داوری فوتبال ایران از گذشته‌های دور، افتخارات ریز و درشتی داشته است اما به گفته علی‌رضا فغانی، آنها جرقه‌هایی بوده‌اند که هر از گاهی مجال بروز پیدا کرده‌اند؛ نشانه درستی حرف این داور بین المللی هم این که موفقیت‌ها تداوم نداشته و بین هر دو موفقیت جهانی داوران ایرانی چندین سال فاصله است. برای نخستین بار در دنیای داوری ایران، یک تیم داوری چند سال پیاپی است که راهش را با موفقیت توأم کرده و روز به روز هم افتخارات تازه‌ای کسب می‌کند. هرچند این بار هم سهم بیشتر این نتیجه، حاصل تلاش فردی است اما نوید روزهای خوب آینده را می‌دهد.

علی‌رضا فغانی، محمدرضا منصوری و رضا سخندان، سه ضلع مثلث افتخار داوری ایران‌اند که این روزها بیشترین امید را برای قضاوت در جام جهانی ۲۰۱۸ دارند. فغانی و کمک‌هایش کاری کرده‌اند که ایرانیان فوتبال‌دوست، سوت فینال جام جهانی روسیه را از حالا در دستان او می‌بینند.

علی‌رضا فغانی و محمدرضا منصوری مهمان ما بودند تا درباره موفقیت‌های خود و وضعیت داوری فوتبال ایران بگویند.

* از شروع فعالیت خود بگویید و این که چطور شد وارد دنیای پرتلاطم قضاوت شدید.

فغانی- پدرم در فوتبال بود و من به این ترتیب در این فضا قرار داشتم و در کلاس‌های داوری شرکت کردم و وارد این حوزه شدم. از ۱۶ سالگی وارد کلاس درجه ۳ شدم و همین طور ادامه دادم تا سال ۲۰۰۸ که مدرک بین‌المللی را گرفتم.

منصوری- پدر من فوتبالی نبود ولی به فوتبال علاقه داشت و در فضایی که کار می‌کرد، بیشتر با معلم‌ها سروکار داشت. من را همیشه با خود به ورزشگاه و استادیوم‌ها می‌برد و به این ترتیب ترغیب شدم که وارد ورزش شوم ولی به صورت حرفه‌ای از سال ۷۷ که ۲۰ سالم شده بود، به واسطه همین معلم ورزش‌ها که می‌شناختم که یکی از آن‌ها داور بود، به این کار علاقه‌مند شدم. من هم با دو برادرم به کلاس رفتیم. آن دو نفر دوست نداشتند و ادامه ندادند.

* فوتبال رشته پرهواداری است اما علاقه‌مند شدن به داوری حرف دیگری است. به نظر می‌رسد کسی که به داوری عشق دارد، نگاهی از بالا به فوتبال می‌کند.

فغانی- در چند سال اخیر خیلی پیش آمده که به خود ما می‌گویند که به داوری علاقه دارند و می‌خواهند وارد این رشته شوند. در گذشته اما ما اولین کسانی بودیم که از سنین پایین ۱۷-۱۸ سالگی وارد داوری شدیم. در تهران وقتی کلاس داوری می‌رفتیم بیشتر آن‌ها سن بالا بودند. شاید اگر می‌توانستیم، فوتبالیست می‌شدیم اما ما نتوانستیم فوتبالیست شویم و به سمت داوری رفتیم (با خنده). الان هم وقتی می‌خواهند کسی را نفرین کنند می‌گویند ان‌شاءالله داور شوی! به هر حال نگاه به داوری نگاهی از بالاتر به فوتبال است.

