به گزارش مشرق، کشورهای عربستان سعودی، امارات، مصر و بحرین در حالی دیروز صبح رابطه دیپلماتیک خود با قطر را قطع کردند که تنها حدود ۲ هفته از برگزاری نشست ریاض که قرار بود نمایش وحدت شیخ نشین های عرب در برابر ایران باشد می گذرد حال آنکه شوک حاصل از این تصمیم جو طوفانی خاورمیانه را بیش از پیش بحرانی تر کرد و گمانه زنی ها را تا امکان کودتا و براندازی دولت قطر پیش برد.
اگرچه اصلی ترین دلیل قطع رابطه دیپلماتیک ۴ کشور عربی و به تبع آن دولت مستعفی یمن و لیبی با قطر، حمایت دوحه از گروه های اسلامی حماس و اخوان المسلمین عنوان می شود، بی شک این اقدام ناگهانی از دلایلی کهنه تر ریشه می گیرد.
درخصوص اهداف احتمالی امارات که نقش محوری را با حمایت های عربستان در این ماجرا بر عهده گرفته است، گفتگویی داشته ایم با پروفسور «مهران کامروا» استاد دانشگاه جرج تاون قطر که مشروح آن در ادامه آمده است.
کامروا رئیس مرکز مطالعات بین المللی و منطقه ای دانشگاه جرج تاون در قطر است. وی دکترای خود را در علوم اجتماعی و علوم سیاسی از دانشگاه کمبریج اخذ کرده و صاحب مقالات و کتابهای زیادی است. کتابهای «قطر: کشور کوچک»، «سیاست بزرگ»، «خاورمیانه مدرن: تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول» و «انقلاب فکری ایران» از جمله آثار وی به شمار می‌رود.
وی درباره سیر تحولات روزهای اخیر در منطقه خلیج فارس و اقدام عربستان و امارات برای منزویی کردن قطر و بهانه ها و دلایل آنها از این اقدامات آنها گفت: این مشاجرات از ۲۳ ماه می در پی منسوب کردن یک بیانیه به امیرقطر شیخ تمیم آغاز شد بیانیه ای که در آن امیر قطر از ایران، حماس، حزب الله و اسرائیل حمایت کرده بود. وی همچنین پیش بینی کرده بود که «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا خیلی در قدرت باقی نخواهد ماند. هر چند دولت قطر این مطلب را رد کرد و اعلام داشت که سایت خبرگزاری رسمی دولت توسط هکرها هک شده است اما این مسئله مورد پذیرش عربستان و امارات قرار نگرفت و این کشورها هجمه های گسترده ای را علیه قطر آغاز کردند.
وی در ادامه افزود: همچنین هک ایمیل «یوسف عطیبی» دیپلمات برجسته اماراتی و افشاء محتویات آن نشان داد که مقدار قابل توجهی پول توسط این فرد از جانب دولت امارات در اختیار برخی اندیشکده های آمریکایی قرار گرفته است تا چهره ای منفی از ایران و قطر برای آمریکایی ها و مخاطبان جهانی ترسیم کند. این ماجرا نیز بر دامنه این تنش ها افزود و موجب شد تا امارات و عربستان اقدامات تندی را علیه دوحه اتخاذ کنند مانند اخراج دیپلمات های قطر و بستن حریم هوایی خود به روی هواپیماهای قطری و همچنین بستن مرز بین دو کشور سعودی و قطر.
کامروا در ادامه با اشاره به بهبود روابط قطر با عربستان در سال های اخیر با وجود برخی اختلافات ارضی دیرینه بین دو کشور و همچنین برخی اختلافات بر سر مسائل منطقه ای، در تشریح علت بالا گرفتن بی سابقه و سریع اختلافات بین دو طرف در روزهای اخیر گفت: با توجه به سرعت تحولات و کمبود اطلاعات سخت است که بتوان گفت دقیقا چه اتفاقی در حال رخ دادن است و چرا در حال رخ دادن هستند ولی با این حال ذکر چند نکته حائز اهمیت است.
