کد خبر 87906
تاریخ انتشار: ۷ دی ۱۳۹۰ - ۰۸:۱۳

كارتن خواب‌ها و متكديان پايتخت، وصله‌اي ناجور بر دامن اين كلانشهر هستند. سر هر چهارراه پرترددي در سطح شهر، متكديان بالا و پايين مي‌روند تا وقتي رانندگان پا بر ترمز نهاده‌اند، با اصرار، اسكناسي از آن‌ها بگيرند و در ازاي اسكناس دستمالي چركين را بر شيشه جلوي خودرو بكشند و يا شايد با وجود همه تدابير شديد امنيتي همين كه درهاي واگن مترو بسته شده و قطار راه مي‌افتد، از بيماري لاعلاج خود يا پدر و مادرشان حرف بزنند تا دلي به رحم بيايد و آن‌ها اسكناسي كاسب شوند.

به گزارش مشرق به نقل از تهران امروز، حتما جسم مچاله كارتن خواب‌ها را در گوشه و كنار پايتخت ديده‌ايد. معتاداني كه فقر روي دستانشان كبره بسته و مُهر اعتياد روي پيشاني‌هايشان خورده است. اما همه چيز به همين‌جا ختم نمي‌شود. تنها احساس مشمئز كننده‌اي كه از ديدن اين تصاوير به شهروندان دست مي‌دهد را نمي‌توان از عوارض وجود آسيب‌هاي اجتماعي در سطح اين كلانشهر دانست؛ چرا كه به گفته محمد هادي ايازي معاون فرهنگي اجتماعي شهرداري تهران «روزبه‌روز به آسيب‌هاي اجتماعي تهران افزوده مي‌شود.» و اين يعني بايد پنبه‌ها را ازگوش بيرون آورد تا زنگ خطري كه چند سالي است به صدا درآمده، شنيده شود.

براي جمع‌آوري معتادان و كارتن خواب‌ها، همچنين متكديان و كودكان كار از سطح شهر، از شش سال پيش تاكنون بر اساس مصوبه هيات وزيران، ستادهايي تشكيل شده است كه يكي از 10 نهاد عضو در اين ستادها شهرداري تهران است. اما به نظر مي‌رسد به رغم آنكه شهرداري پايتخت همواره در جمع‌آوري متكديان و كارتن خواب‌ها در سطح شهر تهران، در كنار نيروي انتظامي قرار داشته و حتي در اين امر پيشتاز بوده است، اما روز به روز بر تعداد كارتن خواب‌ها و متكديان افزوده مي‌شود.

ستادي براي ساماندهي

از همان روز كه در پاييز امسال، اولين سوز هواي سرد به استخوان‌هاي تهراني‌ها زد تاكنون بيش از 2500 نفر بي‌خانمان از سطح شهر تهران توسط شهرداري پايتخت جمع‌آوري شده‌اند تا در دو گرمخانه‌اي كه اين نهاد تاسيس كرده است، شب‌هاي گرمي را بگذرانند. هر چند سهم سازمان‌هايي چون بهزيستي به عنوان متولي ساماندهي آسيب‌هاي اجتماعي كشور و وزارت كار، تعاون و رفاه و تامين اجتماعي در اين ستاد بيشتر از شهرداري است اما بررسي خروجي فعاليت‌هاي اين ستادها نشان مي‌دهد بيش از همه اين شهرداري تهران است كه بار مديريت آسيب‌هاي اجتماعي شهر تهران را به دوش مي‌كشد. اين درحالي است كه بخش قابل توجهي از درآمدهاي شهرداري از عوارض تامين مي‌شود و اين يعني اين پايتخت نشينان هستند كه سنگيني ساماندهي آسيب‌هاي آجتماعي را برشانه‌هاي خود احساس مي‌كنند.

ايازي، «پديده تكديگري را يكي از نمونه‌هاي عيني نبود مديريت يكپارچه شهري» دانسته و از «افزايش شمار متكديان در روزهاي اخير خبر مي‌دهد. چرا كه «هنوز وحدت رويه‌اي براي ساماندهي متكديان وجود ندارد.» او مي‌گويد: «هماهنگي جدي ميان دستگاه‌هاي مسئول صورت نگرفته و هر دستگاه به صورت جداگانه مسئوليت را دنبال مي‌كند.»كارتن خواب‌ها و متكديان در سطح شهر هميشه دغدغه شهروندان تهراني بوده‌اند. گواه آن هم ترحمي است كه سبب مي‌شود شهروندان دست توي جيب خود كرده و به متكدي پول بدهند. از سوي ديگر وجود معتادان و كارتن خواب‌ها در سطح شهر سبب مي‌شود، احساس امنيتي كه در دل شهروندان است دستخوش آسيب شود. ايازي در اين باره مي‌گويد: «براي رفع دغدغه شهروندان در اين حوزه بايد مديريت يكپارچه‌اي در حوزه آسيب‌هاي اجتماعي شكل بگيرد. شهرداري تهران در نظرسنجي‌ها و پژوهش‌هاي خود به اين نتيجه رسيده است كه در تهران، روز به روز با پديده‌ها و آسيب‌هاي اجتماعي جديدي مواجه هستيم كه به اعتقاد بنده مسائل اجتماعي و اقتصادي در آن نقش جدي دارند.»

