به گزارش ویژه نامه نوروزی مشرق، کاروانسرای دیرگچین معروف به مادر کاروانسراهای ایران با قدمت 1750 سال در ایام نوروز میزبان مسافران و گردشگران قرار گرفته است.

بنای اولیه کاروانسرای دیرگچین را به دوره حکومت اردشیر ساسانی نسبت می‌دهند و البته این کاروانسرا در دوره صفویه تغییرات اساسی پیدا کرده و به شکل کاروانسراهای معمول و متداول صفویه از رونق و اعتبار خاصی تا پایان دوره قاجاریه برخوردار بوده است.

یکی از دلایل نام نهادن کاروانسرای دیرگچین به عنوان مادر کاروانسراهای ایران وجود تمام مایحتاج مسافران در داخل کاروانسرا شامل مسجد، آسیاب، حیات خلوت، حمام و سرویس‌های بهداشتی است.

بنای فعلی کاروانسرا از تلفیق بنای ساسانی تغییر شکل یافته در دوره سلجوقی یا بنایی که در دوره صفویه به شکل کاروانسرای چهار ایوانه بازسازی شده است و ورودی بنا رو به جنوب و پلان کاروانسرا مربع است که طول هر ضلع آن حدود 102 مترمربع است.

کاروانسرا دارای شش برج است که چهار برج به قطر شش متر در گوشه‌ها و دو برج نیمه مدرن در طرفین ورودی قرار دارد.

مجموع مساحت این دژ و ملحقات آن در خارج از کاروانسرا شامل بنای مخروبه خشتی کنار کاروانسرا، کوره آجرپزی، آب انبار و قبرستان حدود 19 هکتار است.

کاروانسرای دیرگچین چهار ایوانی بوده که در هر طرف 12 حجره یک طبقه وجود داشته و شترخوان‌ها به صورت دالان‌های طويل به عرض تقریبی شش متر با سقف‌های ضربی در پشت حجره‌ قرار دارد.

این بنا در موقعیت اصلی خود بر سر راه قدیمی قم به ورامین و قم به گرمسار قرار دارد و فاصله آن تا شهرقم حدود 70 کیلومتر است.