سرویس جهان مشرق - با نزدیک شدن به زمان انتخابات پارلمانی عراق در روز دوازدهم می آینده نگرانیهای آمریکا در رابطه با این انتخابات افزایش پیدا کرده است. این نگرانی‌ها به ویژه در دولت دونالد ترامپ روند رو به رشدی به خود گرفته که همواره به دنبال کاستن از حضور ایران در عراق بوده و معتقد است آمریکا با دلارها و نیروهای نظامی خود، عراق را به ایران تقدیم کرد. هر اندازه به انتخابات عراق بیشتر نزدیک می‌شویم، تردید آمریکا در رابطه با جایگاه و موقعیت مردمی احزاب وابسته به این کشور افزایش پیدا می‌کند. در این مقاله به بررسی موردی برنامه آمریکا برای مداخله و تاثیرگزاری بر انتخابات عراق اشاره می کنیم.
الف: تلاش برای تعویق انتخابات پارلمانی:
ساز و کار اولیه آمریکا برای مقابله با برگزاری انتخابات مردمی در عراق، تحریک برخی گروههای داخلی برای تعویق انتخابات پارلمانی بود. به همین علت برخی گروههای اهل تسنن که شرایط کنونی کشور را برای انجام انتخابات و تصدی تعداد کرسی‌های مناسب در مجلس نمایندگان به نفع خود نمی‌دانستند، به بهانه‌های مختلف به دنبال تغییر زمان برگزاری انتخابات برآمدند. اما در نهایت دادگاه عالی قانون اساسی عراق بر اساس نظر بیشتر شخصیت‌های مستقل عراقی اعلام کرد که زمان برگزاری انتخابات (اردیبهشت سال آینده) تغییر پیدا نخواهد کرد.
بیشتر بخوانید:
ساز و کار انتخاباتی «عراق» چگونه است/ چرا شیعیان عراق قبل از انتخابات ائتلاف نکردند؟
ب: اتهام زنی به ایران و روسیه:
نگرانیهای آمریکا از نتایج انتخابات عراق را می توان در اظهارات اخیر جیمز ماتیس وزیر جنگ آمریکا مشاهده کرد که ایران را به مداخله در انتخابات عراق متهم کرد و محبوبیت احزاب شیعه عراق در این کشور را در نتیجه تلاشهای ایران برای تاثیرگذاری در روند این انتخابات دانست. اظهار نگرانی آمریکا نسبت به انتخابات عراق هنگامی بیشتر احساس می‌شود که می‌بینیم واشنگتن حتی روسیه را به مداخله در انتخابات عراق متهم می‌کند.
این موضع‌گیری‌ها در شرایطی مطرح می‌شود که دولت آمریکا به این نتیجه رسیده که برگزاری انتخابات عراق در موعد مقرر خود میتواند باعث تقویت احزاب حامی ایران در این کشور شده و بر تاثیرگذاری ایران در تصمیمات سیاسی عراق می‌افزاید.
مراکز مطالعاتی آمریکا مهم‌ترین سهم در این عرصه را متعلق به گروه‌هایی می دانند که در گذشته مسئولیت مقابله نظامی با گروه تروریستی داعش را عهده دار بوده و بعد از ریشه کن شدن داعش در این کشور وارد سلک سیاسی شده‌اند. این گروه‌ها علاوه بر اینکه در نتیجه شکست داعش به قهرمان ملی در عراق تبدیل شده‌اند، سابقه منفی و سیاهی از خود در تاریخ سیاسی عراق ندارند.
این همان سیاستی است که از سوی برخی گروههای وابسته به غرب در عراق نیز دنبال شده است. به عنوان مثال ایاد علاوی معاون سابق رئیس جمهور عراق در گفتگوی تلویزیونی مدعی شده که ایران نباید در اوضاع داخلی عراق دخالت کند. وی در عین حال با نادیده گرفتن تمامی اقدامات تروریستی عربستان در عراق ابراز امیدواری کرد که بغداد به سمت مناسبات استراتژیک با عربستان پیش برود. وی گفت که عربستان حامی اصلی اعتدال در منطقه است.