وی در ادامه افزود: نکته اول اینکه تمامی تلاش های اخیر برای فشار بر قطر توسط امارات متحده عربی پیگیری و هدایت می شوند و سعودی ها فقط نقش حمایتی دارند. اماراتی ها قطر را تنها رقیب مستقیم و تنها رقیب سرمایه گذاری خود در منطقه می بینند.
استاد دانشگاه جرج تاون در ادامه تاکید کرد: اختلافات بین این دو کشور کوچک فراتر از رقابت سرمایه گذاری و تجاری است در حالیکه هر دو کشور در زمینه آزادی های سیاسی و اجتماعی مشکلات زیادی را در داخل خود و با مخالفین خود دارند.این دو کشور سیاست خارجی مختلفی را هم دنبال کرده اند. هر چند برای هر دوی این کشورها سیاست خارجی ادامه سیاست امنیت دولتی با منطق بقای نظام است، با اینحال این دو کشور رویکردهای بین المللی را متفاوتی دنبال کرده اند.
وی در تشریح اختلافات موجود در رویکردهای سیاست خارجی امارات و قط گفت: امارات خود را در چتر حمایتی آمریکا قرار داده و سیاست خارجی خود را در منطقه و جهان طوری تنظیم کرده است که در راستای منافع آمریکا باشد و در عمل دوستان آمریکا دوستان امارات شده اند و دشمنان آمریکا دشمنان امارات. قطر هم خود را تحت چتر حمایتی آمریکا قرار داده اما به جای چسباندن منافع خود به منافع آمریکا در سطح جهان خط مشی بازتری انتخاب کرده و با بازیگران مختلفی تا حد امکان ارتباط برقرار کرده است. این رویکرد قطر موجب شده است تا دشمنان قطر به حداقل برسد و بتواند به عنوان میانجی بین بسیاری از بازیگران عمل کند و از این طریق اهداف استراتژیک خود را محقق کند. استراتژی میانه قطر بدون تبعات هم نبوده است. اصولا ارتباط قطر با بازیگرانی مثل حماس، اخوان المسلمین و ایران از دیدگاه سعودی ها ، امراتی ها و آمریکایی ها قابل قبول نیست.
کامروا در تشریح اهداف کوتاه مدت امارات برای منزوی کردن قطر گفت: امارات که از حمایت های عربستان و آمریکا برخوردار است سفر ترامپ به عربستان را فرصتی مناسب برای برقراری ارتباط نزدیکتر با آمریکا و مهار سیاست تکروی قطر یافته است. امارات بر این باور است که این فشارها موجب تسلیم شدن قطر و فاصله گرفتن دوحه از ایران، حماس و اخوان المسلمین خواهد شد.
همچنین امارات از این سیاست ها به دنبال مسئله دیگری است، مسئله ای که در ایمیل های هک شده عطیفی هم افشاء شده است و آن اینکه آمریکا پایگاه نظامی خود را از قطر به امارات منتقل کند.
از زمان آغاز جنگ سعودی ها در یمن نیروهای اماراتی نقش محوری در این نبردها علیه حوثی ها داشته اند. اماراتی ها بعد از تجربه این جنگ و خریدهای تسلیحاتی گسترده در سال های اخیر احساس قدرت زیادی می کنند.
استاد دانشگاه جرج تاون درباره اهداف دراز مدت امارات از تلاش برای منتقل کردن پایگاه نظامی آمریکا از قطر به خاک امارات گفت: در صورت موفقیت امارات در منتقل کردن پایگاه نظامی آمریکا از قطر به امارات، این کشور سعی خواهد کرد اهداف خود درباره جزایر سه گانه ایرانی تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی را که مدعی مالکیت آنها است را نیز پیش ببرد.
وی افزود: اهداف امارات از این سناریو فقط به ایران ختم نمی شود، امارات قصد دارد با منتقل کردن پایگا نظامی آمریکا به این کشور مزایای استراتژیک بزرگی را کسب کند. اگر در این پروسه امارات و عربستان بتوانند قطر را به زانو درآورند در دراز مدت ابوظبی خواهان تسلط بر جزایر سه گانه که در اختیار ایران هستند خواهد شد. البته زمان نشان خواهد داد که آیا امارات در دستیابی به رویاهایش موفق خواهد بود یا خیر.