سرویس جهان مشرق - کانادا را می‌توان یک غول انحصار معادن در دنیا و سرآمد و پیشتاز مستعمرکنندگان معادن در قاره آفریقا دانست. 70 درصد سرمایه صنعت معدن در دنیا، در اختیار کاناداست.
اوایل دهه 1990 بود که کشورهای آفریقایی تحت فشار بانک جهانی و به تاسی از حرکت موفق کشورهای آمریکای جنوبی اقدام به مدرنیزه کردن صنعت معدن خود کردند و در این میان بهترین گزینه را جستجو نمودند که حسگرهای کانادایی‌ها سریعتر از بقیه این موقعیت را درک کرد و اکنون دست کم 25 سال است که شاهد سیطره کامل کانادا بر معادن 39 کشور قاره آفریقا هستیم.. مدت چندین هفته است که فرانسه از تمایل کانادا برای راهبری «مینوسما» (Minusma) -مأموریت سازمان ملل در مالی در سال 2017- حمایت می‌کند. در مقابل، کانادا آماده است تا نیرو و تجهیزات مختلفی ازجمله بالگردهای متوسط تا سنگین شینوک CH-147F و پهپادهای هیرون ساخته کمپانی صهیونیستی IAI را در اختیار این مأموریت قرار دهد؛ پهپادهای مذکور در حال حاضر در افغانستان مستقر هستند
.
این اقدام کانادا خلأ نیروهای در حال خارج شدن هلند را پوشش می‌دهد. کانادا پیش از این در واکنش بین‌المللی به وضعیت مالی، واکنش نشان داده بود؛ در آغاز عملیات دستبند در سال 2013، یکی از بوئینگ‌های C17 این کشور برای انتقال نیروها از فرانسه به این کشور، مورد استفاده قرار گرفت. لازم به ذکر است مالی به معدن اورانیوم و طلای آفریقای شهرت دارد و 95 درصد از جمعیت این کشور را مسلمانان تشکیل می‌دهند. بدین بهانه، به سراغ بررسی حضور استثماری کانادا در آفریقا به بهانه کمک به صنعت معدن و کمک‌های بشردوستانه می‌رویم.
طبق آمار سازمان توسعه بین‌المللی کانادا، در سال 2012 از 10 میلیارد و 300 میلیون دلار مختص به صنعت معدن، یک میلیارد و 900 میلیون دلار مختص آمریکای جنوبی و یک میلیارد و 700 میلیون دلار مربوط به قاره آفریقا بود. هم‌اکنون صدها شرکت بزرگ معدنی در تورنتو و ونکوور در فعالیت هستند تا کانادا امپراتوری و استعمار بزرگ خود بر معادن قاره آفریقا را وسعت بخشد. 57 درصد شرکت‌های معدنی دنیا در تورنتوی کانادا در بازار سهام تورنتو فعالیت دارند.
در سفری که «تامارا هرمان» مستندساز جوان کانادایی وقتی در سال 2012 به تانزانیا سفر می‌کند، وارد یکی از روستاها که دارای معدن غنی طلا و مس به نام «مارای طلایی» است و زیر نظر شرکت «آفریکن باریک گلد» که زیرمجموعه شرکت «باریک گلد» تورنتو اداره می‌گردد، می‌شود. وقتی با مردم منطقه در رابطه با بحث بهره‌برداری‌ها و مشکلات منطقه‌ای در حال گفتگو بوده از سوی ماموران بومی که مشهور به محافظان معدن هستند مورد شلیک اخطارآمیز قرار می‌گیرد. میزان حساسیت کانادایی‌ها تا آن حد بالاست که محیط‌بانان و رفتگران جرات نزدیک شدن به منطقه معدن تا شعاع چند کیلومتری را نمی‌کنند. طبق ادعای محلی‌ها، تاکنون قریب به 20 نفر در اثر شلیک گلوله نگهبانان معدن کشته شده‌اند. هرمان، در همان سال به همراه «سوزی پورتر باپ» -محقق و فیلمساز- در حالی که نتایج تحقیقات 7 ماهه خود در آفریقا را به همراه داشت، عازم قاره آفریقا برای تحقیقات در مورد داستان حضور کانادا در معادن 8 کشور این قاره قدیمی می‌شود. قاره‌ای که مردم‌اش در کوهپایه‌ها در فقر اسفبار به سر می‌برند، در حالی‌که ثروت سرشار معادنشان به جیب کانادا می‌رود.