منصوری- خیلی از رشته‌ها در دنیا وجود دارند که در تمام کشورها به آن توجه نمی‌شود اما فوتبال ورزشی است که در همه جای دنیا وجود دارد، چون این ورزش جذاب است و یکنواخت نیست. شاید من در دوران دبیرستان خیلی از رشته‌ها را تجربه کردم اما آن جذابیت لازم را برایم نداشتند اما فوتبال این نکته را داشت. داوری فوتبال هر لحظه‌اش جذابیت دارد. بعد از جام جهانی فرانسه که هیجان زیادی برای فوتبال ایجاد شده بود، کلاسی رفتیم که ۱۲۰ نفر در آن حضور داشتند. ببینید چه هجومی از سوی علاقه‌مندان وجود داشت. از زیردیپلم و دانشجو گرفته تا فردی که پزشک بود در آن کلاس حضور داشتند. از این ۱۲۰ نفر شاید ۷-۸ نفر وارد کار داوری شدند چون راه سختی است. داوری مثل فوتبال نیست که اگر مثلا در لیگ دسته دو هم بازی کنی، به بخشی از هدفت برسی و برایت سود مالی داشته باشد. به همین دلیل است که شاید سه یا چهار نفر توانستند در داوری به آن درجه بسیار بالا برسند. این کار بسیار سخت است اما هیجان خیلی زیادی دارد. از دقیقه یک تا ۹۰ بازی هر لحظه ممکن است اتفاق خاصی رخ دهد. کسانی که به هیجان زیاد علاقه دارند می‌توانند در داوری آن را تجربه کنند.

* سختی قضاوت بسیار بیش از انجام فوتبال است. اشتباه یک بازیکن به ضرر تیمش است اما اشتباه داور می‌تواند همه چیز را به هم بریزد. علاقه به چنین کاری از کجا ناشی می‌شود؟

فغانی- وقتی به این باور برسیم که اگر سعی و تلاش بکنیم می‌توانیم به رده‌های بسیار بالا برسیم، انگیزه پیدا می‌کنیم. شاید قبل‌ها کسی فکر نمی‌کرد که داوران ایران بتوانند در مسابقه‌های مهم مثل فینال جام ملت‌ها یا المپیک قضاوت کنند اما اکنون این باور شکل گرفته است و کسی که از زمین‌های خاکی کارش را آغاز می‌کند، این امید را دارد که به جایگاه‌های بلند برسد. هرچند این راه واقعا سخت است

* درست است که هر کدام از داوران شغل دیگری هم دارند؟ به نظر نمی‌رسد در ایران داوری داشته باشیم که شغلش داوری باشد.

فغانی- همه کار دیگری دارند چون داوری نه حقوق ثابتی دارد و نه بیمه و نه اصلا مزایایی دارد. متاسفانه در ایران هم می‌گویند پهلوان زنده را عشق است. تا زمانی که یک داور فعالیت می‌کند، به او توجه می‌کنند، ولی به محض اینکه داوری را کنار می‌گذارد، دیگر فراموشش می‌کنند. برای همین هر داوری نیاز دارد که شغل دیگری داشته باشد.

* پس واقعا علاقه به داوری باید خیلی زیاد باشد.

فغانی- این عشق به داوری را می‌توانیم نوعی جنون و دیوانگی بدانیم. داوران لیگ یکی مدت‌هاست که حقوق‌شان را نگرفته‌اند و در لیگ برتر هم آن طور که باید پرداختی نبوده است اما با این حال داوران به کار خود ادامه می‌دهند. تا چه حد باید از این عشق داوران به کارشان سوء استفاده کرد.

* آیا این کمبود توجه یا پرداخت نکردن حقوق مسلم داوران، روی عملکرد آنها تاثیر ندارد؟

فغانی- داوران از کارشان کم نمی‌گذارند. این طور نیست که یک داور بگوید چون پولم را نگرفته‌ام پس کم‌کاری می‌کنم اما اگر حق‌الزحمه داوران پرداخت شود و امکانات فراهم باشد، اثر مثبتش خیلی زیادتر دیده می‌شود.

