براساس نظر شورای علمای مرکز اسلامی تاجیکستان که تنها نهاد مرجع رسمی امور دینی و صدور فتوای شرعی در تاجیکستان با بیش از 95 درصد جمعیت مسلمان است، ماه مبارک رمضان از روز سه‌شنبه (18 تیرماه) آغاز خواهد شد.
با آغاز این ماه شریف در تمامی مساجد این کشور هر شب نماز جماعت با حضور جمع قابل توجهی از مردم برگزار می‌شود.
این نماز مختص ماه رمضان است که 20 رکعت است که هم 2 رکعتی و هم چهار رکعتی قابل انجام شدن است و بعد از هر چهار رکعت تسبیح خاصی این نماز و ماه رمضان خوانده می شود.
همچنین در این ماه بیش از 300 مسجد رسمی تاجیکستان ختم قرآن مجید انجام می‌شود، بسیاری از مردم نیز در منازلشان قرآن را ختم می‌کنند.
در برخی از مساجد 10 روز اول رمضان قرآن ختم می‌کنند و در برخی مساجد دیگر تقسیم می‌کنند تا در طول این ماه یک یا 2 بار قرآن را ختم کنند.
این اعتقاد وجود دارد که هر کس نماز را به صورت معمولی نیز به جای آورد در طول ماه رمضان 600 رکعت می‌شود و ثواب یک ختم قرآن را دارد.
مسلمانان تاجیکستان علاوه بر روزه داری در این ماه به تلاوت قرآن و انجام سایر اعمال عبادی می‌پردازند.
کمک و احسان به فقرا و خانواده‌های کم‌بضاعت یکی دیگر از اعمال نیک در این ماه است که عده زیادی از مردم و همچنین برخی از نهادهای دولتی در حد توان خود به آن می‌پردازند.
تاجیکان در ماه رمضان به دادن زکات و دستگیری افراد نیازمند هم اهمیت زیاد می‌دهند و سعی می‌کنند فقرای محله خود را در این ماه کمک کنند.
در طول ماه مبارک رمضان غیر از زکات برخی از روزه داران خیرات خود را در قالب وجوه نقد، مواد غذایی و پوشاک به مساجد محل اهدا می‌کنند و در روز عید فطر بین نیازمندان با نظارت خطیب مسجد توزیع می‌شود.
برگزاری مراسم افطار، اهدای مواد غذایی و لباس به اشخاص نیازمند و خانواده‌های بی سرپرست، نیز در این ماه مبارک در تاجیکستان از رونق خاصی برخوردار می‌شود.
در تاجیکستان با فرارسیدن ماه مبارک رمضان چهره زندگی تغییرات قابل توجهی می‌کند و مردم با شرکت در مراسم مختلف عبادی و اجتماعی این ماه را گرامی می‌دارند.
همه ساله رئیس‌جمهور تاجیکستان ضمن تبریک این ماه مبارک از مردم کشور دعوت می‌کند که به نیازمندان کمک کنند و از کسبه و تجار می‌خواهد که قیمت محصولات غذایی را کاهش دهند تا مردم بدون نگرانی این ماه را روزه بگیرند.
برای تاجیک‌ها افطاری دادن مرسوم است و تقریبا در روستاها هر شب این مراسم اجرا می‌شود.
همچنین در این ماه مردم همسایگان خود را برای افطار دعوت می‌کنند و مراسم افطار با خواندن آیاتی از قرآن پایان می‌یابد.
معمولا مردم با آب، خرما و نمک روزه‌شان را افطار می‌کنند، مردم تاجیک مانند سایر مردم منطقه در تزئین سفره افطار و سحر از خود سلیقه زیادی به خرج می‌دهند و کدبانوهای خانواده‌ها سفره‌های افطاری که پس از نماز گسترده می‌شود با انواع غذاهای سنتی از جمله «آش پلو»، انواع «اتاله» (یک نوع سوپ)، «شوربا»، «قروت‌آب» (غذایی با استفاده از کشک)، «شکرآب» ( با استفاده از پیاز، گوجه فرنگی و سبزی و گاهی کمی روغن گیاهی)، «سمبوسه» و «منتو» تزئین می‌کنند.
