به گزارش مشرق، محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه در یک سفر مهم منطقه‌ای، پس از سفر به پاکستان، به افغانستان و کابل سفر کرده است. قرار بود این سفر در زمستان سال گذشته صورت بگیرد، اما بنابر دلایلی به تعویق افتاد و سرانجام روز یکشنبه انجام شد. این در حالی است که افغانستان در طول دو سال اخیر، بستر تحولات جدی سیاسی و امنیتی بوده است، اما به نظر می‌رسد برخلاف نگرانی‌های جدی که نسبت به تأثیرگذاری این تحولات دارد، از این صحنه دور بوده و تنها به همکاری‌های منطقه‌ای اقتصادی در محور بندر چابهار بسنده کرده است.
پس از روی کار آمدن حکومت وحدت ملی در افغانستان با میانجیگری جان کری، وزیر امورخارجه پیشین امریکا، نوع نگاه محمداشرف غنی، رئیس‌جمهور این کشور به ایران، چندان مناسب به نظر نمی‌رسد. این نوع نگاه از یک سو وابسته به نوع شخصیت آقای غنی و از سوی دیگر، به تأثیرگذاری امریکا بر سیاست خارجی این حکومت باز می‌گردد.
حکومت وحدت ملی افغانستان، برخلاف رابطه سرد و توأم با تنشی که حامد کرزی، رئیس‌جمهور پیشین با امریکا و همپیمانان این کشور در ناتو داشت، این روابط را احیا کرد. غنی با گفت‌وگوهای متعددی که با مقام‌های امریکایی به خصوص باراک اوباما، رئیس‌جمهورپیشین امریکا داشت و به خصوص سفری که به ایالات متحده انجام داد، ابتدا توافقنامه امنیتی را که حامد کرزی از امضای آن خودداری کرده بود، امضا کرد و سپس تغییری جدی در ماهیت سیاست امریکا نسبت به افغانستان، از گزینه صفر یا خروج کامل به برگشت مجدد نیروها و نقش مجدد نظامی امریکا در این کشور، ایجاد کرد.
این در حالی است که در سال پایانی حکومت حامد کرزی، افغانستان و ایران روی یک سند همکاری‌های راهبردی کار کرده و آن را نهایی کرده بودند، اما طی مراحل پایانی و امضای آن به حکومت وحدت ملی و ریاست جمهوری اشرف غنی ماند.
گفته می‌شد که رئیس‌جمهور افغانستان در اولین سفر خود به تهران، این سند همکاری‌های راهبردی را امضا خواهد کرد، اما ابتدا به کار بیشتر و آینده موکول شد و امروز نیز به فراموشی سپرده شده است. در طول بیش از دو سال گذشته، حکومت افغانستان کمتر علاقه‌ای به توسعه روابط سیاسی و امنیتی با ایران داشته، اما گسترش روابط اقتصادی و همکاری‌های منطقه‌ای را در محور و اولویت سیاست خارجی خود قرار داده است.
بر این اساس، از یک طرف در بعد سیاسی و امنیتی شاهد روابط چندان گرمی نبوده‌ایم، اما در بحث اقتصادی، پس از امضای توافقنامه سه جانبه بندر چابهار میان رؤسای جمهور ایران و افغانستان و نخست وزیر هند و همچنین مشکلات اقتصادی که افغانستان با پاکستان دارد، ایران در سال ۱۳۹۵، به بزرگ‌ترین شریک تجاری افغانستان تبدیل شده است.
جدای از این مسائل، سفر وزیر امورخارجه به افغانستان، در بستر تحولات تازه منطقه‌ای و به خصوص پیرامون مسئله این کشور صورت می‌گیرد و شاید بتوان گفت کمی با تأخیر نیز صورت گرفته است. حضور و فعالیت شک‌برانگیز داعش در افغانستان از سال ۲۰۱۵ به این سو، با توجه به فاصله بزرگ جغرافیایی که با سوریه و عراق دارد، نگرانی‌های گسترده داخلی و منطقه‌ای را به دنبال داشته است.
اولین نشانه‌های ظهور داعش در افغانستان در غرب این کشور و در نزدیکی مرزهای ایران بود که مجال گسترش نیافت و حالا در شمال افغانستان و همسایگی مرزهای کشورهای آسیای مرکزی و فراتر از آن روسیه. روسیه نسبت به این تحرکات بارها اظهار نگرانی کرده و دست امریکا را در پشت پرده جابه‌جایی داعش در مناطق شمالی افغانستان می‌داند. این نگرانی‌ها سبب شد تا روسیه پس از موفقیت سیاست خارجی خود در قبال سوریه، مسئله افغانستان را به عنوان یک اولویت دیگر سیاست خارجی خود مطرح کند.
در این محور، در شرایطی که حکومت افغانستان به نگرانی‌های روسیه پاسخ قانع‌کننده‌ای نداد، روسیه تماس‌هایی را با رهبری طالبان و همچنین طالبان محلی در شمال افغانستان برقرار کرد. در کنار آن، روسیه یک ابتکار عمل منطقه‌ای را با حضور چین، پاکستان و حالا ایران و هند، پیرامون مسئله افغانستان به راه انداخته است تا در شرایطی که سیاست‌های امریکا در این کشور، گنگ و مبهم و همچنین به گونه‌ای ناکام پیش می‌رود، زمینه‌های تأمین صلح و ثبات در افغانستان جست‌وجو شود.
اما آیا ایران همانند نقش خود در سوریه، می‌تواند بار دیگر یک نقش جدی در روند تحولات افغانستان بازی کند؟ آیا این دو کشور می‌توانند ابتکار عمل در صحنه تحولات افغانستان را در دست بگیرند؟ با توجه به اینکه حکومت افغانستان متوجه شده بدون همکاری‌های سیاسی کشورهای منطقه نمی‌تواند به تنهایی و با اتکا به امریکا پیش برود، ایران نیز همانند روسیه می‌تواند به یک مهره فعال و سازنده در این کشور مبدل شود.
اما آیا با توجه به اهمیت مسئله افغانستان و تأثیر بی‌ثباتی‌های این کشور، به خصوص مسئله تروریسم و مواد مخدر، به همان اندازه این کشور در سیاست خارجی ایران، مهم و برجسته بوده است؟ سفر ظریف به کابل می‌تواند آغازی برای اصلاح مسیر گذشته و ایفای یک نقش مهم و اساسی در کنار روسیه، در صحنه تحولات افغانستان باشد.
منبع: روزنامه جوان