مستند دردناک تامارا هرمان در آفریقا
فقر امروز جوامع آمریکا تا حد زیادی زاییده استعمارطلبی کانادایی‌ها در بحث معادن بی‌نظیر این قاره است. کانادا هم‌اکنون یکی از بزرگترین بازیگران صنعت معدن در آفریقاست. این کشور، به دلیل ساز و کار قانونی مثل معافیت مالیات و تعدد توافقات تجاری برای سرمایه‌گذاران معدن، یکی از چند بهشت سرمایه‌گذاران دنیاست و طبیعی است که تمرکز در کانادا -بالاخص برای صنعت معدن- شکل واقعی داشته باشد.
طبق آخرین آمار مربوط به دسامبر دفتر آمار و پژوهش تجارت جهانی معدن، 89 درصد از «سرمایه‌گذاری از طریق فروش سهام به سرمایه‌داران» در بخش صنعت معدن در جهان در بازارهای سهام TSX و TSX Venture کانادا اتفاق می‌افتد. بخش اعظم اقتصاد کانادا مرهون صنعت معدن در آفریقاست. این در حالی است که فعالان حقوق بشر و محیط زیست همچون «دیده‌بان بین‌المللی معادن» به شدت نسبت به خطرات کشنده و زیانبار صنعت معدن برای زیست‌بوم‌ها و مردمان منطقه‌ای به کانادا و دیگر استعمارگران معدنی اخطار و تذکر داده اما همچنان نادیده انگاشته می‌شود.
رشد فزاینده حضور و سرمایه‌گذاری شرکت‌های کانادایی در 39 کشور قاره آفریقا نشان‌دهنده طرح بزرگ کانادایی‌ها برای بلعیدن معادن و منابع طبیعی قاره سیاه است. در سال 2010، 155 شرکت معدنی کانادایی در 39 کشور آفریقایی سرمایه معدنی 26 میلیارد و 900 میلیون دلار داشتند. این رقم، در سال 2011 به 31 میلیارد و 600 میلیون دلار رسید. از میان این 155 شرکت، نام چند شرکت بزرگ و برخوردار از لابی به شدت به چشم می‌خورد: شرکت‌های «آلانا پوتاش»، «باریک گلد»، «اندیوور ماینینگ»، «فرست کوآنتوم مینرالز»، «نیوسان ریسورسز»، ««پلاتینیوم گروپ متالز»، «شریت اینترنشنال»، و «ولتا ریسورسز».
آلانا پوتاش، بر روی کشور اتیوپی که منبع عظیم ماده معدنی «پوتاش» است متمرکز شده و سالیانه یک میلیون تن پوتاش استخراج می‌کند. ادیوور ماینینگ، بر روی «طلا»ی کشور مالی متمرکز شده و فقط در سال 2013، 150 هزار اونس طلا از معدن «تاباکوتو» در غرب مالی استخراج کرد. فرست کوآنتوم مینرالز، بر روی معدن «مس» زامبیا متمرکز شده و در سال 2015، 400 هزار تن مس از این کشور استخراج کرد. پلاتینیوم گروپ متالز، بر روی آفریقای جنوبی متمرکز شده و مجموعه «بوشولد» این کشور را در دست گرفته که 90 درصد از پلاتینیوم کره زمین را تامین می‌کند. شریت اینترنشنال، بر فلز «نیکل» ماداگاسکار متمرکز شده و بیش از 60 هزار تن نیکل و بیش از 50 هزار تن «کوبالت» در سال از معادن ماداگاسکار استخراج می‌کند.
تصویری که نشان‌دهنده دایره فعالیت کانادا در قاره آفریقا به تفکیک مواد معدنی است
کافی است که به سخنان «جیمی نین» هماهنگ‌کننده دیده‌بان معادن در کانادا توجه کنیم: یک قرن است که ثروت از قاره آفریقا خارج می‌شود و در آنجا که متعلق به مردمانش است نمی‌ماند و در جیب ما فرو می‌رود. طبق قوانینی که در رابطه با صنعت معدن برون‌مرزی در آمریکا و اروپا وجود دارد، شرکت‌های این کشورها موظف به رعایت استانداردهایی هستند که آنها را از صدمه زدن به محیط زیست منع می‌دارد اما در کانادا اینگونه نیست.