هنگام سحر نیز غذاهای ویژه‌ای در سفره قرار می‌گیرد که تاجیک‌ها به آنها «دسترخان» می‌گویند که «شیرچای»، «نشالا» و «شیربرنج» از آن جمله هستند.
به طور کلی انواع غذاها و شیرینی‌ها در هر نقطه و مکان در این کشور دیده می‌شود و تنوع غذایی در سفره افطاری خانواده تاجیک به حدی است که هر تازه واردی به شدت تحت تأثیر میهمان نوازی تاجیکان قرار می‌گیرد.
در برخی از مناطق تاجیکستان در سر سفره افطار از خشکبار از جمله زردآلو و انواع آلبالو و آلو و سیب استفاده می‌کنند.
گذاشتن انواع میوه‌هایی که در تاجیکستان می‌رویند از جمله سیب، انار، انگور، هلو، هندوانه و خربزه نیز بر سر سفره رمضان معمول است.
به دلیل سرد و مرطوب بودن اقلیم تاجیکستان خرمای سیاه و قهوه‌ای در این کشور تولید نمی‌شود به همین دلیل میزان واردات این محصول از ایران و کشورهای عربی به تاجیکستان در ماه رمضان افزایش می‌یابد.
استفاده از انواع غذاهای محلی بر سر سفره افطاری و همچنین سفره عید فطر از رسوم مردم تاجیکستان است، نان تنک یا چپاتی (لواش)، فطیر، کلیچه، گردچه، چگلدک، سمبوسه ، سله از انواع خوردنی‌هایی است که تاجیکان از آرد تهیه کرده و در سفره افطار و سحری این ماه از آن استفاده می‌کنند.
برای هر فردی که قبل از طلوع آفتاب تا زمان فرا رسیدن غروب با امید کسب ثواب و رضایت خداوند بزرگ لب از خوردن و نوشیدن بسته است، استفاده از غذاهای رمضان علاوه بر رفع گرسنگی، معنویت خاصی را نیز به همراه دارد.
تاجیک‌ها این رسم را نیز دارند که اگر بتوانند در ماه رمضان یک بار به خویشاوندان و همسایگان افطاری می‌دهند و بعد از خوردن غذای افطار یکی از حضار آیاتی از قران را تلاوت می‌کند.
مردم تاجیک قبل از افطار در مساجد قرآن کریم تلاوت می‌کنند وبعد از اقامه نماز مغرب به سفرهای ضیافت افطار می‌روند.
برای تاجیک‌ها عیادت از افراد بیمار و بازمانده و دادن صدقه فطر به خانواده‌های نیازمند و فقیر، از سنت‌های حسنه در این ماه است.
در این میان شب قدر در بین مسلمانان حنفی مذهب تاجیکستان از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است و هر روزه دار تاجیک در طول ماه مبارک رمضان برای رسیدن این شب لحظه شماری می‌کند.
با نزدیک‌تر شدن شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان که طبق روایات اهل سنت شب نزول قرآن کریم است معنویت خاصی بر مساجد تاجیکستان حاکم می‌شود و روزه داران با صدق و صفای وصف‌ناپذیر آماده نیایش ویژه می‌شوند.
عده‌ای هم در آستانه این شب مبارک منازل خود را برای پذیرایی از مهمانان خدا آماده می‌کنند تا در شب احیا میزبان جمعی از خویشان خود باشند.
مردم مسلمان تاجیکستان همچنین عید فطر را از بزرگ‌ترین اعیاد خود می‌دانند و در این روز به دیدار همدیگر شتافته و عید را تبریک گفته و از خداوند منان طلب قبولی طاعات و عبادات ماه رمضان را می‌کنند.
آراستن سفره ویژه عید و طبخ حلوای سرخ و سفید در عید فطر در سراسر تاجیکستان مرسوم است.
ماه مبارک رمضان در میان مسلمانان تاجیکستان با برگزاری با شکوه نماز عید فطر پایان می‌یابد که بسیار خاطره انگیز و به یاد ماندنی است.
