بعد از گذشت چندین سال هنوز هم مادرم غصه می‌خورد که چرا زمانی که من نوزاد بوده‌ام، نتوانسته‌ام شیر مادر بخورم و با شیر خشک بزرگ شده‌ام؛ حالا هم هر مشکلی برایم پیش می‌آید، می‌گوید: اگر آن‌موقع شیر مادر خورده بودی حالا وضعیتت این‌طور نبود و مثلاً به فلان بيماري مبتلا نمي‌شدي؛ راست می‌گوید؛ شیر مادر تنها یک ماده غذايي نیست، یک کمپلکس از ویژگی‌ها و خصوصیات مادر است.
منطقه خوزستان، پس از جنگ جهاني دوم استفاده از شير خشک و غذاهاي کودک به صورت گسترده جايگزين شير مادر شد؛ اين امر در کشورهاي توسعه يافته رشد بيشتري داشت و به همين دليل موجب نگراني جوامع جهاني شد.
در چنين شرايطي ترويج تغذيه با شير مادر و افزايش آگاهي عموم از خواص منحصر بفرد اين شير در سلامتي کودک و حفظ و تداوم شيردهي مادران، نيازمند گامي بزرگ و اساسي بود، بر اين اساس در اول اوت سال 1990 سازمان بهداشت جهاني با همکاري يونيسف طي اجلاسي در شهر فلورانس ايتاليا، بيانيه‌اي را در تداوم، ترويج و حمايت از تغذيه با شير مادر به امضا رساند. در اين بيانيه بر اهميت تغذيه نوزاد با شير مادر در شش ماه اول زندگي و تاثير آن بر تندرستي کودک و مادر تاکيد شده است، بر همین اساس نیز اول آگوست مصادف با 11 مردادماه به عنوان «روز جهانی شیر مادر» نام گرفت و این روز آغاز هفته‌ای به همین نام است.
1400 سال پیش از این تصمیم سازمان بهداشت جهانی، قرآن بر اهميت شير مادر تاکید کرده است؛ در آیه 14 سوره لقمان آمده است: «مادر به هنگام بارداری بسیار رنج و محنت کشید و پیوسته بر ضعف و سستی او افزوده شد، سرانجام او را بزاد و به مدت دو سال شیر داد و سپس از شیر باز گرفت». در این آیه به وضوح به لزوم شيردهي به مدت دو سال و اهمیت آن اشاره شده است. تحقیقات انجام شده نیز نشان می‌دهد کودکانی که در شش ماه نخست زندگی تنها با شیر مادر تغذيه مي‌شوند و تا دو سال نيز اين شیر را مصرف مي‌كنند، در مقايسه با كودكاني كه شير مادر مصرف نمي‌كنند، هشت واحد هوش(ای.کیو) بیشتری دارند.
همچنین طبق آیات و روایاتی که موجود است شیر مادر از نظر روحی و رواني نیز تاثیر زیادی بر انسان دارد و حضرت علی(ع) می‌فرماید: «زن نابخرد را به دايگى نگيريد، كه شير بر سرشتها چيره مي‌شود».
شیر تنها یک مایع مغذي نیست و از نظر معنوی نیز تاثیرات زیادی دارد. همچنان که امروزه می‌گویند وضعیت و حالت روحی مادر در هنگام شیر دادن بسيار مهم است و کودک متوجه حالات مادر می‌شود. ابن‌سينا نیز در كتاب قانون در مورد اهميت تغذيه با شير مادر آورده است: «شير مادر براي نوزاد از هر شير ديگري بهتر است، زيرا بيشتر از هر غذاي ديگري، به گوهر غذايي نوزاد كه در زندگي جنيني به او مي‌رسد شباهت دارد». شیر خشک هر چقدر هم که با تجهیزات جدید ساخته شده باشد و مواد مفید مختلف در آن استفاده شده باشد باز هم از لحاظ آنتی‌ژنی شباهت کمی به بدن مادر دارد و برای کودک بیگانه است.
دكتر سيما اورنگ، كارشناس كودكان مركز بهداشت خوزستان درباره اهميت تغذيه با شير مادر مي‌گويد: تغذيه با شير مادر يك اصل مهم در تامين سلامت كودكان است و در 6 ماه نخست زندگي موجب كاهش مرگ و مير كودكان مي‌شود و از آنها در برابر بيماري‌ها محافظت مي‌كند. بر اساس آمار به دست آمده از مراجعان به كميسيون شير شهرستان‌ها مشخص شد كه 68 درصد كودكان به دليل نامطلوب بودن منحني رشد، 4.7 درصد به دليل مصرف داروهاي خاص توسط مادر و 7.5 درصد به دليل چندقلوزايي شير خشك مصرف مي‌كنند.