منصوری- ۱۰ سال پیش اگر جام ملت‌های اروپا برگزار می‌شد همه به این می‌پرداختند که چه داورانی قرار است بازی‌ها را قضاوت کنند. خیلی داوران مطرح آن زمان حضور داشتند. می‌شد ۲۰ داور سطح بالا در اروپا نام برد اما الان تغییری صورت گرفته و در حالی که شاید نتوانیم ۱۰ داور خیلی مطرح اروپایی نام ببریم، از یک داور ایرانی به عنوان یکی از ۵ داور برتر جهان نام برده می‌شود. این داور رشد کرده و باعث شده نگاه‌ها به داوری بیشتر شود. به همین نسبت توقع‌ها نسبت به او بیشتر شده است. در عین حال سیستم هنوز بین‌المللی نشده است. یک داور هر روز وقت می‌گذارد، از زن و بچه‌اش می‌گذرد و برای خودش تمرین و هزینه می‌کند. داوری که حق‌الزحمه‌اش را حتی نگرفته است، برای کنترل تمرین‌هایش سه میلیون تومان پول یک ساعت مخصوص را می‌دهد. علی‌رغم بی‌مهری‌هایی که به او صورت گرفته، اتفاق‌هایی هم در بازی برایش رخ می‌دهد. اتفاقی که در خیلی بازی‌های دنیا هم برای داوران می‌افتد. همه هم خطای انسانی است. مربی می‌گوید داور برای ما پنالتی نگرفت، باختیم. اما آن تیمی که خطای داور برایش سود داشته از آن حرف نمی‌زند. یک مربی با داد و بیداد می‌گوید که برای تیمش پنج پنالتی گرفته نشده است اما آن طرف ماجرا را نمی‌بیند که چهار پنالتی هم به اشتباه به سود تیمش گرفته شده یا برای حریفان گرفته نشده است. اگر پنالتی‌ بر روی تیم من گرفته نشده باشد و سود برده باشم، هیچ وقت آن را نمی‌گویم.  همه فقط زمانی که متضرر می‌شوند اعلام می‌کنند. اکنون طرحی شروع شده که آموزش‌ها بیشتر شود  ولی ارزش قائل شدن به کار داوران مهم است. بزرگترین اشتباه در لیگ انگلستان اتفاق می افتد و سهام یک تیم و ارزش سرمایه‌اش جابه‌جا می‌شود ولی عکس‌العمل خاصی ندارد اما در ایران حمایت لازم از داوران نمی‌شود.

* به نظر شما این مسائل روی کار داوران تاثیر دارد؟

منصوری- آقای فغانی گفت‌ که این عشق نیست و جنون است و هیچ کس هم کم‌کاری نمی‌کند. شما یک نفر را پیدا کنید که بگوید می‌خواهد کم کاری کند. اولین چیزی که از بین می‌رود آبروی خودش است. داوری کردن مثل یک بلور شیشه‌ای است و با کوچک‌ترین تلنگری می‌شکند. هیچ کس دوست ندارد اشتباه کند.  هیچ کس دوست ندارد کم کاری کند و با همه بی‌مهری‌ها هزینه می‌کند.

* پیشتر نگاه خوبی نسبت به داوران ایرانی وجود نداشت و دست‌کم اعتماد کافی به آنها نبود طوری که مثلا قضاوت داربی را به ایرانی‌ها نمی‌دادند؛ این نگاه منفی چقدر در عدم موفقیت بین‌المللی داوری ایران موثر بود؟

فغانی- این گونه نیست که مثلا قضاوت نکردن داوران یک کشور در بازی‌های داخلی تاثیری روی تصمیم AFC داشته باشد. مساله حفظ داوران است. یک بار بازی دو باشگاه عربستانی و اماراتی را به من دادند اما چون کشور ما با آنها درگیری سیاسی داشت، آن بازی را از من گرفتند تا من را حفظ کنند. شاید قضاوت در آن بازی برای خودم بد می‌شد. عربستان چند سال است که برای لیگ داخلی‌اش داور از کشورهای دیگر می‌آورد و هر هفته‌ داوران خارجی در لیگ عربستان سوت می‌زنند اما داوران عربستانی همیشه در جام جهانی هستند. پس این که داربی را داوران ایرانی قضاوت نمی‌کردند تاثیری روی نگاه AFC به داوران ما نداشت،‌ بلکه آن چه که مهم است عملکرد داوران در بازی‌های داخلی و خارجی است. خوشبختانه بعد از مدتی قضاوت‌های بد داوران خارجی در داربی و کمتر شدن نگاه‌های سیاسی و حساسیت‌ها باعث شد که داوران ایرانی داربی را قضاوت کنند. نکته منفی مساله آن جا بود که ما داوران توانمندی داشتیم  ولی داربی را به آنها نمی دادیم.

منصوری- بعد از جام جهانی برزیل تیم‌ ‌ملی فوتبال ایران پوست اندازی کرد و بازیکن جوانی را به خدمت گرفت. همه نگران بودند که چه اتفاقی می‌افتد اما اکنون بازیکنان جوان خیلی خوبی داریم که حتی یکی مثل سردار آزمون اصلا در لیگ ایران بازی نکرد ولی در لیگ قهرمانان اروپا گلزنی کرد. باید داوران جوان به میدان بیایند. نمی‌شود که بگذاریم یک نسل از داوران کنار بروند و آن وقت تازه داوران جوان را به میدان بفرستیم. سن لیگ خیلی بالا بود اما با یک برنامه سه ساله آن را پایین آوردند. در داوری هم باید این اتفاق می‌افتاد. ضمن این که داور کمترین هزینه را دارد. ببینید در ۱۰ سال گذشته برای تیم داوری ایران که به خارج از کشور رفته چقدر در مجموع هزینه شده و آن را با یک اردوی معمولی یک تیم با همراهانش مقایسه کنید.

