به گزارش مشرق به نقل از مهر، استان خوزستان به علت وجود شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب با تولید حدود 80 درصد نفت ایران همواره از جایگاه ویژه ای در صنعت نفت کشور برخوردار بوده است به گونه ای که زمانی عنوان می شد که وزیر نفت را بچه های نفت جنوب معین می کردند.

تا زمانی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی کل تشکیلات صنعت نفت کشور با تولید حدود شش میلیون بشکه نفت در روز در ساختمانی موسوم به «دو طبقه» که هم اکنون نیز به فعالیت خود ادامه می دهد و بخش بسیار کوچکی از ساختمانهای عریض و طویل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب را تشکیل می دهد، مستقر شده بود ولی اکنون در تهران، اهواز و سایر شهرهای ایران و استان خوزستان شرکت ملی نفت ایران به طرز عجیبی گسترده شده است.
 
در آستانه رای اعتماد به بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت انتخابی از سوی رئیس جمهوری جدید در مجلس شورای اسلامی، برخی کارشناسان صنعت نفت جنوب دغدغه هایی در این خصوص دارند که باید مجلس در شیوه رای اعتماد دادن به وزیر نفت این موارد را مدنظر قرار دهند.

صنعت نفت در ایران تشنه کار کارشناسی است

علیرضا دانشی یکی از کارشناسان و مدیران شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب که تا حدود یک سال قبل مدیریت تخصصی ترین بخش مدیریتی این شرکت بزرگ نفتی کشور یعنی مدیریت فنی را به عهده داشت. وی قبل از انتصاب به سمت مدیریت فنی مناطق نفتخیز جنوب، رئیس اداره مطالعات این شرکت عظیم بوده است. مدیریت فنی اصلی ترین بخش تخصصی در مناطق نفتخیز جنوب به حساب می آید و مدیریت بخشهای مهمی نظیر مهندسی نفت، زمین شناسی، حفاری را بر عهده دارد.

وی در خصوص شرایط حاکم بر صنعت نفت در ایران اظهار کرد: بسیار مهم است که نظام جمهوری اسلامی ایران و سکانداران امر حاکمیت یک بار برای همیشه تکلیف خود را با حوزه نفت و انتظاراتشان از آن مشخص کنند و اگر حوزه نفت به عنوان یک حوزه کاری مهم در نظام جمهوری اسلامی محسوب می شود، پس باید زمینه های رشد، توسعه و بهره وری از آن فراهم شود.

وی با تاکید بر اینکه باید از کارشناسان و متخصصان نفتی برای اداره و تصمیم گیری این حوزه مهم و استراتژیک استفاده شود، عنوان کرد: در این صورت است که نفت از وضعیت بحرانی خارج می شود.

این کارشناس صنعت نفت اضافه کرد: نمی شود از صنعت نفت انتظارات راهبردی، مهم و اساسی داشت اما توجه به مباحث آن که در ردیف مباحث استراتژیک قرار دارد را پاسخ نداد.

اظهار نظر سیاسیون در جایگاه کارشناسان صنعت نفت

دانشی یکی از مهمترین مشکلات صنعت نفت را سیاسی بازی دانست و گفت: مشکلات از زمانی آغاز شد که سیاسیون در جایگاه کارشناسان اظهار نظر کردند و مرز تصمیم گیری بین سیاسی کاری و کار کارشناسی جابجا شد تا جایی که مدیریت مخازن نفتی به افرادی که درک دقیقی از حوزه نفت و مخازن نفتی ندارند، رسید.

وی افزود: بدترین حالت آن زمانی بود تصمیم گیران علاقمند به  پذیرش واقعیتها نبودند و بر همین اساس کارشناسان را متهم به بی اطلاعی کردند و بیلان کارها را معیارهای کمی بخشیدند و از کیفیت دور شدند؛ همین امر باعث ایجاد ساختارهای موازی در شرکت نفت و شرکت مناطق نفت خیز جنوب شد.