او ادامه مي‌دهد: در روزهاي نخست تولد نوزاد به دليل حجم كم آغوز، بسياري از مادران نگران كم بودن شير خود هستند، اين در حالي است كه همين مقدار اندك آغوز براي نوزاد كافي است؛ همچنين نوزاد در روزهاي نخست پس از تولد، به صورت طبيعي وزن كم مي‌كند. در هفته‌هاي دوم و سوم پس از تولد بسياري از شيرخواران دچار كوليك مي‌شوند كه گريه نوزاد به‌خصوص در بعدازظهرها و امتناع نوزاد از گرفتن سينه مادر، موجب مي‌شود برخي مادران به اشتباه تصور كنند كه شير آنها براي نوزاد كافي نيست.
كارشناس مركز بهداشت خوزستان درباره دلايل ناكافي بودن شير مادر، مي‌گويد: اين موضوع ممكن است دو دليل اوليه و ثانويه داشته باشد؛ نوع اوليه تنها دو تا پنج درصد موارد را به خود اختصاص مي‌هد و به علت مشكلات تشريحي پستان، جراحي پستان به قصد كوچك كردن و يا بزرگ كردن، ابتلا به بيماري در مادر، فشار خون بالا و سندرم شيهان بروز مي‌كند؛ همچنين بدن برخي مادران در سن 40 سالگي و پس از آن شير كافي توليد نمي‌كند.
نوع ثانويه ناكافي بودن شير شايع‌تر است؛ در اين نوع، در ابتدا شير مادر زياد است، ولي در اثر مشكلات مربوط به مادر و شيرخوار، حجم شير به سرعت كاهش مي‌يابد. به طور طبيعي تنظيم حجم شير مادر به صورت مستقيم به تعداد دفعات تخليه پستان‌ها بستگي دارد، به اين معني كه هرچه دفعات تخليه در شبانه‌روز بيشتر باشد، حجم شير مادر بيشتر مي‌شود.
از سوي ديگر اگر به هر دليلي فواصل تخليه پستان‌هاي مادر طولاني‌تر شود، اين امر موجب كاهش حجم شير مادر مي‌شود. در صورت تشخيص زودهنگام اين مساله، مي‌توان با تحريك فوري و تخليه مكرر پستان‌هاي مادر از بروز مشكل پيشگيري كرد.
وي ادامه مي‌دهد: استفاده از شير مصنوعي در كنار شير مادر، موجب مي‌شود فاصله شيردهي و تخليه پستان‌ها افزايش يابد و اين عامل موجب كاهش حجم شير مادر مي‌شود. همچنين اگر تغذيه كودك با شير خشك در ساعات عصر باشد، به طور طبيعي شيردهي به نوزاد در شب كاهش مي‌يابد و با توجه به اينكه شيردهي در شب موجب افزايش حجم شير مادر مي‌شود، در صورت عدم تخليه پستان براي مدت طولاني، حجم شير مادر كاهش مي‌يابد.
شیر مادر هم برای خودش دنیایی دارد؛ همین شیر به ظاهر ساده می‌تواند کودک را در برابر بسیاری از بیماری‌ها محافظت کند. سیستم ایمنی بدن کودک در چند ماهه نخست زندگی ضعیف است و در دنیای پیرامون او تعداد زیادی باکتری، ویروس و انواع مختلف میکروارگانیسم‌ها وجود دارند که هر یک به تنهایی می‌توانند کودک را به هلاکت برسانند، ولی وقتی کودک به وسیله شیر مادر تغذیه می‌شود برخی آنتی بادی‌ها نظیر "IgA" از طریق شیر وارد بدن نوزاد می‌شود و او را در برابر بسیاری از میکروارگانیسم‌ها مقاوم می‌کند. نکته جالب توجه این است که در سیستم ایمنی آنتی‌بادی به نام «IgE» وجود دارد که موجب بروز حساسیت‌ها می‌شود، ولی این ماده در شیر وجود ندارد و حساسیت‌های مادر هم به کودک منتقل نمی‌شوند.
شیری که درون سینه مادر است، حق مسلم کودک شیرخوار است و وظیفه انسانی ایجاب می‌کند که هر مادری در صورتی که می‌تواند، اين فرصت را در اختيار کودک خود قرار دهد كه از شير مادر استفاده كند. متاسفانه امروزه برخی مادران به دلایل مختلف از جمله به هم خوردن زیبایی، کودک را از این حق محروم می‌کنند. شیر خشک نمی‌تواند جایگزین مناسبي براي شیر مادر باشد و تنها کودک را سیر می‌کند.
شیر خشک، اگرچه خوشمزه است، ولی نوزاد را از مادر دور مي‌كند.