ج: اختلاف‌افکنی میان شیعیان:
یکی از مهم ترین ویژگی‌های ساختاربندی احزاب در عرصه انتخابات جاری، تکثر ائتلاف‌های انتخاباتی شیعیان عراق است که در مقایسه با دوره‌های پیشین بی‌سابقه است. گرچه می توان این رویکرد را عاملی مثبت در جهت گرایش بیشتر طیف شیعه به پای صندوق‌های رأی ارزیابی کرد، اما یکی از مهم‌ترین تلاشهای آمریکا در این دوره بازی با این برگه برای افزایش اختلافات میان شیعیان از طریق تغذیه برخی گروههای اقلیت شیعی و انتشار افکار التقاطی سیاسی و اجتماعی در میان آنها است. همانطور که اشاره شد، دلارهای نفتی عربستان سعودی سهم عمده‌ای در اجرای این پروژه دارد.
در این راستا می‌توان به سفر مقتدا صدر رئیس جریان صدر به عربستان و حمایت‌های ویژه عربستان از وی اشاره کرد که تاثیر بسزایی در تحرکات انتخاباتی صدر و ائتلاف با حزب کمونیست عراق داشت.
د: رقیب تراشی برای فراکسیون شیعه:
در همین راستا آمریکا از مدتها پیش تلاشهایی را برای ائتلاف و اتحاد بین جریانهای غیرنظامی و لیبرال دنبال می‌کند تا بتواند فراکسیونی بزرگ در برابر گروههای شیعه ترتیب دهد. در همین رابطه حسن کاظمی قمی سفیر سابق ایران در عراق، وزارت جنگ آمریکا و سرویس اطلاعات مرکزی این کشور را به تلاش در حمایت از برخی جریان ها در روند انتخابات متهم کرده و گفت که این حمایت به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از طریق موسسات غیر دولتی انجام می‌شود. وی این تلاش‌ها را در نتیجه شکست سیاست‌های آمریکا در منطقه دانست و تاکید کرد که عراقی‌ها انتخابات را به صورتی دنبال می‌کنند که بتوانند منافع کشور خود را تامین کنند.
با روشن شدن لیست‌های انتخاباتی جریانهای اهل تسنن، شکست تلاشهای آمریکا و عربستان در این عرصه آشکار شد، به گونه‌ای که این لیست‌ها نه تنها در نتیجه اختلافات سیاسی و تضاد در منافع این گروه‌ها نتوانستند فهرستی بزرگ و متحد در برابر شیعیان تشکیل دهند، بلکه بروز پدیده لیست‌های شهرستانی و استانی اهل تسنن از دیگر مواردی بود که نشان از ریزش بالای رأی اهل تسنن و ایجاد شکاف در گروههای پارلمانی آنها در انتخابات آینده دارد.
شاید در اینجا این سوال مطرح شود که چرا تکثر گروههای شیعه در انتخابات به عنوان عاملی برای تقویت حضور شیعیان و تثبیت نفوذ گروههای شیعه در عرصه سیاسی عراق معرفی می‌شود، اما تکثر گروههای اهل تسنن به عنوان عاملی برای تشتت آراء انتخاباتی آنها قلمداد می‌شود. در پاسخ به این سوال باید گفت که تکثر گروههای سیاسی در پای صندوق های رأی تا زمانی مفید خواهد بود که این گروه‌ها ارده و قدرت لازم برای اتحاد با یکدیگر پس از برگزاری انتخابات جهت تشکیل فراکسیون های بزرگ را داشته باشند. موضوعی که شیعیان در انتخابات گذشته آن را به اثبات رساندند و شاخص های سیاسی نشان می‌دهد در انتخابات کنونی نیز این احتمال تا حد بالایی متصور است.
ه: تلاش آمریکا برای اتحاد کردها و اهل تسنن ضد شیعیان:
شاید به شکست تلاشهای آمریکا برای ایجاد اتحاد میان اهل تسنن بود که در مرحله بعدی این طرح، تلاش برای اتحاد میان جریانهای اهل تسنن و کردهای عراق کلید خورد. اما پر واضح است که این طرح نیز از همان ابتدا شکست خورده بود.
اختلافات ریشه‌ای جریانهای کرد با سنی‌های عراق از یک طرف، و اختلافات داخلی میان گروه های کرد از طرف دیگر بعلاوه همگرایی بسیاری از ساختارهای کرد با شیعیان را می‌توان از مهم‌ترین دلایل شکست مرحله جدید برنامه‌های آمریکا در عراق دانست.