* امسال هم مانند سال‌های قبل مربیان به داوری‌ها اعتراض دارند. ارزیابی شما از داوری‌های امسال چگونه است؟

فغانی- وضعیت داوری را با فوتبالمان مقایسه کنید. فوتبال باشگاهی ایران در آسیا پیشرفت چندانی نداشته است. در داوری هم هر از گاهی جرقه‌ای می‌زد و یک داور به جام ملت‌ها و یا جام جهانی می‌رفت. هر چقدر در این کار سرمایه‌گذاری کنیم سودش را می‌گیریم. در ایران کار خوب انجام نمی‌شود. داوران خودشان تمرین می‌کنند و مربی ندارند. یک داور در شهرستان خودش یک مربی دوومیدانی پیدا می‌کند تا او را تمرین دهد، چون خودشان علاقه دارند. جوانان علاقه‌مند زیاد هستند. اکنون کامرانی‌فر با این دید آمده که به جوانان اعتماد کند. برنامه‌های خوبی هم دارد. مثلا امسال داوری بازی‌های استقلال و پرسپولیس با حریفانشان را قضاوت کرده که تا حالا آزادی را ندیده بود. این شانس باید به جوانان داده شود که تجربه کسب کنند. وضعیت داوری ما اکنون خوب است حتی جوانان خوب دیگری اکنون در لیگ‌های پایین‌تر سوت می‌زنند و منتظرند که جایگزین نسل حاضر شوند. اگر کمی آرای کمیته‌ انضباطی قاطع‌تر شود و فضا مناسب‌تر باشد داوران بهتر قضاوت می‌کنند و در نتیجه‌ فوتبال پیشرفت می‌کند.

منصوری- از اروپا مثال نزنیم. همین ژاپن را نگاه کنیم. از سال ۱۹۹۰ داوران ژاپنی در جام جهانی حضور داشتند. به فوتبال ژاپن کاری ندارم که چقدر پیشرفت کرده و چقدر امکانات و سخت افزار دارد. در فیفا کسی عاشق چشم و ابروی ژاپنی‌ها نبوده که به داوری‌شان این قدر بها می‌دهد،‌ بلکه کار خود ژاپنی‌ها است. حتی در تورنمنت‌هایی که زیر نظر AFC برگزار می‌شود، داوران ژاپنی را می‌بینیم که برای فدراسیون خودشان گزارش تهیه می‌کنند تا وضعیت‌شان هر چه‌ بیشتر رو به بهبودی برود. بعد از تمام شدن دوران داوری‌شان هم  کسی نمی‌گوید که من باید باشم و دیگری نباشد،‌ بلکه همه با هم به فدراسیون فوتبال و داوران کشورشان کمک می‌کنند. ما در ایران برای داوران هزینه نمی‌کنیم و تک جرقه‌هایی هم که موفق می‌شوند به نام خود می زنیم. اکنون حسن کامرانی‌فر که خودش میادین مختلفی مثل المپیک و جام جهانی و مجامع بین‌المللی را دیده، وارد کار شده است اما هر چقدر که ما بگوییم چه باید بشود ولی مسئولان توجه نکنند فایده‌ای ندارد. اگر داوری ما اشتباهی نداشته باشد لیگ قشنگ‌تر می‌شود اما همیشه اول به بازیکن و بعد به مربیان توجه می‌شود و وقتی کار به داوران می‌رسد می‌گویند حالا ببینیم چه می‌شود! تا وقتی حمایت از داوران کامل نشود، کار پیش نمی‌رود. داوران خودشان مربی می‌گیرند، نمی‌شود که در یک تیم فوتبال هافبک‌ها، مدافعان و مهاجمان جداگانه تمرین کنند. تیم داوری فغانی هم به این دلیل موفق است که با هم نزدیک هستند و بیرون از زمین هم در کنار هم تمرین می‌کنند.  همه داوران باید با هم هماهنگ باشند و این طور نباشد که همه منتظر باشند یکی بلغزد و خوشحال شوند. البته این گونه نیست و در کلاسی که در کیش داشتیم همه به هم نزدیک بودند و کمک می‌کردند. باید این اردوها و کار در زمین بیشتر شود. تا دانه نکاریم چیزی برداشت نمی‌کنیم.

