سرویس سیاست مشرق - «وبلاگ مشرق» خوانشی روزانه در لابه‌لای اخبار و مطالب رسانه‌های کشور است. ما درباره این خوانش البته تحلیل‌ها و پیشینه‌هایی را نیز در اختیار مخاطبان محترم می‌گذاریم. ۷:۳۰ هر روز با بسته ویژه خبری-تحلیلی مشرق همراه باشید.

***

نتیجه "عوامزدگی روشنفکرانه" در فریضه امر به معروف و نهی از منکر

محمدصالح نقره‌کار، فردی که ادعا شده "دبیر کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای دادگستری مرکز" است، در بخشی از یک مصاحبه با خبرگزاری ایلنا پیرامون امر به معروف و نهی از منکر گفته: اصل ۸ قانون اساسی و قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر یک تلقی ابزارانگارانه در جهت نقض حریم خصوصی و مداخله در امور شهروندان و بی‌توجهی به حقوق و حریم مردم قلمداد شده است در حالی که امر به معروف و نهی از منکر مطابق اصل ۸ قانون اساسی و نظام هنجاری و افق‌پنداری قوه مؤسس قانون اساسی ایران در جهت ترویج صلح، وفق، دوستی و حمایت و مدارا نسبت به حقوق اقلیت‌ها و قومیت‌ها و ده‌ها پشتوانه دیگری که در جهت حفظ حقوق عامه و صیانت از حقوق شهروندی و مبارزه با ظلم است، محقق شده است.

او می‌افزاید: بالاترین ارزش در نظام حکمرانی، عدم ظلم است و نظام امر به معروف و نهی از منکر بر مبنای سیره گفتمانی در نظام هنجاری جمهوری اسلامی ایران با اتکا به سنت معصومین و ثقلین قرآن کریم، این است که بالاترین ظلم‌ها، ظلم حکمرانی نسبت به شهروندان و مهمترین مصداق امر به معروف و نهی از منکر، نصیحت ائمه مسلمین است بنابراین لازم است که ما بازبینی و بازنگری نسبت به مفهوم امر به معروف و نهی از منکر در دوران کنونی و هزاره سوم داشته باشیم. 

نقره‌کار تصریح می‌کند: امر به معروف و نهی از منکر اساساً ابزار یکدست‌سازی جامعه و بسته کردن شرایط کشور نیست بلکه ابزار آزادی، اراده و دفاع شهروندان از حق آزادی است و آزادی شهروندان از بزرگترین معروف‌ها در کشور است و خیرخواهانه باید در مسیر مطالبه آزادی، عدالت، درستکاری، شفافیت، صداقت و خدمت به شهروندان در راستای استفاده صحیح از منافع عمومی گام برداریم.

وی در اظهارات خود همچنین گفته است: متأسفانه در بسیاری از موارد امر به معروف و نهی از منکر به دوچرخه سواری بانوان و نگهداری حیوانات خانگی و حجاب محدود می‌شود در صورتی که قطعاً امر به معروف و نهی از منکر ساحتی اخلاقی و انسان دوستانه و فراتر از این موارد است و باید در مجرای صحیح خود و در جهت کارکرد سازنده و اثربخش برای ایرانی بهتر با تولید ناخالص ملی بیشتر و بهره‌وری افزون‌تر و با رعایت الگوهای درست مصرف وجود داشته باشد. یکی از بزرگترین معروف‌ها در کشور ما مصرف انرژی بهینه و استفاده صحیح از فرصت‌های ملی است.[۱]

*نکته‌ای که بیشترین آسیب را در بحث بی‌توجهی به مسئله امر به معروف و نهی از منکر موجب شده؛ "عوامانگی" است.

به این تعبیر که عده‌ای با وصف اینکه "باید جلوی منکرهای بزرگ را گرفت"! به تخفیف مصادیق دیگر امر و نهی می‌پردازند و از این رهگذر تقلا می‌کنند تا با یک ژست انتلکتوئلی خود را مخالف مقولاتی مثل حجاب اجباری، سگ‌بازی خیابانی، مزاحمت برای نوامیس و... جلوه دهند.

این در حالی است که در فلسفه امر به معروف و نهی از منکر مشخص است که این دو فریضه می‌تواند در هر لحظه‌ای، بر هر کسی و پیرامون هر معروف یا منکری با رعایت مصالح فقهی و عقلانی واجب شود. یعنی معروف و منکر مطرح در فلسفه فریضتین هرگز کوچک و بزرگ ندارد و از یک توصیه دوستانه برای ورزش یا نماز آغاز می‌شود و به جنگ با جائرین و مفاسد دیگر نیز امتداد می‌یابد.

