سرویس جهان مشرق - عملیات موفقیت آمیز اخیر نیروهای مقاومت یمن که علیه ۲ پالایشگاه بسیار مهم شرکت نفتی آرامکو، در خاک عربستان و با استفاده از ۱۰ پهپاد صورت گرفت، باعث شد تا شوک اقتصادی و نظامی عظیمی به ریاض وارد شود؛ البته سعودی ها با این شوک اقتصادی بیگانه نیستند، چرا که پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ نیز برای سعودی ها دردسر ساز شده و باعث شد یک شوک اقتصادی در آن زمان به رژیم آل سعود وارد شود.
ایران در دوره پهلوی، در مقام دومین صادرکننده نفت، سهم بسزایی در تعادل بازار نفت داشت و هر گونه بی‌ثباتی در این کشور، برابر بود با به هم خوردن توازن در بازار نفت. در آن زمان ایران دومین کشور تولید کننده نفت بعد از عربستان بود و ۱۰ درصد از تولید نفت جهان در این کشور انجام می شد.
دولت ایران در شهریور سال ۵۷، با بیش از شش‌درصد افزایش نسبت به ماه گذشته، روزانه چیزی درحدود شش‌میلیون بشکه نفت خام تولید می کرد و با بیش از پنج‌درصد افزایش نسبت به ماه گذشته، به طورمتوسط روزانه در حدود سه میلیون بشکه نفت به شرکتهای بازرگانی عضو کنسرسیوم می‌فروخت.
با پیروزی انقلاب اسلامی یک شوک نفتی که در اصطلاح به بحران انرژی سال ۱۹۷۹ معروف است به وجود آمد، چرا که تولید نفت در ایران کاهش یافت و این مسأله باعث به وجود آمدن نگرانی های گسترده ای در خصوص افزایش قیمت نفت شد، به طوریکه قیمت نفت خام به ۳۹٫۵۰ دلار در هر بشکه طی ۱۲ ماه رسید.
در این بین کشورهای لیبی، الجزایر و عراق نیز از فرصت استفاده کردند و خواهان افزایش قیمت نفت در پاییز سال ۱۳۵۷ شدند. در مقابل عربستان و متحدان او در اوپک بر تعدیل افزایش قیمت نفت اصرار ورزیدند و در تلاشی بی‌ثمر برای جبران کمبود نفت ایران، تولید نفت خود را به میزان دومیلیون بشکه در روز افزایش دادند. وزیر نفت عربستان در آن زمان، نیز اعتراف کرد که «ما هر نوع کنترل را روی قیمت‌ها را از دست داده‌ایم».
این همان شوک نفتی گسترده ای بود که پیروزی انقلاب اسلامی به ریاض وارد آورد و باعث شد تا این کشور برای افزایش تولید نفت خود، به دنبال کاهش تولید نفت ایران، به دردسر بیافتد.
در حال حاضر نیز عملیات موفقیت آمیز نیروهای یمنی باعث شده است، تا علاوه بر آنکه یک شوک نظامی به رژیم آل سعود در عرصه منطقه ای و جهانی وارد آید، ریاض در خصوص بخش نفت سردرگم شده و در شوک به سر ببرد.
حملات یمنی ها باعث شده پالایشگاه بقیق، که یکی از مهمترین پالایشگاه های وابسته به شرکت نفتی آرامکو عربستان است، هدف قرار بگیرد و بنا به اذعان وزیر انرژی این کشور، تولید در این منطقه به نصف کاهش یابد. بنا به اذعان بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان، بازگشت پالایشگاه های مذکور به مدار قبلی دست کم به چند ماه زمان نیاز دارد.
عربستان سعودی که همواره از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران تا کنون، با تحریم های نفتی آمریکا علیه تهران همراهی کرده و از آمادگی خود برای افزایش تولید نفت خبر می داد، تا بدین وسیله کاهش نفت ناشی از تحریم های ایران را جبران کند، اینک خود به ورطه کاهش تولید نفت افتاده است.
درست است که سعودی ها مجددا اقدام به بازسازی پالایشگاه های منهدم شده می کنند، اما اولا این روند ماه ها و یا حتی سالها به طول خواهد انجامید و دوما مسأله مهم تر این است که امنیت این مناطق و به طور کلی بخش نفت عربستان از بین رفته است و شرکت های خارجی دیگر آن اعتماد سابق را برای فعالیت در بخش نفت عربستان را ندارند.
حملات یمنی ها علیه شریان نفتی عربستان، نه تنها از لحاظ اقتصادی، این کشور را با یک شوک و بحران رو به رو کرده است بلکه از لحاظ نظامی نیز ریاض را سردرگم کرده است. سعودی ها هنوز نمی دانند یمنی ها چگونه این عملیات را برنامه ریزی و انجام داده اند.
در این بین آمریکا به کمک سعودی ها آمده و وزیر خارجه این کشور در اظهار نظری مضحکانه اعلام کرد که این عملیات کار حوثی ها نبوده بلکه کار ایران بوده است! این سخنان پمپئو و اتهام زنی علیه ایران در واقع برای سرپوش گذاشتن بر روی ضعف نظامی عربستان انجام می شود، چرا که مسئول این ضعف نظامی به نوعی خود واشنگتن است.
عربستان سعودی به تازگی بزرگترین قرارداد تسلیحاتی را با آمریکا امضا کرده است و با وجود صرف مبالغ هنگفت در زمینه های دفاعی و تخصیص بودجه های نجومی برای تقویت ارتش این کشور، اما در برابر یک گروه مقاومت در یمن شکست خورده است.
آمریکا سیستم های دفاع موشکی پاتریوت را به عربستان فروخته، اما این سیستم ها حتی نتوانستند متوجه بشوند که چنین عملیاتی در حال انجام است و تنها بعد از وقوع انفجار در پالایشگاه های مذکور خبر انجام یک عملیات از سوی یمنی ها منتشر شد. آمریکایی ها پیشتر وعده داده بودند که از مناطق نفتی عربستان به ویژه شرکت آرامکو و پالایشگاه ها در برابر یمنی ها محافظت خواهند کرد، اما این مناطق دست کم برای چندمین بار هدف حملات یمنی ها قرار گرفت.
بنابراین عربستان سعودی بعد از این حملات بی سابقه با ۳ مسأله رو به رو است: نخست کاهش تولید نفت و عدم توانایی جبران آن در دراز مدت به دلیل حجم ویرانی های برجای مانده از حملات یمنی ها و دوم ثابت شدن ضعف نظامی این کشور برای جهانیان در سایه تخصیص بودجه های کلان برای تقویت ارتش و خرید سیستم های دفاعی آمریکایی و سوم عدم وجود امنیت در مناطق نفتی عربستان و ترس کشورهای خارجی برای تداوم سرمایه گذاری در این بخش در سایه حملات یمنی ها.
در این بین باید به این نکته اشاره کنیم که بعد از عملیات آرامکو یحیی سریع سخنگوی نیروهای مسلح یمن اعلام کرد که احتمال آنکه در هر لحظه یک حمله دیگر علیه مواضع عربستان صورت بگیرد وجود دارد و شرکت های خارجی باید این مناطق را ترک کنند. این سخنان یک پیام مهم با خود دارد و آن اینکه عربستان بعد از این عملیات بی سابقه نباید فکر کند که یمنی ها تا مدتها دیگر دست به عملیات بزرگی نخواهند زد و دست کم تا مدتی می تواند در امان باشد چرا که دست نیروهای مقاومت یمن هم چنان برروی ماشه است و خواهد بود.