بهزيستي وظيفه دارد نه شهرداري

دكتر مصطفي اقليما رئيس انجمن مددكاري ايران در اين باره به تهران امروز مي‌گويد: «تشكيل اين ستاد از اساس كاري بيهوده است چرا كه اين اصلا وظيفه نهادهايي چون شهرداري نيست كه از درآمد خود براي آسيب‌هاي اجتماعي هزينه كنند.‌سازمان بهزيستي متولي اين امر است اما چون اين سازمان كاري در اين زمينه انجام نمي‌دهد و چهره شهر از متكديان و كارتن خواب‌ها زشت مي‌شود، شهرداري مجبور مي‌شود آن‌ها را جمع كند. اما شهرداري نه وظيفه دارد و نه امكاناتي دارد كه آن‌ها را در دراز مدت نگهداري كند. بنابراين گرهي از اين امر گشوده نمي‌شود.»

وقتي شهرداري اين كارتن خواب‌ها و متكديان را جمع‌آوري مي‌كند به طور متوسط براي هر فردي كه يك ماه نگهداري كند، 500 هزار تومان هزينه مي‌كند. اين افراد بايد حمام كنند بنابراين شهرداري بايد بابت آن‌ها هزينه آب و گاز پرداخت كند. يك دست لباس هم بايد در اختيار آنها قرار دهد. تخت خواب و نظافت و هزينه پرسنل را هم در نظر بگيريد. اما هيچ يك از اين‌ها را شهرداري نبايد هزينه كند چرا كه بايد عوارضي را كه مي‌گيرد براي همه مردم خرج كند. وقتي يك ماه از اين افراد نگهداري مي‌شود ساير مردم يك ماه از امكانات رفاهي محروم مي‌شوند.»
 
او در ادامه مي‌گويد: «پرسش اصلي اين است كه بايد پرسيد چرا متكديان و كارتن خواب‌ها زياد شده اند؟ اين چراها بازمي گردد به فقر اقتصادي. براي مثال در نظر بگيريد كه حقوق كارمندان دولت نسبت به سال گذشته 10 درصد افزايش يافته است اما بر قيمت اجناس و كرايه خانه 70 درصد افزوده شده است. بنابراين كارمند امروز فقيرتر شده است.»

فقر ريشه آسيب‌ها

طلاق يكي از آن تيشه‌هايي است كه وقتي به ريشه خانواده زده مي‌شود، ريشه هر لحظه در معرض خطر خشكيدن قرار مي‌گيرد. آمار طلاق در تهران 5 برابر ساير شهرهاي كشور است. اين در حالي است كه بر اساس آخرين آمارها از هر هفت ازدواج يكي به طلاق مي‌انجامد و اين رقم نسبت به سال گذشته 4 دهم درصد افزايش يافته است. به گفته اقليما اعتياد و طلاق ريشه‌هاي آسيب‌هاي اجتماعي هستند.
 
او مي‌گويد: «پشت بيكاري فقر پنهان است. افزايش اعتياد به دليل فشارهاي اقتصادي است. طلاق نسبت به سال گذشته 4/5 درصد افزايش يافته و ازدواج 3 درصد كم شده است.» بااين همه همايون هاشمي رئیس سازمان بهزیستی كه متولي ساماندهي آسيب هاست در اين باره مي‌گويد: «وقتی که آمار طلاق را در جامعه رصد می‌کنیم باید به حال افزایش آمارهای طلاق عزاداری کرد!» اين در حالي است كه اقليما مي‌گويد: «اگر وقتي مردي معتاد مي‌شود، بهزيستي از خانواده او حمايت كند خانواده او متكدي نخواهد شد وكودكش به عنوان كودك كار در خيابان تردد نمي‌كند.»
 
اما سعيد خراطها، آسيب‌شناس در اين باره به تهران امروز مي‌گويد: «از آنجا كه در تشكيل اين ستاد همه جوانب امر بررسي نشده است اكنون در انجام وظايف نوعي سردرگمي و تداخل وجود دارد. متاسفانه بخش قابل توجهي از بودجه‌هاي تخصيص يافته به جاي حمايت از اقشار آسيب ديده صرف فعاليت‌هاي ستادي مي‌شود.» او از رويكرد دولتمردان در اين باره انتقاد كرده و مي‌افزايد: «متاسفانه به رغم كشورهاي توسعه يافته فعاليت سازمان‌هاي مردم نهاد و خيرين كه مي‌تواند از اين اقشار حمايت كند، به فال نيك گرفته نمي‌شود.
 
حتي گاهي اين سازمان‌ها به دروغ پراكني متهم مي‌شوند.» خراطها نيز با اشاره به اعتياد، از فشارهاي اقتصادي به عنوان يكي از عوامل بروز اين آسيب‌ها نام مي‌برد و راه حل اصلي را برطرف كردن اين عوامل توسط نهادهاي مسئول مي‌داند: «نابرابري‌هاي اجتماعي و اقتصادي و ناكارآمدي نهادهاي اجتماعي، تورم، بالا رفتن اجاره خانه، حاشيه نشيني، فقر، بي‌درآمدي، كم‌درآمدي وناتواني در تامين مالي از جمله عوامل متعددي است كه زمينه ساز آسيب است.»