* هجمه روی داوران ایرانی زیاد است. درست است که داور اشتباه می‌کند اما آیا این حجم از اعتراض‌ها طبیعی است؟

فغانی- این مسائل باید از سوی باشگاه‌ها و فدراسیون مدیریت شوند. وقتی تماشاگران منتسب به یک تیم را به خاطر توهین به داور جریمه می‌کنند این مساله باید از اقدام‌های دیگر پیشگیری کنند. داوران می‌خواهند خودشان را قوی‌تر کنند ولی هجمه و اعتراض‌ها و توهین‌ها ممکن است داوران جوان‌تر را با مشکل روبرو کنند. داور باید یاد بگیرد در شرایط بحرانی تصمیم بگیرند.

* برخی مربیان معتقدند که نباید برای بازی تیم‌های شهرستانی از داوران همشهری یا شهرهای مجاور استفاده شود. این حرف چقدر منطقی است؟

فغانی‌- این بحث به چینش داوران برمی‌گردد و یک بحث مدیریتی است. اگر قرار باشد داوران بر اساس شهرشان تقسیم شوند پس تکلیف داوران و تیم‌های تهرانی چه می‌شود؟ در نهایت این که داور، خودش و کار خودش را بیشتر از هر چیز دیگری دوست دارد.

* حاشیه‌های زیادی پیرامون داوران وجود دارد و هر از گاهی یک نفر مطلبی را مطرح می‌کند که تبعات زیادی دارد. این بار محمد دادگان از رشوه یک باشگاه اصفهانی به داوران در فصلی که قهرمان شد، خبر داده ولی معلوم نیست که چرا آن زمان که خودش رئیس فدراسیون فوتبال بود، این مطلب را مطرح نکرده است.

فغانی- ما هم مثل شما این چیزها را شنیده‌ایم! بارها گفته‌ایم که جامعه داوری استقبال می‌کند که اگر چیزی وجود دارد علنی شود و این قدر اسم‌های مخفف و حرف‌های مبهم وجود نداشته باشد. فرق ما با اروپا و مثلا فوتبال ایتالیا چیست؟ در آن جا یک مربی، مدیر باشگاه و یا حتی رییس جمهور هم اگر تخلفی کند معرفی می‌شود. در کنار شنیده‌ها درباره داوران، چقدر شنیده‌اید که یک تیم بازیکن حریف را خریده باشد یا یک مربی کار را آسان گرفته که حریفش پیروز شود. این حرف‌ها زیاد است. دادگان مدیر بزرگی است و اگر چیزی بوده باید مطرح کند. یک بار برای همیشه باید این مساله شفاف شود. اگر کسی واقعا این کارها را می‌کند خودش از جامعه داوری طرد می‌شود. AFC هم با این مسائل شوخی ندارد. در برخی از کشورها این گونه مسائل تا چند ماه زندانی دارد. در ایران در مقطعی صحبت‌هایی مطرح می‌شود ولی هیچ وقت شفاف سازی نمی‌شود. هر بار که به کلاس‌های AFC می‌رویم برگه‌هایی را به عنوان تعهدنامه امضا می‌کنیم که بندهای زیادی دارد. یکی از تاکیدهای تعهدنامه درباره شرط بندی و تبانی است و داور تعهد می‌دهد که اگر مساله‌ای باشد باید در همان لحظه عنوان کند و اگر این کار را نکند، حتی اگر رشوه‌ای نگرفته باشد، مجرم شناخته می‌شود.

* شاید اگر مسائل شفاف‌سازی شود و وقتی کسی تخلفی کرد، معرفی شود، تبعات کمتری برای جامعه داوری داشته باشد.

فغانی- کسی که ادعا می‌کند چنین بحثی در داوری وجود دارد باید از او توضیح بخواهند و او باید حرفش را ثابت کند.