ساختار نامناسب شرکت ملی نفت و وزارت نفت

مدیر فنی سابق شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب ادامه داد: بی شک ساختار شرکت ملی نفت و وزارت نفت یکی از معضلات حوزه نفت است. بخش مهمی از این ساختار ناکارآمد در دوران اصلاحات به وجود آمد و سازمان های متعددی از آن خارج شد.

این کارشناس مسائل صنعت نفت با انتقاد از واگذاری اختیارات تصمیم گیری مناطق عملیاتی به مراکز ستادی در تهران عنوان کرد: با وجود این، همچنان مسئولیت تولید بر دوش واحدهای محدود بی اختیار تولیدی باقی ماند و متاسفانه این ساختار غلط و نامناسب در دولتهای نهم و دهم هم اصلاح که نشد هیچ؛ بلکه بدتر هم شد.

وی با اشاره به عدم راهبرد منطبق با واقعیت برای تحقق اهداف صحیح در صنعت نفت گفت: یک روز نفت مهم می شود، روز دیگر پتروشیمی و روزهای بعد گاز و پالایش و پخش در اولویت های کاری وزارتخانه قرار می گیرد، مطمئنا این نوع مدیریت و تصمیم گیری اقدامی غلط و نادرست است. توسعه و بهره وری در وزارت نفت نیاز به توجه همه جانبه در تمام بخش های نفت، گاز، پتروشیمی، خطوط انتقال و ... دارد و لازم است همه این بخشها همزمان و همراه با یکدیگر به جلو بروند.

علیرضا دانشی یکی از دیگر مشکلات موجود در صنعت نفت را عدم شفاف سازی مرز تصدی گری و حاکمیت در بحث نفت و گاز خواند و اذعان کرد: با وجود حجم عریض و طویل صنعت نفت، مرز بین صنایع بالا دستی و پائین دستی مشخص است اما بعضی در صدد این هستند بالا دستی را پائین دستی و پایین دستی را بالا دست قرار دهند.

لزوم بازگشت به نظر کارشناسی عمیق در حوزه صنعت نفت

این کارشناس حوزه صنعت نفت تصریح کرد: کارشناسان حوزه نفت در کشور معتقد هستند اگر عظم و اراده در بین قوای سه گانه وجود داشته باشد، اساسی ترین اقدامی که باید در برنامه های کاری قرار دهیم، بازگشت به نظر کارشناسی عمیق در تمام حوزه های کاری و تصمیم گیری است.

هجوم نمایندگان رای نیاورده مجلس به وزارت نفت

وی تاکید کرد: باید پذیرفت که فاجعه ها زمانی در صنعت نفت تشدید شد که قطار نمایندگان رای نیاورده مجلس شورای اسلامی در هر دوره در مقابل وزارت نفت متوقفو افراد ناآشنا، صرفا به عنوان نماینده بودن پیاده و قالبا در رسته مدیران ارشد به کار گرفته می شوند.

دانشی اضافه کرد: پرهیز از ساختارهای موازی و بیهوده، اصلاح قوانین و مقررادت و دادن اختیارات ویژه، به کارگیری مدیران کارآمد و کارشناس و پرهیز از به کارگیری مدیران سیاسی کار از جمله برنامه های رفع مشکلات موجود در صنعت نفت کشور است.

دولت احمدی نژاد باید ساختار صنعت نفت را اصلاح می کرد

سيد حسين مطهر نیز یکی از کارشناسان با تجربه شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب که که ریاست اداره مهندسي فرآورش و تزريق گاز مناطق نفت‌خيز جنوب در کارنامه کاری وی دیده می شود.

وی با تاکید بر اینکه دیدگاه دولت اصلاحات این بود که تولید نفت از توسعه باید جدا شود، عنوان کرد: این دیدگاه به این معنی بود که شرکت مناطق نفت خیز جنوب به یک شرکت عملیاتی تبدیل شود و یک برنامه برای آن تعریف شود تا بر اساس برنامه ریزی ها اقدام به تولید نفت کند.