این در حالی است که موضوع بازگشت پیشمرگه‌های کرد به کرکوک همچنان به عنوان یکی از اختلافات اساسی میان دولت بغداد و برخی احزاب حاکم بر کردستان عراق بویژه بارزانی رئیس حزب دموکرات کردستان عراق و مجری همه پرسی جدایی طلبانه و همفکران او مطرح است.
و: تلاش برای انجام سفر محمد بن سلمان به عراق:
انتشار اخباری از سفر احتمالی محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی به عراق بخشی دیگر از سناریوی مداخله جویانه آمریکا در انتخابات این کشور بود. انتشار اخبار رسانه‌ها و سایت‌های اجتماعی در رابطه با این سفر احتمالی برای خیزش افکار عمومی عراق کافی بود. به همین علت بود که دولت عراق مدتی بعد، انجام این سفر را رد کرده و اعلام کرد که تا زمان برگزاری انتخابات پارلمانی، زمانی برای سفر محمد بن سلمان به عراق تعیین نشده است.
عربستان با تلاش برای انجام این سفر سعی داشت شکافی را در میان گروههای شیعه عراق ایجاد کرده و در عین حال از دلارهای نفتی عربستان جهت تاثیرگذاری بیشتر در انتخابات پارلمانی آینده استفاده کند.
ز: ناامید کردن مردم از شرکت در انتخابات:
ناامید کردن مردم عراق نسبت به حضور در پای صندوق‌های رای یکی دیگر از ترفندهای طیف مداخله‌جو در عراق است تا از این طریق ناکارآمدی چنین نظامی را برای مردم خود به اثبات برساند و علاوه بر این از تشکیل دولتی مقتدر برای غلبه بر مشکلات کنونی عراق نظیر پاکسازی داعش، توسعه اقتصادی و بازسازی ناشی از سال‌های درگیری و جنگ، ایجاد اشتغال ، برقراری کامل ثبات و امنیت، حل مشکلات اقتصادی و مبارزه با فساد در این کشور جلوگیری کنند. طرح ادعاهایی نظیر مداخله ایران در انتخابات پارلمانی و دامن زدن به مشکلات اجتماعی و اقتصادی عراق طی ماه‌های اخیر در همین راستا ارزیابی می‌شود.
شاید بتوان اظهار نظرهای برخی مسئولان در خصوص احتمال دستکاری در آراء انتخابات پارلمانی را بخشی از پازل ناامید کردن مردم نسبت به حضور در پای صندوق‌های رأی دانست. زیر سوال بردن عملکرد کمیسیون عالی مستقل انتخابات و طرح ادعای جانبداری این نهاد مستقل که زیر نظر ناظران بین‌المللی فعالیت می‌کند، در این راستا دنبال می‌شود. البته بعید نیست این طرح بخشی از سناریوی فردای انتخابات برای انجام انقلاب رنگی در عراق و آغاز ناآرامی های جدید در این کشور باشد که پیشتر نمونه‌های آن حتی برای کشورهای باثبات منطقه از جمله ایران و روسیه نیز طراحی شده بود.
بیشتر بخوانید:
آرایش انتخابات پارلمانی عراق چگونه است/ شانس کدامیک از احزاب برای تصدی نخست وزیری بیشتر است؟ +تصاویر
با این تفاسیر انتخابات پارلمانی عراق هر اندازه که میتواند در توسعه و ترقی این کشور و احیای مناسبات سیاسی و اقتصادی در عراق و پیشبرد توسعه ملی و تشکیل دولت فراگیر سهیم باشد، به همین نسبت میتواند در صورت غفلت جامعه مدنی و گروههای سیاسی عراق،- به علت توطئه‌چینی طرف‌های غربی و رژیمهای عربی- برای این کشور مخاطره آفرین باشد. از این رو گروههای ملی‌گرا باید نهایت هوشمندی خود را به کار گیرند تا در عین رقابت سالم با یکدیگر گرفتار برنامه‌های غربی نظیر اختلاف‌افکنی میان گروه های سیاسی و ایجاد ناامنی نشوند.