سرویس جهان مشرق - دونالد ترامپ در اولین نشست کابینه‌اش در سال جدید میلادی بار دیگر دنیا را شوکه کرد. رئیس‌جمهور آمریکا روز چهارشنبه، ۱۹ دی ۹۷، گفت ایرانی‌ها «می‌توانند هر کاری که دلشان می‌خواهد» در سوریه انجام بدهند [۱]. وی با خلاصه کردن کشور سوریه به «ماسه و مرگ»، مدعی شد که «ثروت هنگفتی» در این کشور وجود ندارد که آمریکایی بخواهند برای دست‌یابی به آن در سوریه باقی بمانند و ظاهراً به همین خاطر هم هست که ترامپ می‌گوید: «نمی‌خواهم تا ابد در سوریه بمانم [۲].» (مشرق به زودی گزارشی را درباره نقش احتمالی نفت در تصمیم ترامپ مبنی بر خروج از سوریه منتشر خواهد کرد.)

اواخر سال گذشته میلادی (۲۰۱۸) تصمیم ترامپ برای خروج نیروهای آمریکایی از سوریه موجب شد تا «جیمز متیس» دیگر تاب نیاورد و از وزارت دفاع استعفا دهد؛ اکنون بعید نیست موضع جدید ترامپ چند نفر دیگر از زیردستان او را هم به فکر کناره‌گیری بیندازد. به عنوان نمونه، همین چند ماه پیش، جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ که احتمالاً تندروترین عضو کابینه او در مقابل ایران هم هست، قسم خورده بود که آمریکا «تا وقتی نیروهای ایرانی خارج از مرزهای این کشور هستند» از سوریه خارج نخواهد شد [۳].

در همین‌باره بخوانید:

›› ترامپ در سوریه تسلیم جمهوری اسلامی شد

›› «جیم» هم جیم زد/ در کابینه ترامپ «سگ دیوانه» عقل کُل بود

اگرچه میان قول بولتون مبنی بر ادامه حضور آمریکا در سوریه و اظهارات ترامپ مبنی بر تعلق سوریه به ایران، فاصله از زمین تا آسمان است، اما واقعیت این است که ترامپ از همان ابتدا هم با برنامه‌های بولتون و مایک پمپئو، وزیر خارجه‌اش، برای جا خوش کردن در سوریه موافق نبود و مهم‌تر این‌که سیاستمداران آمریکایی اذعان دارند رئیس‌جمهور این کشور در این مدت هیچ‌گاه زیر بار حضور گسترده نیروهای تحت امرش در سوریه با هدف مقابله با ایران نرفته بود. به هر حال، هیچ‌یک از توجیه‌هایی که ترامپ برای خروج از سوریه می‌آورد موجب رفع نگرانی رسانه‌ها و مقامات رژیم صهیونیستی نمی‌شود، و اتفاقاً همین‌ها هم هستند که بیش از هر کس دیگری از اظهارات رئیس‌جمهور درباره تقدیم دودستی سوریه به ایران شوکه و وحشت‌زده شده‌اند.

بر خلاف آمریکا، موضوع جنگ سوریه و سرنوشت حضور نظامی ایران در این کشور برای صهیونیست‌ها کاملاً موجودیتی است و کابینه بحران‌زده نتانیاهو، اکنون علاوه بر حوزه داخلی، خود را در عرصه سیاست خارجی هم مواجه با خطر صددرصدی می‌بیند. صهیونیست‌ها پس از اعلام خبر عقب‌نشینی آمریکا از سوریه موجی از انتقاد و نگرانی را در این‌باره به راه انداختند و این موج اکنون با اظهارات ترامپ بسیار شدیدتر از گذشته شده است. برخی رسانه‌های صهیونیستی مانند روزنامه‌های «جروزالم‌پست [۴]» و «یدیعوت آحارونوت [۵]» صحبت‌های ترامپ درباره واگذار کردن سوریه به ایران را در قالب «خبر فوری» مخابره کردند، اما این تمام ماجرا نبود. در گزارش پیش رو، به بازتاب اظهارات ترامپ درباره سرنوشت سوریه و خروج نیروهای آمریکایی از این کشور در رسانه‌های رژیم صهیونیستی خواهیم پرداخت.