اگر کتاب «استفن براون» استاد علوم سیاسی دانشگاه اوتاوا موسوم به «در کشمکش تاثیرگذاری: سازمان توسعه بین‌المللی کانادا و کمک‌های خارجی کانادا» را مطالعه کنیم، پی به این می‌بریم که کانادا تمرکز خود را بر 6 فلز اصلی معدنی در جهان پیاده کرده و حتی از فلزی چون «کولتان» که برای تولید گوشی‌های تلفن همراه لازم است، چشم برنمی‌دارد.
طی این چند سال، نمایندگان مجلس کانادا همچون «پیتر جولین» و «جان مک‌کِی» تلاشهای بسیاری را برای محدود کردن فعالیت‌های شرکت‌های معدنی کانادا و حفظ محیط زیست در آفریقا صورت داده‌اند اما چندان نتیجه‌ای نداشته است. یک نمونه آن لایحه‌ای مربوط به آقای جولین موسوم به C-323 بود که در سال 2011 به دادگاه عالی کانادا برده شد و در سال 2015 در دادگاه تجدیدنظر نهایتا ملغی شد. شرکت‌های معدنی کانادا هم پیوسته این ادعا را دارند که خطر سرمایه‌گذاری در مناطقی را پذیرفته‌اند که کمتر کسی شجاعت ورود به آن را دارد.
«پیر گراتون» -رییس اتحادیه صاحبان معدن کانادا- در ادله‌ای نامفهوم مدعی است که شرکت‌های کانادایی هم موجب دور شدن نیروهای شبه‌نظامی و معاند داخلی هر کشور آفریقایی از مناطق دارای معدن و در نتیجه کاهش خطر برای مردم منطقه مورد نظر می‌شوند، هم ریسک درگیری با آنها و محافظت از مردم منظقه را به جان می‌خرند و هم اتفاقا مانع از فقر می‌شوند. این در حالی است که فقر به روزافزون در مناطق برخوردار از نعمت معدن همچنان بیداد می‌کند. از طرف دیگر، «بروس شاپیرو» مدیر عامل شرکت «معدن آفریقا» معتقد است که در آینده کانادا و شرکتهایش تمرکز خود را به سوی کشورهای کمتر خطرناک آفریقا معطوف می‌دارند. کشورهایی که ضریب درگیری قومی و فرقه‌ای در آنها کمتر باشد و از حکومت‌های مستحکم‌تری برخوردار باشند.
«تراویس لوپیک» تحلیلگر اقتصادی-سیاسی در تحلیل خود تحت عنوان «چگونه کانادا بر معادن آفریقا چیره شد» می‌نویسد: «وقتی در مورد قراردادهای معدنی در آفریقا صحبت می‌شود، ممکن است ذهن هر کس به اشتباه معطوف چین، انگلیس، و یا فرانسه شود. اما در حقیقت این کاناداست که حق قراردادهای معدنی آفریقا را بطور انحصاری در دست دارد. چین در صنعت کشاورزی و ساخت و ساز در آفریقا پیشتاز است اما معادن در انحصار کاناداست. وی در مقاله دیگری تحت عنوان «معادن و پول» می‌نویسئد: طبق آمار دفتر منابع طبیعی کانادا،این کشور در سال 2011 در 39 کشور آفریقا دارای 155 شرکت با مجموع دارایی 30 میلیارد و 500 میلیون دلار بود که به نسبت 26 میلیارد و 900 میلیون دلار سال 2010، تفاوت چشمگیری محسوب می‌گردد.
نفوذ کانادا در آمریکا به مرور زمان گسترش یافته است. بودجه کمکی به دولت‌های آفریقایی مذکور که در سال برنامه سال 2005 در نشست G8 در اسکاتلند تایید شد، دو برابر سال گذشته آن بود. این بودجه در سال 2011 به 2 میلیارد دلار کانادا رسید اما به منظور تقویت هماهنگی و رابطه بین دولت کانادا و بخش خصوصی، در سال 2013 مقرر گردید که «سازمان توسعه بین‌المللی کانادا» (CIDA) با نام «سازمان امور خارجه، تجارت، و توسعه» به عنوان بازوی دولت، مسئول کمک‌های بین‌المللی گردد.