منصوری- باید این مساله شفاف شود تا مردم کل یک جامعه را با آن دید نگاه نکنند. اکنون در جامعه ما هر کسی به دیگری اتهام می‌زند و حتی کار به دولت‌های گذشته، حال و آینده می‌کشد. در ایتالیا به خاطر تبانی، یوونتوس را دسته پایین‌تر فرستادند اما در همان حال بازیکنانش با تیم‌ ‌ملی ایتالیا قهرمان جهان شدند. آن جا از فساد نمی‌گذرند ولی ما برخورد کاملی با این مساله نداریم. باید مشخص شود که اگر کسی تخلفی کرده حذف شود تا مردم کل آن جامعه را به آن اتهام جمع نبندند. این جا وقتی می‌گوییم با متخلف برخورد کنید مسئولان می‌گویند که اتهام‌ها واضح و مستند نیست. مگر در ایتالیا همه چیز مستند بود و معلوم بود که چه کسی به دیگری پول داده است؟ در این مواقع افراد مطلع بازپرسی می‌شوند و در نهایت علم قاضی است که متوجه ماجرا می‌شود. این کار یک تصمیم بزرگ می‌خواهد.

فغانی- آن چه دادگان گفته و مطرح می‌شود که در بازی‌ها به داوران هدیه می‌دهند این یک مساله عادی است. سر هر بازی تیم میزبان به حریف و داوران و یا مسئولان برگزاری هدیه‌هایی می‌دهند. مثلا یک تیم کرمانی بود که در بازی‌ها به داوران آجیل هدیه می‌داد.

منصوری-  (با خنده) اصلا نمی‌شود در جعبه گز سکه جا داد! برای این کار باید با آن شرکت تولید کننده هماهنگ شود. این که به داوران سوغاتی بدهند یک رسم است و حتی در کشورهای شرق آسیا همیشه این اتفاق می‌افتد. ما تمام پیراهن‌ها، شال گردن‌ها و فلش‌های آنها را برای یادبود داریم.

* موفقیت بزرگ تیم داوری ایران در جهان باعث افتخار همه ماست. این موفقیت چطور به دست آمد؟

فغانی- بی‌مهری‌ها و اهمیت ندادن‌هایی درباره من وجود داشت ولی من مصمم‌تر از قبل به کارم ادامه دادم و به اینجا رسیدم. الان هم که می‌گویند به داوری اهمیت می‌دهند در حد حرف است وگرنه داوران که از نظر قانونی چیزی گیرشان نمی‌آید و فقط این عشق به کار است که باعث می‌شود ادامه دهند. یک داور به اندازه فوتبالیست‌های حرفه‌ای تمرین می‌کند و توقع دارد که آینده‌اش تامین شود. بعد از المپیک قول‌هایی داده شد اما هیچ کاری انجام نشد. خیلی از ارگان‌ها برای ما کار کرده‌اند اما وزارت ورزش و جوانان حتی به ورزشکاران هنوز هم چیزی نداده چه برسد به داوران که اسم‌شان اصلا در فهرست نیامده است. خوشبختانه در پیام مقام معظم رهبری و رییس جمهور که از ورزشکاران  المپیکی تقدیر کردند از داوران یاد شده اما در مقام اجرا این که وزارت ورزش و جوانان به عنوان متولی ورزش کشور نامی از داوران نبرده قشنگ نیست. فدراسیون فوتبال هم گفت‌ که در مراسم ویژه‌ای از ما تجلیل می‌کنند و گفتند که ۱۲ سکه به فغانی و هشت سکه به کمک‌هایش می‌دهند ولی ما نه مراسم ویژه‌ ای را دیدیم و نه سکه‌ها را. نگاه به داوری هنوز عوض نشده است.

منصوری- داوران رشته‌های دیگر هم وقتی برخورد با داوران فوتبال را می‌بینند، انگیزه خود را از دست می‌دهند. زمانی می‌گفتم که ای کاش مدیران ورزشی بر سر کار بیایند اما وقتی ارگان رسمی ورزش برای داوران ارزشی قائل نیست، گفتم همان بهتر که سیاسی‌ها بر سر کار باشند. حالا حتی در پینگ‌پنگ هم به داور اعتراض می‌کنند. آقای شاه‌میری در والیبال جهان نام کوچکی نیست و داور صندلی فینال لیگ جهانی است اما در ایران به او اعتراضات زیادی می‌شود. قهرمان اسنوکر جهان که ایرانی است و عظیم قیچی‌ساز که قله‌های بالای ۸۰۰۰ متر را فتح کرده در وزارت ورزش و جوانان به عنوان ورزشکار شناخته نمی‌شود، چون به قول آنها روی سکو نرفته‌اند!