یتیم شدن رژیم صهیونیستی در سوریه

روزنامه هاآرتص در گزارشی که ابتدا با عنوان «ترامپ در سوریه به ایران اختیار تام داد. اسرائیل باید نگران باشد [۶]» منتشر شده بود (و بعداً عنوان آن تغییر کرد)، پس از ترسیم سناریوهایی مفصل درباره سرنوشت سوریه پس از خروج آمریکا، از جمله درباره نقش ایران، روسیه و ترکیه و کشمکش‌های احتمالی این سه کشور بر سر نفوذ در آینده سوریه، در اشاره به اظهارات اخیر رئیس‌جمهور آمریکا می‌نویسد:

ترامپ با اعطای اختیار تام به ایران، دخالت آمریکا در سوریه را پایان داد. این مسئله اسرائیل را به طور ویژه‌ای نگران می‌کند، زیرا آن‌چه از بیانیه ترامپ می‌توان فهمید آن است که تل‌آویو در عملیات‌های نظامی خود در سوریه تحت هیچ حمایتی از جانب آمریکا قرار ندارد. اسرائیل هم‌چنین دیگر قادر نخواهد بود تا برای میانجیگری میان تل‌آویو و مسکو [مثلاً در صورت بروز حوادثی مانند سرنگونی جنگنده روس به دست اسرائیلی‌ها]، یا برای تحت فشار گذاشتن روسیه به منظور متقاعد کردن ایران به خارج کردن نیروهایش از سوریه، یا دست‌کم عقب‌نشینی این نیروها از نزدیکی مرزهای اسرائیل، روی آمریکا حسابی باز کند. به عبارت دیگر، هر کس دارد در سوریه می‌جنگد، این کار را با مسئولیت خودش انجام می‌دهد [و نمی‌تواند روی حمایت یک قدرت دیگر حساب کند]؛ آمریکا هم صرفاً بیرون نشسته و دارد تماشا می‌کند [۷].

در همین‌باره بخوانید:

›› تلاش اندیشکده آمریکایی برای تخریب آینده ائتلاف تهران-مسکو

›› بازنویسی قواعد بازی در خاورمیانه توسط ائتلاف ایران-روسیه مقابل چشم آمریکا

پایگاه اینترنتی شبکه ۷ رژیم صهیونیستی موسوم به «آروتز شوا» در همین‌باره می‌نویسد: «مقامات اسرائیلی نگران هستند که در نتیجه عقب‌نشینی آمریکا، ایران دیگر هیچ مانعی را برای دست‌یابی به پُل زمینی مدنظرش تا مدیترانه پیش پای خود نبیند و ارسال تسلیحات توسط تهران برای سازمان تروریستی حزب‌الله ساده‌تر از قبل شود [۸].» روزنامه جروزالم‌پست نیز اظهارات ترامپ را دلیلی بر «اذعان رئیس‌جمهور آمریکا به تقویت نیروهای ایرانی در سوریه» می‌داند و مانند آروتز شوا خاطرنشان می‌کند که اسرائیل نگران ایجاد یک کوریدور به دست ایران با هدف ارسال «منابع و نیروهای نظامی از تهران تا دریای مدیترانه از طریق عراق، سوریه و لبنان» است [۹].

شوک ترامپ به صهیونیست‌ها

روزنامه «تایمز اسرائیل» نیز با یادآوری نگرانی‌های رژیم صهیونیستی در این خصوص، تأکید می‌کند:

بیانیه رئیس‌جمهور آمریکا درباره عقب‌نشینی از سوریه، اولین نقطه اختلاف جدی میان واشینگتن و تل‌آویو از آغاز ریاست‌جمهوری ترامپ بود و این نظریه را تقویت کرد که دیدگاه ترامپ درباره روابط آمریکا و اسرائیل، یک دیدگاه تراکنشی [و مبتنی بر داد و ستد] است؛ گزارش‌ها حاکی از آن است که بنیامین نتانیاهو از ترامپ درخواست کرده تا درباره تصمیم خود تجدیدنظر کند [۱۰].

