سرویس فرهنگ و هنر مشرق - "عزیزان من! فرهنگ از اقتصاد هم مهم‌تر است. چرا؟ چون فرهنگ، به معنای هوایی است که ما تنفّس می کنیم؛ شما ناچار هوا را تنفّس میکنید، چه بخواهید، چه نخواهید؛ اگر این هوا تمیز باشد، آثاری دارد در بدن شما؛ اگر این هوا کثیف باشد، آثار دیگری دارد. فرهنگ یک کشور مثل هوا است." (امام خامنه ای اول فروردین ۹۳)

فرهنگ یک جامعه، تمام عرصه های مختلف آن جامعه را در بر می گیرد؛ سیاستش اقتصادش مدرسه و دانشگاهش و ... . یکی از مهمترین ارکان مدیریت و ساماندهی فرهنگ کشور قوه مجریه است این قوه با در دست داشتن وزارت های آموزش و پروش آموزش عالی و فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز شوراهای عالی ای همچون انقلاب فرهنگی و فضای مجازی، که تحت مدیریت رئیس دولت و با حضور موثر اعضای هیات دولت اداره مهمترین نقش را در فرهنگ کشور دارد. این دولت اما متاسفانه در عرصه فرهنگ از مبانی انقلاب و امام (ره) فاصله گرفته است.

این مطلب صرفا ادعای نگارنده نیست بلکه با ارائه شواهدی آشکار از بیانات فرمانده عالی قرارگاه فرهنگی کشور به راحتی قابل اثبات است. اساسا نحوه ورود دولتمردان یازدهم به عرصه فرهنگ از همان ابتدا نگرانی هایی را در میان دلبستگان به نهضت خمینی کبیر ایجاد کرد و تذکراتی را هم به دولت محترم به دنبال داشت اما این روند در طول سالهای گذشته اصلاح نشد. این مطلب از تغییر گفتمان رهبر فرزانه انقلاب در برخورد با رویکرد فرهنگی دولت در این سالهای اخیر به روشنی قابل دریافت است. معظم له در اولین دیدار سالانه شان با مردم که رویکردهای همان سال را در حرم رضوی (ع) مشخص می کنند در سال ۹۳ (اولین جلسه در دولت یازدهم) تاکید ویژه ای بر مساله فرهنگ داشتند.

علی رغم سالهای اخیر که مسئله اقتصادی محل اهتمام ایشان بود بعد از انجام توصیه های اقتصادی شان فرمودند: "فرهنگ از اقتصاد هم مهم تر است" (امام خامنه ای اول فروردین ۹۳). بعد مفصلا درباره نقش و وظیفه دولت در عرصه فرهنگ فرمودند دولت نقش دارد؛ دشمن با تمام توان دارد کار می کند، دولت باید هوشیار باشد، باید هم ایجابی و هم سلبی وارد شود. اما در ادامه بار اصلی فرهنگ کشور را از دوش دولت برداشتند و آن را متوجه مجموعه های مردمی کردند و فرمودند: "امّا آنچه نقطه‌ی مهم‌تر عرض من است، خطاب به جوانهایی است که در سرتاسر کشور فعّالیّتهای فرهنگی را به صورت خودجوش شروع کردند که بحمدالله خیلی هم وسیع شده است. من میخواهم بگویم آن جوانها... کار را هرچه میتوانند به‌طور جدّی دنبال کنند و ادامه بدهند. بدانند که همین گسترش کار فرهنگی در بین جوانهای مؤمن و انقلابی، نقش بسیار زیادی را در پیشرفت این کشور و در ایستادگی ما در مقابل دشمنان این ملّت، ایفا کرده است." (امام خامنه ای اول فروردین ۹۳) در دستوری دیگر مراجع فرهنگی را به رصد و پایش دقیق عرصه ی فرهنگ فراخواندند و فرمودند: "علاوه‌ی بر اینها، مَراجع فرهنگی یعنی علما، اساتید، روشنفکران انقلابی، هنرمندان متعهّد، اینها نگاه نقّادانه خودشان را نسبت به اوضاع فرهنگی کشور همچنان داشته باشند و تذکّر بدهند." (امام خامنه ای اول فروردین ۹۳)