فغانی- AFC به خاطر قضاوت ما در  المپیک به عنوان داوران آسیایی از ما تجلیل کرده اما در ایران این اتفاق نیفتاد. بعد از فینال جام ملت‌های آسیا اصفهانیان گفت‌ که از ما تقدیر می‌کند اما آن قدر معطل کرد تا جنجال بزرگ تراکتورسازی و نفت پیش آمد. هر چیزی وقتی داغ است باید انجام شود.

منصوری- کسی مثل فغانی روحیه جنگندگی دارد و هر گاه سختی برایش پیش بیاید با انگیزه بیشتری ادامه می‌دهد اما فغانی تنها نیست و خانواده‌اش هم هستند. همین طور داوران دیگر و جامعه داوری. بعد از اتفاقات تبریز وقتی با داور شماره یک کشور آن رفتارها را کردیم سایر داوران از خود می‌پرسند که چه بر سر آنها خواهد آمد. فغانی بر خلاف برخوردهای بدی که با او شد تمرین و مطالعاتش را بیشتر کرد اما داوران جوانی هستند که ممکن است در چنین شرایطی وابدهند. شما یک رشته ورزشی پیدا کنید که روی  داورانش هجمه‌ای نباشد. کل جامعه را به سمتی سوق داده‌ایم که به داوری اعتراض کنند.

* آیا قوانین انضباطی بازدارنده و خوب هستند؟

فغانی- رای انضباطی باید بازدارنده باشد. اگر این گونه نباشد کار فدراسیون و سازمان لیگ هم زیر سوال می‌رود. اگر در برخورد با توهین کنندگان با بزرگ‌ترها برخورد شود کوچک‌ترها حساب کار دستشان می‌آید. ما به تاج دسترسی نداریم  ولی درد و دلمان را این جا گفتیم.

منصوری- زمانی که تاج رییس سازمان لیگ و کمیته‌ داوران فدراسیون فوتبال بود، دوران طلایی داوری بود. احکام سر وقت و یک‌دست صادر می‌شد و همه معتقدند که دوران خوبی بود. اکنون هم تاج می‌خواهد سیستم را درست کند ولی کمی سرش به خاطر تیم‌ ‌ملی شلوغ است. آراء باید بازدارنده باشد. ضمن این که جامعه فوتبال هم باید سعه صدر داشته باشد. بازی این هفته‌ استقلال بدون تماشاگر بود. اگر این کار تاثیر داشته باشد خوب است اما اگر قرار باشد تیم‌ها به خاطر فحاشی به داور دو میلیون و پنج میلیون تومان جریمه شوند و این مساله به منبع درآمد فدراسیون تبدیل شود خوب نیست.

* برخی مربیان فکر می‌کنند اگر در یک بازی یا نشست خبری داد و بیداد راه بیندازند و علیه یک داور حرف بزنند، آن داور در بازی بیشتر هوای تیمش را خواهد داشت. آیا این مساله را تایید می‌کنید؟

فغانی- کسانی از این مساله سود بردند. مثلا در ‌دقیقه ۱۰ تیم را بیرون کشیدند و وقتی که برگشتند بازی را در آوردند. ما به داوران می‌گوییم که به این چیزها نباید توجه کنند. معمولا مربیان از این شیوه برای تاثیر گذاشتن روی داوران استفاده می‌کنند.

* آیا اعلام محرومیت یک داور از سوی فدراسیون کار دستی است؟

فغانی- اگر چنین کاری صورت گرفته، دوستان تصمیم خودشان را دارند اما به نظرم این کار درستی نیست. برخی از رسانه‌ها هم مسائل را بزرگتر جلوه می‌دهند. مثلا هیچ مشکلی نیست که یک داور یک هفته‌ در میان قضاوت کند اما اگر من این هفته‌ سوت بزنم و هفته‌ بعد نباشم سریع برخی رسانه‌ها تیتر می‌زنند که فغانی محروم شده است. همین طور اگر یک داور یک بازی از لیگ یک را قضاوت کند معنی‌اش این نیست که او بد بوده،‌ بلکه حساسیت بازی لیگ یکی باعث شده بازی را به او بسپارند.