در حالی که تایمز اسرائیل می‌نویسد ترامپ معتقد است خروج نیروهای آمریکایی از سوریه، رژیم صهیونیستی را به خطر نخواهد انداخت، یدیعوت آحارونوت به نقل از یک منبع صهیونیست، واقعیت‌های دیگری را بیان می‌کند. این روزنامه از قول یک «منبع ارشد اسرائیلی» (که نامی از او برده نمی‌شود) می‌نویسد: «تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مبنی بر این‌که واشینگتن بعد از خروج قریب‌الوقوع نیروهایش، به ایران اجازه خواهد داد تا در سوریه هر کاری که دوست دارد انجام بدهد، بر خلاف توصیه‌های سرویس‌های اطلاعاتی اتخاذ شده و نشان می‌دهد که ترامپ وضعیت میدانی [در سوریه] را درک نمی‌کند. جای تأسف دارد که وی به شواهد ارائه شده توسط سرویس‌های اطلاعاتی توجهی نمی‌کند [۱۱].»

این منبع صهیونیست به یدیعوت آحارونوت می‌گوید:

ما [از اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا] دچار یک شوک شده‌ایم. ترامپ اصلاً درکی از گستره حضور نظامی ایران در منطقه ندارد. [تنها] چیزی که موجب التیام خاطر است این است که وی دست‌کم مخالف عملیات‌های اسرائیل در سوریه نیست. تا جایی که به ما [اسرائیلی‌ها] مربوط می‌شود، اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا هیچ تغییری در وضعیت [جنگ سوریه] ایجاد نمی‌کند. ما به اقدامات خود علیه سنگربندی [و نفوذ] ایران با جدیت ادامه خواهیم داد.

مقابله با ایران در سوریه؛ پمپئو پیش می‌کشد، ترامپ پس می‌زند

یدیعوت آحارونوت خاطرنشان می‌کند که اظهارات جنجالی ترامپ، یک روز پس از دیدار بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، با مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، در شهر برازیلیا، پایتخت برزیل، بیان شدند. این روزنامه صهیونیستی در بیان جزئیات این دیدار می‌نویسد نتانیاهو و پمپئو درباره همکاری‌ها میان اسرائیل و آمریکا و هم‌چنین مسائل به وجود آمده پس از تصمیم ترامپ درباره خروج از سوریه پرداخته‌اند. نتانیاهو شخصاً پیش از این نشست به رسانه‌ها گفته بود که اصلی‌ترین موضوعات گفت‌وگویش با پمپئو، عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی از سوریه و تلاش‌های ایران برای محکم کردن جای پایش در این کشور خواهد بود [۱۲].

یدیعوت آحارونوت می‌نویسد بعد از برگزاری این نشست، نتانیاهو به این نتیجه رسیده بود که «اسرائیل توانایی تأثیرگذاری روی بخش‌هایی از سیاست‌های آمریکا را دارد و دو طرف اکنون دارند تلاش می‌کنند تا خروج نیروهای آمریکایی از سوریه، کم‌ترین اختلال ممکن را در امنیت اسرائیل ایجاد نماید.» برخی منابع حتی به روزنامه یدیعوت آحارونوت گفته بودند نتانیاهو تقریباً هر آن‌چه که می‌خواست، از نشست با پمپئو به دست‌آورد و از میان هشت تقاضایی که داشت، هفت تقاضایش با پاسخ مثبت وزیر خارجه آمریکا مواجه شد [۱۳]. اگر اظهارات ترامپ ناقض مواضع وزیر خارجه‌اش نباشد، یعنی خواسته هشتم نتانیاهو، مقابله با نفوذ ایران در سوریه بوده که مورد موافقت قرار نگرفته است. این مسئله چنان‌که پایگاه خبری «آی ۲۴» رژیم صهیونیستی گزارش می‌دهد، با اظهارات شخص پمپئو مبنی بر تعهد آمریکا به حمایت از رژیم صهیونیستی مقابل ایران سازگار نیست [۱۴]، اما با اظهارات مقامات آمریکایی درباره بی‌میلی ترامپ به مقابله با ایران در سوریه هم‌خوانی دارد.