فی‌الجمله باید دانست چیزی که در مسئله امر به معروف و نهی از منکر قبیح شمرده شده "سکوت" است. و اعضای یک جامعه و حکومت اسلامی نباید برای ترویج هیچ معروفی و جلوگیری از هیچ منکری سکوت داشته باشند.

***

حضور شهردار نجفی در مجلس رقص یا عرق‌ریزان جوانان جهادی؟

سعید حجاریان، فعال اصلاح‌طلب و از حامیان روحانی به تازگی در یک توییت کنایه‌آمیز نوشته است:

"ماحصل سیاست‌های فرهنگی کشور را در برخی بنرهای هفته کتاب و سوابق وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش می‌بینیم. روز به روز وامی‌ترقیم! "

*آنچه که حجاریان از تأثیر سیاست‌های فرهنگی کشور نمی‌بیند و نمی‌خواهد کس دیگری هم آنرا ببیند، گسترش قدرت گفتمانی انقلاب اسلامی در داخل سرزمین ایران و در خارج از آن از دشت قبچاق در شرق تا سواحل مدیترانه و بعدتر در جنوب قاره آمریکاست.

طبیعیست که حجاریان بعنوان یک تئوریسین دولت‌های اصلاحات و اعتدال مایل نیست اثر رفتار مردمی که در اثر سیاست‌های فرهنگی نظام اسلامی در رخداد مهمی مثل ۹ دی به فتنه‌گران تودهنی زدند، دیده شود.

او بعنوان کسی که ولو به بهانه درگذشت یک خواننده جوان هم مردم را به "اعتراض خیابانی" فرا می‌خواند؛ طبیعست که نخواهد فراگیری گسترده شعائر دینی و انقلابی در جامعه و خانواده‌های ایرانی، هزاران جوانی که پس از دفاع مقدس در راه حفظ امنیت ایران به شهادت رسیدند، پیاده‌روی میلیونی اربعین، مراسم پرشکوه دعای عرفه و خیل جوانان جهادی که در اقصی‌نقاط کشور مشغول خدمترسانی و عرق ریختن هستند را بعنوان دستاورد سیاست‌های فرهنگی نظام ایران در پسا انقلاب ببیند.

اما حقیقت را نمی‌توان با قرار گرفتن شکم‌های بزرگ در مقابل آن کتمان کرد و خورشید ولو از پشت ابر هم نورافشانی خواهد کرد.

صد البته در این میان اشتباهات، کم‌کاری‌ها و رخدادهای غیر قابل دفاع هم از سوی عده‌ای وجود دارد. مثل اشاره به حضور در سفر اربعین برای ارائه رزومه کاری!

اما کسی می‌تواند این اشتباه را به یک عامل طعنه علیه نظام اسلامی و راهبردهای فرهنگی درست آن تبدیل کند که آنهمه دستاورد جاری و ساری اشاره شده را نبیند و نسبت به عرق ریختن جوانان جهادی ایران در مناطق محروم نابینا باشد.

ما همچنین ضایعه حضور شهردار اصلاح‌طلبان تهران در مجلس رقص دختران نوجوان را هم به آقای حجاریان یادآوری و تصریح می‌کنیم که آن روزها جای بیشتری برای طعنه و کنایه نسبت به مسائل فرهنگی وجود داشت.

***

همه دوراهی‌های ذهنی مرعشی برای مردم و نظام

مرعشی: غرب دروغگو اما قدرتمند است!

حسین مرعشی، از حامیان روحانی و دبیر کل حزب کارگزاران سازندگی در بخشی از یک مصاحبه که سایت اعتمادآنلاین آنرا منتشر کرد، در اشاره به مذاکرات هسته‌ای ایران گفته است:

"همه می‌دانیم که غرب دروغگو است، اما باید بپذیریم که قدرت نیز در اختیار آنها است"!

او همچنین اظهار می‌کند: نزدیک به دو دهه است که موضوع مذاکرات و فعالیت‌های هسته‌ای ایران تبدیل به یک بحران شده است. سال‌هایی که تحت تاثیر آن، اقتصاد ایران زمین‌گیر شد!

مرعشی تصریح می‌کند:‌ اگر اولویت حاکمیت احیای اقتصاد کشور باشد، قطعا مصلحت بر این است که مذاکرات از همان نقطه‌ای که در دولت آقای روحانی متوقف شد، دوباره آغاز شود و مسائل مربوطه به سرعت حل و فصل شود.