دو سال بعد وقتی به عملکرد ضعیف دولت در عرصه ی مهم و حیاتی فرهنگ مواجه شدند دیگر با عتاب روی سخن را از مجموعه ی فرهنگی دولت برگرداند و باز همین مجموعه های مردمی را به نجات فرهنگ فراخواندند و به دولت دستور دادند که به جای حمایت از مجموعه هایی که به اسم فرهنگ اسلامی مروج فرهنگ غربی اند حامی جریان مومن انقلابی فعال در عرصه ی فرهنگ باشند و فرمودند: "این مجموعه‌های خودجوش مردمی که کار فرهنگی میکنند ...روزبه‌روز باید توسعه پیدا کنند؛ دستگاه‌های دولتی باید به اینها کمک کنند. دستگاه‌های دولتی، آنهایی که مربوط به فرهنگند، به جای اینکه آغوش خود را به روی کسانی که نه اسلام را قبول دارند، نه انقلاب را، نه نظام اسلامی را، نه ارزشهای اسلامی را [باز کنند]، آغوش خود را به روی بچّه‌مسلمانها، به روی جوانهای مؤمن، به روی بچّه‌های انقلابی، به روی بچّه‌های حزب‌اللّهی باز کنند؛ اینها میتوانند کار کنند و دارند کار میکنند؛ کارهای فرهنگی باارزشی دارد انجام میگیرد...جوانان عزیز! ... بدانید شما اگر در میدان باشید، شما اگر با ایمان به خدا و توکل به خدا حرکت کنید، شما اگر باور به خود داشته باشید، آمریکا و بزرگ‌تر از آمریکا هیچ غلطی نمیتوانند بکنند." (امام خامنه ای اول فروردین ۹۵)

اما ظاهرا درِ مجموعه فرهنگی دولت همچنان بر همان پاشنه می چرخد. رهبر فرزانه انقلاب ظاهرا دیگر حتی از کمک مجموعه فرهنگی دولت به سکانداران اصلی فرهنگ اسلامی و انقلابی یعنی همین مجموعه های مردمی خودجوش ناامید شده اند. به همین دلیل در دیدار اخیرشان مستقیما رو به این جوانان پرشور انقلابیِ پایِ کار در عرصه فرهنگ (در دانشگاه و حوزه و مسجد و ... ) می کنند و می فرمایند: "من به همه‌ی آن هسته‌های فکری و عملیِ جهادی، فکری، فرهنگی در سرتاسر کشور مرتّباً می گویم: هرکدام کار کنید؛ مستقل و به‌قول میدان جنگ، آتش‌به‌اختیار. البتّه در جنگ، قرارگاه مرکزی وجود دارد که دستور میدهد، امّا اگرچنانچه رابطه‌ی قرارگاه ‌قطع شد یا قرارگاه عیبی پیدا کرد، اینجا فرمانده دستورِ آتش‌به‌اختیار میدهد. خب شما افسرهای جنگ نرمید آنجایی که احساس میکنید دستگاه مرکزی اختلالی دارد و نمیتواند درست مدیریّت کند، آنجا آتش‌به‌اختیارید؛ یعنی باید خودتان تصمیم بگیرید، فکر کنید، پیدا کنید، حرکت کنید، اقدام کنید." (امام خامنه ای ۱۷ خرداد ۹۳) بعد هم با صراحت از تعطیلی دستگاههای فرهنگی گفتند و فرمودند: "گاهی اوقات انسان احساس میکند دستگاه‌های مرکزی فکر و فرهنگ و سیاست و مانند اینها دچار اختلالند، دچار تعطیلند" (امام خامنه ای ۱۷ خرداد ۹۶)

صد البته دستگاهی که در بین انبوه مسائل فرهنگیِ بر زمین مانده، پخش نشدن صدای کسی که علنا به دین و نظام اسلامی توهین کرده است شده دغدغه اساسی اش بدون شک تعطیل است.
اگر چه جا دارد با ادبیات خود ریاست محترم جمهور از ایشان بپرسیم هزینه های هنگفتی که دولت به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اختصاص می دهد دقیقا صرف چه اموری می شود ولی وقتی فرمانده می گوید این دستگاه مختل است و مریض است دیگر جای گله نیست از قدیم گفته اند بر مریض حرجی نیست.

نکته مهم است آن که از امروز دیگر بر هیچ مجموعه جوان انقلابی ای حجتی برای در حاشیه ماندن و منتظر دیگری بودن نیست. فرمانده دستور مستقیم صادر کرده است. "باید خودتان تصمیم بگیرید، فکر کنید، پیدا کنید، حرکت کنید، اقدام کنید." (امام خامنه ای ۱۷ خرداد ۹۶)  باید قیام کرد؛ ولی مطابق دستور: بدون اندیشه ورزی، بدون اقدام و حرکت، بدون عزم جزم و تصمیم قاطع، شدنی نیست. باید برخاست. بسم الله این گوی و این میدان.

حمید وحیدیان