء و مسئولین حکومت و پیگیری مسائل و مشکلات امکان‌پذیر نیست. ما به شیوه دیگری اقدام کرده‌ایم، در یادداشتی با امضای اکثریت اعضای پارلمان از هیئت رئیسه درخواست کرده‌ایم که شرایط برگزاری نشست پارلمان اقلیم را فراهم کند چرا که معتقدیم پارلمان نقش و جایگاه نظارتی خود را دارد و شایسته نیست خارج از گود، نابودی دستاوردهای اقلیم کردستان را به تماشا بنشیند. با فراکسیون‌های پارلمانی در راستای عادی‌سازی مسائل پارلمان و فشار به دفاتر سیاسی احزاب برای رسیدن به یک توافق سیاسی در تلاشی مشترک هستیم.
از مشکلات سیاسی اقلیم کردستان گفتید، نظر شما در خصوص مشکلات اقتصادی چیست؟
تلار لطیف: عراق به کلی و اقلیم کردستان به صورت ویژه با مشکلات اقتصادی بیشماری روبرو هستند، بخشی از این مشکلات به نبود شفافیت در سیاست‌های نفتی برمی گردد، آمار مشخصی در خصوص فروش نفت اقلیم کردستان از سوی وزارت امور منابع طبیعی اعلام نمی‌شود، این آمارها با آنچه از سوی وزارت نفت عراق منتشر می‌شود و در اختیار کمیسیون‌های مربوطه در پارلمان قرار می‌گیرد متفاوت است، نفت و فروش آن به عامل خوشگذرانی مردم اقلیم کردستان تبدیل نشده و بالعکس به عاملی برای افزایش اختلافات و مشکلات داخلی تبدیل شده است. پیش بینی ما این بود که با سیاست فروش مستقل نفت بتوانیم به یک استقلال اقتصادی در اقلیم کردستان برسیم، اما در عمل این چنین نشد. نبرد علیه گروه تروریستی داعش و کاهش بهای نفت را می‌توان در این مشکلات دخیل دانست، اما مردم کرد پس از انتفاضه سال 1991 علیه رژیم صدام شرایط وخیم‌تری را پشت سرگذاشته‌اند و در این مقطع نیز اگر شفافیت در درآمدهای نفتی و داخلی وجود داشته باشد می‌توانند پیروز از میدان مشکلات اقتصادی بیرون بیایند. در صورتی‌که مشکلات اقتصادی مردم چاره اندیشی نشود در سطح جامعه شاهد مشکلات به مراتب بزرگتری خواهیم بود.
چه راهکاری را برای رهایی از این مشکلات اقتصادی پیشنهاد می‌کنید؟
تلار لطیف: ما خواهان استقلال اقتصادی اقلیم کردستان بودیم، اما ضعف حکومت اقلیم و نبود برنامه‌ای مشخص در این راستا شکست چنین سیاستی را در پی‌داشته است، به عنوان عضوی از پارلمان اقلیم کردستان، بازگشت به بغداد و داشتن روابط حسنه با حکومت مرکزی را به نفع اقلیم و ساکنان آن می‌دانم،تصویب سهم 17 درصدی اقلیم کردستان در بودجه عمومی عراق نکته مهمی بود که به اعتقاد من وضعیت اقتصادی را دگرگون خواهد کرد.
در خصوص بازگشت به بغداد و توافق با دولت مرکزی در مسائل اقتصادی، آیا همه احزاب اقلیم کردستان اتفاق نظر دارند؟
تلار لطیف: در ظاهر همه احزاب و جریان‌های سیاسی اعلام می‌کنند که خواهان داشتن روابط حسنه اقلیم کردستان و حکومت مرکزی عراق هستند، اما در عمل چیز دیگری است و در جریان تصویب قانون بودجه عمومی عراق هم این تفاوت را شاهد بودیم، حزب دموکرات کردستان عراق در این خصوص نظر دیگری داشت، اما دیگر احزاب کردی با لحاظ کردن منفعت عامه، رای به تصویب سهم 17 درصدی بودجه اقلیم کردستان در چارچوب بودجه عمومی عراق دادند و به ویژه این روابط را در بخش اقتصادی بسیار موثر می‌دانم.
وظایف متقابل اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق در این خصوص چیست؟
تلار لطیف: لازم است دولت مرکزی وضعیت فعلی اقلیم کردستان را وسیله ای برای کسب امتیازات خود به کار نگیرد بلکه لازم است در جهت تعمیق روابط اربیل – بغداد گام‌های اساسی دیگری نیز برداشته شود، چرا که اقلیم کردستان در عمل ثابت کرد که در نبرد علیه داعش و حفاظت از مرزهای عراق تا چه حد همکار و پشتیبان عراقی‌ها بوده است، از طرفی دیگر هماهنگی خوبی میان نیروهای پیشمرگ و ارتش و دیگر نیروهای نظامی عراق وجود داشته است، لذا لازم است بغداد در راستای اظهار حسن نیت خود برای تداوم روابط حسنه با اقلیم کردستان اقدامات مثبتی را در صحنه عمل به نمایش بگذارد. در مقابل نیز اقلیم کردستان لازم است به توافقات انجام شده با حکومت مرکزی به ویژه در موضوعات اقتصادی پایبند باشد.