نایف در سال 1933 در شهر طایف به دنیا آمد. در طول زندگی خویش سمتهای ذیل را برعهده داشته است؛ استاندار ریاض از 1953 تا 1954، معاونت وزارت کشور در سال 1970، رئیس شورای عالی اطلاعات در سال 1970 و وزیر کشور از سال 1975 تاکنون.
     
وی در این سالها  نسبت به برادرانش کارکرد مناسبی در اداره امور داخلی به ویژه برخورد و سرکوب القاعده داشته، اما در عین حال  به برادران خود نیز وفادار بوده است. حمایتهای ملک "فهد بن عبدالعزیز" برادر تنی نایف از وی در سالهای گذشته و قبل از مرگ ملک فهد به قدرت و نفوذ وی به شدت افزود. نایف در ایجاد توازن در خانواده به خصوص در زمان اختلافات شدید بین فهد و شاهزاده سلطان و خنثی نمودن فعالیتهای مخفیانه سلطان علیه فهد نقش فعالی ایفا کرد. سکته قلبی فهد در سال 1995 و مرگ وی در سال 2005 قدرت نایف را در درون خانواده آل سعود به شدت تضعیف کرد.

بعد از مرگ فهد در آگوست 2005 و پادشاهی ملک عبدالله، نایف سومین شخصیت قدرتمند عربستان شد اما در بحث جانشینی او در رتبه پنجم قرار گرفت. وی نسبت به برادر بیمار و مریضش سلطان بن عبدالعزیز که امروز خبر مرگش اعلام شد، نقش فعال تری در امور پادشاهی عربستان داشت. البته نایف بسیاری از مسئولیت های وزارت کشور را به برادر و معاونش "احمد بن عبدالعزیز" و "محمد بن نایف" پسرش تفویض کرده است.
 
سلطان بن عبدالعزیز که از مدتها پیش از سرطان رنج می برده در اظهاراتی گفته بود که "فقط مرگ می تواند بین او و سمت رسمی اش جدایی بیاندازد". پس از این اظهارات 7 عضو باقی مانده از خاندان سدیری به شور نشسته و مصلحت را در تعیین نایف به عنوان ولیعهد دوم دیدند. هم اکنون پیش بینی می شود با مرگ سلطان او با یک پله صعود ولیعهد عربستان سعودی شود.
 
خاطرنشان می شود در سالهای اخیر علاوه بر حضور در راس وزارت کشور عربستان که در نوک پیکان مقابله با القاعده قرار دارد، کرسیهایی نیز به نام خود در 10 دانشگاه مختلف عربستان ایجاد کرده است.
 
نایف علاوه بر وزارت کشور عربستان قریب به 20 منصب رسمی و افتخاری دیگر دارد که مهمترین آنها می توان به رئیس افتخاری شورای وزیران کشور عربی، رئیس کمیته عالی حج، رئیس کمیته مبارزه با مواد مخدر، رئیس شورای عالی مقابله با بحران، رئیس شورای عالی امور اسلامی و عضو هیئت بیعت است.
 
نایف بن عبدالعزیز بر خلاف دیگر شاهزادگان سعودی از جمله ولیعهد متوفا که 17 بار ازدواج کرده بود، تنها سه بار ازدواج کرده و 10فرزند دارد. وی یکی از همسران خود را طلاق داده و 5 پسر و 5 دختر دارد.