منصوری- بهتر است انتقادی هم از رسانه‌ها داشته باشیم. آنها نباید این قدر سوالات غیر تخصصی بپرسند. روزی که بگوویچ به ایران آمد از او درباره داوری پرسیدند و او گفت‌ که به او ربطی ندارد ولی حالا همین فرد یقه داور را می‌گیرد. یک بازیکن در بازی درگیر شده و اخراجش کردند، زمانی که می‌خواهد از زمین بیرون برود خبرنگاری از او نظرش را درباره داور می‌پرسد. آیا او تخصصی دارد؟ همچنین یکی از سوالات ثابت در نشست‌های خبری قبل و بعد از بازی‌ها درباره داوری است. در حالی که صحبت درباره داوری در نشست‌ها ممنوع است. آیا تا به حال شده که مثلا از فغانی درباره تاکتیک تیم‌ها بپرسند؟ باید این مسائل فرهنگسازی شود. نمی‌شود که کسی بگوید اگر این طور شود خداحافظی می‌کنم. نه تو خداحافظی می‌کنی و نه مشکلی حل می‌شود. یک بازی ۲ بر یک تمام شده ولی مربی بعد از بازی به داور می‌گوید خسته نباشی ولی آن صحنه پنالتی‌ نبود. یعنی از حالا داور را بدهکار خودش می‌کند که چند بازی بعدی که باز هم قرار است قضاوت کند روی او تاثیر بگذارد.

* این ماه دو داور از دنیای قضاوت خداحافظی کردند؛ محسن ترکی و یدالله جهانبازی.

فغانی- داوران روز خوب و بد دارند. وقتی ترکی در تست مالزی موفق نبود و نتوانست در بازی‌های خارجی قضاوت کند، ناراحت بود. از طرفی در داخل هم هجمه‌هایی روی او صورت گرفت. او چند بازی قضاوت کرد و وقتی تست داخلی را با موفقیت پاس کرد، از داوری کنار رفت. شاید انگیزه او قضاوت‌های بین‌المللی بوده است. من هم همین طورم و اگر روزی دیگر نتوانم در دیدارهای خارجی سوت بزنم کنار می روم. ترجیح می‌دهم در آن صورت مدرس یا ناظر باشم و تجربه‌هایم را انتقال دهم. جهانبازی هم مدت‌ها بود که می‌خواست وقت بیشتری برای خانواده‌اش صرف کند.

* آقای فغانی کمی هم درباره فغانی کوچک، برادرتان بگویید. آیا او می‌تواند داور خوبی مثل خود شما باشد؟

فغانی- بستگی دارد که چطور کار کند. او از من خوش اخلاق‌تر است! البته این را خودم به او گفته‌ام. هر چند برابر هر بازیکنی باید بداند که چطور رفتار کند. او تمرینات سختی را انجام می‌دهد و در کنار من و چند تن از دوستان تمرین می‌کند. او باید تجربه کسب کند.

* و سخن آخر؛ می‌خواهیم نظرتان را درباره یک موضوع بدانیم؛ فینال جام جهانی.

فغانی- از وقتی که فهمیدیم باید هدفی داشته باشیم، هدفمان فینال جام جهانی بود.

* که دور از دسترس هم نیست.

فغانی- حالا دور از دسترس نیست. از وقتی که در زمین خاکی تمرین می‌کردیم این هدفمان بود. وقتی برای اولین بار در ورزشگاه شیرودی از داوران جوان مصاحبه گرفتند، گفتم می‌خواهم فینال جام جهانی را سوت بزنم ولی پیشکسوتان خندیدند و گفتند که کار سختی است. وقتی فینال جام ملت‌ها را سوت زدیم گفتند خوش شانس بوده، بعد از فینال جام باشگاه‌های جهان گفتند نه حتما خبری هست و بعد از فینال المپیک دیگر باور کردند که می‌شود. باید ظرفیت‌مان را بیشتر کنیم و به این موفقیت‌ها بسنده نکنیم. اگر به همین‌ها راضی شویم اصلا نمی‌توانیم به جام جهانی برویم. چیزی که مشخص است اینکه ما می‌توانیم فینال جام جهانی را قضاوت کنیم. نه تنها من،‌ بلکه داوران دیگر ایرانی هم می‌توانند این کار را انجام دهند. ابتدا باید در تورنمنت‌های بین‌المللی و کلاس‌ها عملکرد خوبی داشته باشیم تا اول ببینیم چه کسی مسافر روسیه است بعد درباره فینال جام جهانی فکر کنیم.