جذب افکار عمومی آمریکا یا باج‌گیری از نتانیاهو؛ ترامپ به دنبال چیست؟

روزنامه آمریکایی واشینگتن‌پست می‌نویسد اظهارات اخیر رئیس‌جمهور آمریکا درباره واگذاری سرنوشت سوریه به ایران «خنجری بود که ترامپ در طرح گسترده مدنظر تیم سیاست خارجی‌اش فرو کرد [۱۵].» با این وجود، از آن‌جا که این اظهارات تنها یک روز پس از دیدار «مثبت» و «موفق» نتانیاهو با پمپئو مطرح شد، به نظر می‌رسد ترامپ در واقع خنجر بزرگ‌تر را از پشت در کمر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی فرو کرده است. از طرف دیگر، اگر ادعای تایمز اسرائیل درباره رویکرد داد و ستدی ترامپ درباره رژیم صهیونیستی صحت داشته باشد، باید دید ترامپ به دنبال چه معامله‌ای با مقامات این رژیم است. اگرچه دور از تصور است که آمریکایی‌ها تحت هر شرایطی، حتی با انگیزه باج‌گیری از رژیم صهیونیستی، بخواهند پشت این رژیم را در سوریه یا هر جای دیگری خالی کنند، اما مشخص نیست آیا ترامپ سیاست خود در قبال دمشق را که ظاهراً در جهت جذب افکار عمومی در آمریکا و بالا بردن شانس موفقیت در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۰ با خروج از یک جنگ منفور صورت می‌گیرد، به روابط با رژیم صهیونیستی ترجیح خواهد داد یا خیر.

ترامپ در نشست با کابینه‌اش چارچوب زمانی چهارماهه را تکذیب و خود را از محدودیت زمانی برای اجرای برنامه‌اش در خروج از سوریه، رها کرد. حتی اگر اجرای سیاست عقب‌نشینی ترامپ از سوریه، محدود به همان بازه چهارماهه هم باشد، باز هم در مدت چهار ماه (آن هم در دولت ترامپ) هزاران اتفاق ممکن است بیفتد که لغو کلی سیاست ترک سوریه تنها یکی از آن‌هاست. با این حال، اگر این عقب‌نشینی صورت بگیرد، فرصت خوبی برای ایران و محور مقاومت به وجود خواهد آمد که باید از آن برای بازسازی سوریه و عاری‌سازی این کشور از تروریست‌های وابسته به آمریکا و رژیم سعودی نهایت استفاده را برد.

یک نکته دیگر هم در این‌جا ارزش یادآوری دارد: اسرائیلی‌ها که هم‌زمان با نزدیک شدن مذاکرات هسته‌ای به انتها، درباره حمله یک‌جانبه علیه تأسیسات هسته‌ای ایران (در صورت به نتیجه رسیدن گفت‌وگوها و امضای توافق هسته‌ای مورد انتقاد آن‌ها) صحبت می‌کردند، اکنون بدون حمایت نیروهای آمریکایی، موقعیت خود در سوریه را هم در خطر می‌بینند. سؤال این‌جاست که چگونه رژیمی که می‌خواست مستقیماً و با چشم‌پوشی از حمایت آمریکا [در دوران ریاست‌جمهوری اوباما] به ایران حمله کند، اکنون در یک کشور ثالث و در یک جنگ نیابتی به تقلا افتاده تا مانع از عقب‌نشینی حامیانش شود؟ همه این‌ها نشان می‌دهد تهدیدهای نظامی رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی از همان روز اول هم صرفاً ادعایی پوچ و نمایشی تبلیغاتی بوده است.

در همین‌باره بخوانید:

›› اندیشکده اسرائیلی: فراتر از اسرائیل هم در تیررس موشک‌های ایران است

›› جاسوسی وزیر اسبق رژیم صهیونیستی برای ایران آبروی سرویس‌های اطلاعاتی این رژیم را برد

›› آیا بزرگ‌ترین جاسوس تاریخ رژیم صهیونیستی به ایران اطلاعات می‌داد؟