«استفن براون» استاد علوم سیاسی دانشگاه اوتاوا این گفته «لوسین برادت» که هدف از حضور کانادا در آفریقا، هم کمک به صنعت معدن و هم کمک‌های بشردوستانه است را کاملا رد کرد و کذب محض می‌خواند. به اعتقاد این استاد دانشگاه، دولت کانادا برای منحرف کردن اذهان عمومی، با برچسب یک دولت بشردوست در حال پنهان کردن حقیقتی به نام استعمار آفریقایی‌ها و معادن آنهاست. بازار بورس سهام TSX کانادا به کمک معادن طبیعی غنی نیجریه و کنگو به یکی از موفق‌ترین بازارهای سهام جهان تبدیل شده است. یکه‌تازی‌های شرکت‌های نفتی چون «کانادین ریسورسز» و «سانکو انرژی» در کنیا، محیط زیست این کشور را به شدت در معرض خطر قرار داده است و هیچ توجهی از سوی دولت کانادا به اخطار نهادهای مستقل حقوق‌بشری معطوف نمی‌گردد. تاثیر کانادایی‌ها در آفریقا به حدی بوده که امروزه کشورهایی چون نیجریه، سنگال، و الجزایر دارای نظام مالیاتی مشابه با کانادا هستند.
کمک بخش صنعت معدن کانادا به گروه‌های تروریستی در آفریقا
یکی از مهمترین سرفصل‌های این گزارش به مبحث کمک‌های بی‌دریغ شرکت‌های معدنی کانادا به گروهک‌ها و سازمان‌های تروریستی حاضر در آفریقا برای کشتن مسلمانان و و افراد دیگر مذاهب است. طبق گزارش «زهرا مولو» -خبرنگار و محقق- وقتی دولت کنگو در سال 2008 گزارشی مبنی بر امضای 63 قرارداد با شرکت‌های کانادایی در طی جنگ داخلی این کشور را منتشر نمود، همه را شوکه کرد. جنگی که بخشی از جنگ‌های بزرگی بود که در سال 1998 گریبانگیر قاره سیاه شد و به جنگ جهانی قاره آفریقا مشهور گردید. جنگ بزرگی که 5 میلیون و 400 هزار کشته به بار آورد. دومین جنگ داخلی کنگو در سال 2003 شکل گرفت و جنگ گروهک‌های تروریستی با هم و با دولت کنگو بر سر منابع غنی این کشور بود که شرکت‌های کانادایی در لوای قضیه و پشت پرده آتش این جنگ را گسترده کردند تا منافع خود را از دل آن بیرون بکشند. این جنگ نیز 45 هزار کشته به بار آورد.
هنوز نمی‌توان همدستی کارگران معدن کانادایی «آنویل» با دولت وقت کنگو در پنهانکاری کشتار جمعی اکتبر 2004 را فراموش کرد. شهر کیلوا، شاهد کشتار 70 تا 100 انسان بی‌گناه بود و این معدن کانادایی نهایت همکاری را در پنهان کردن ابعاد این جنایت داشت.
اسناد افشا شده در سال 2002 به ما می‌گوید که شرکت «آنگلو گلد آشانتی» که «باریک گلد» کانادا شراکت داشت، طی مذاکره با دو گروهک تروریستی UPS (اتحادیه میهن پرستان) و FNI (جبهه ملی‌گرایان) از آنها خواست تا با جنگ و خونریزی اختیار دو معدن در «کینشاسا» که در اختیار محلی‌ها بود و دولت دستش از آن کوتا بود را در دست بگیرند. لذا، UPS دست کم 800 محلی بی‌گناه را طی سال‌های 2002 تا 2003 و FNI هم نیز 500 انسان بی‌گناه را فقط در یک جنگ 48 ساعته در ماه می 2003 به قتل رساندند.
طبق کتاب «آلن دونال» به نام «جنایت و فساد در آفریقا»، کانادایی‌ها دارای بیشترین جنایت نسبت به هر استعمارگری پیش از خود در آفریقا بوده‌اند.
منابع:
https://www.vice.com/en_ca/article/75-of-the-worlds-mining-companies-are-based-in-canada
http://cidpnsi.ca/canadian-mining-in-africa-2/
http://www.straight.com/news/372951/canada-forefront-controversial-mining-boom-africa
http://allafrica.com/stories/201304181336.html
http://www.theafricareport.com/Southern-Africa/canada-africa-the-mines-and-the-money.html
https://crossedcrocodiles.wordpress.com/category/mining
http://www.dominionpaper.ca/articles/2265