او در اظهارات خود همچنین می‌گوید:‌ امروز کشور در شرایطی قرار گرفته که باید بین دو امر مهم که عبارتند از پیشبرد اهداف کشور در دانش هسته‌ای و دیگری احیای اقتصاد ایران، دست به انتخاب بزند.[۲]

*اگر تجربه دولت آقای روحانی و ۸ سال اصرار بر مذاکره ولو با عبور از خطوط قرمز کشور در دسترس نبود، می‌شد قضاوت کرد که حسین مرعشی در حال ارائه تحلیلی است که فکر می‌کند ارکان درستی دارد!

اما هنگامی که آن تجربه هست و آقای مرعشی هم بهتر از هرکسی می‌داند که همین حرف‌ها ۸ سال  قبل به مردم گفته شد، در مابه‌اِزای آن ۲ دوره برای یک دولت و یک رئیس جمهور رأی ستانده شد و دست آخر نیز جز "خسارت محض" چیزی در دامن رأی مردم قرار نگرفت؛ آنگاه بصورت خودکار، احتمالاتی بدبینانه درباره این اصرارهای مرعشی بر ارتباط پرونده هسته‌ای با اقتصاد کشور به ذهن خطور می‌کند.

مشکلات امروز اقتصاد ایران هیچ ربط وثیق و تعیین‌کننده‌ای به تحریم‌های خارجی ندارند. راه‌حل‌های این مشکلات نیز مشخص و در دسترس است.

ضمن اینکه اقتصاد کنونی ما شاخص‌های مثبت بسیاری هم دارد که امثال آقای مرعشی از بیان آنها به هر دلیلی امتناع دارند و خواص کشور باید در این زمینه وارد عمل شده و در بحث "جهاد تبیین" بعنوان توصیه مهم مقام معظم رهبری جدی‌تر باشند. [۳]

در بحث قوی‌بودن غرب نیز ادعای مرعشی غلط است. چه اگر اینطور بود آمریکا در ادعای فلج‌کنندگی تحریم‌ها، ‌ در موشکباران عین‌الأسد، در اسارت پهپاد RQ۱۷۰ و در ماجرای نفتکش ایرانی خلیج فارس؛ سیلی‌های پیاپی از مردم ایران نمی‌خورد.

از طرفی مرعشی بهتر از هرکس دیگری می‌داند که یک ایران ضعیف شده هرگز قادر نیست از متحدان خود در یمن، سوریه، عراق، لبنان، ونزوئلا و... حمایت‌های اقتصادی و سیاسی و نظامی داشته باشد.

پس غرب در مقابل ما قوی نیست و ادعای مرعشی بایستی با تأمل ویژه‌ای نگریسته شود.

درباره اظهارات مرعشی و تأکید او بر دوراهی ایران بین "اقتصاد و دستاوردهای هسته‌ای" یک نوستالژی جالب هم وجود دارد.

او چند سال قبل و در روزهای آغازین دولت رئیس‌جمهور روحانی؛ مست از پیروزی دوستانش در دولت اعتدال، یک دو راهی دیگر را برای ایران اسلامی و مردمش ترسیم کرده و از این گفته بود که ایران اسلامی امروز (سال ۹۳) در دو راهی انتخاب بین انقلابی بودن یا اقتصادی بودن است!

او گفته بود: "باید بررسی کرد که آیا منافع ملی ما این است که در منطقه یک کشور پیشتاز انقلابی باشیم یا یک کشور اقتصادی. این دو اولویت کاملا با یکدیگر متضاد است که در برخی موارد نمی‌توان آنها را با یکدیگر جمع کرد"[۴]

بماند که دبیر کل حزب کارگزاران بعدها در اظهاراتی به مدح مقاومت پرداخت و تأکید کرده بود که مقاومت ایران نباید شکسته شود. [۵]

با عنایت به این سابقه می‌توان قضاوت کرد که دو راهی‌های ترسیم شده از سوی مرعشی نه اصالت عقلانی دارند و نه اصالت تاریخی و هر لحظه نیز به رنگی درمی‌آیند.

در این میانه مردم و خواص جامعه هستند که باید با چراغ عقلانیت و توجه به تجربیات مهمی مثل دولت اعتدال؛ حقیقت صحنه را به روشنی فهم کنند و از انتخاب غلط و رأی بد احتراز داشته باشند.

***

1_ https://www.ilna.news/fa/tiny/news-1159304

2_ https://etemadonline.com/content/523583

3_ https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=48827

4_ mshrgh.ir/1088510

5_ mshrgh.ir/1088510