وی عنوان کرد: اینکه از کدام مخزن و با چه شیوه ای برداشت انجام شود به هیچ عنوان نباید در یک شرکت عملیاتی گنجانده شود. این دیدگاه وقتی در مناطق نفت خیز جنوب پیاده شد منجر به اجاد پنج شرکت کارون، مارون، آغاجاری، مسجدسلیمان و گچساران شد.

این کارشناس حوزه نفت تصریح کرد: تحقق این امر باعث شد تا تشکیلات موازی در وزارت خانه، شرکت ملی نفت و شرکت خود مناطق نفت خیز جنوب به وجود بیایند و بعد از آن بود که طراحی توسعه و خود توسعه در تهران توسط شرکت مهندسی توسعه(متن) انجام می شد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به دیدگاه دولت احمدی نژاد به صنعت نفت اشاره کرد و افزود: احمدی نژاد هشت سال رئیس جمهور کشور بود و قاعدتا به عنوان فردی که خود را اصولگرا می داند، باید به تغییر ساختاری ضعیف و بیهوده که در دوران وزات آقای زنگنه در مناطق نفت خیز صورت گرفت، می پرداخت.

ضربه ای که زنگنه به 80 درصد تولید نفت ایران زد

مطهر اضافه کرد: علت اینکه آقای زنگنه در دوره اصلاحات دست به ایجاد این ساختار در مناطق نفتخیز جنوب زده ناشی از الگوگیری وی از طرح هایی است که وی در وزارت نیرو انجام داده بوده به شمار می رفت اما با این تفاوت که جغرافیای کار صنعت نفت با صنعت آب و برق متفاوت است و این الگو برداری زنگنه بدترین ضربه ممکن به صنعت نفت را وارد کرد و شرکتی که تولید 80 درصد نفت ایران یعنی تامین کننده اصلی اقتصاد کشور بود با این کار وی قلع و قمع شد.

عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی صنعت نفت اهواز بیان کرد: دولت احمدی نژاد به پایان رسید، اما وی و تیم نفی وی نتوانست ساختار موجود را به هم بزند به همین دلیل این نگرانی با روی کارآمدن مجدد زنگنه برای کارشناسان اصیل صنعت نفت بیشر خواهد شد.

ساختار موجود مناطق نفتخیز غیر کارشناسی است

همچنین مسعود قاسمی یکی از مدیران شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب در این خصوص عنوان کرد: یکی از دلایل ایجاد ساختار موجود در شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، مراقبت از تاسیسات و مخازن نفتی موجود اعلام شده است. به طور مثال بیان می کنند: «اگر حادثه امنیتی برای یکی از شرکتهای تابع مناطق نفت خیز افتاد و تولید نفت با کاهش مواجه شد، یکی دیگر از شرکت ها کمبود تولید را جبران کند».

وی این مسئله را ناشی اظهار نظرهای غیرکارشناسی از سوی برخی افراد عنوان کرد و گفت: بار مالی و اقدامات موازی کارانه ای که هم اکنون در شرکت مناطق نفت خیز جنوب در حال انجام است چندین برابر بدتر از تهدیدات امنیتی است که تاسیسات نفتی ما را تهدید می کند.

این عضو انجمن اسلامی صنعت نفت اهواز با تاکید بر اینکه ساختار موجود در اداره شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب به هیچ وجه کارشناسی شده نیست، گفت: مخازن کشور در نیمه دوم عمر خود قرار دارند و طبیعتا شرایط حفظ و نگهداری آنها متفاوت است و بر همین اساس لازم است تزریق گاز به مخازن نفتی که یکی از حیاتی ترین مسائل در حفظ مخزن محسوب می شود در دستور کار قرار می گرفت.

قاسمی ادامه داد: متاسفانه همین ساختار موجود باعث شد که تدبیرهای سیاسی مدیران سیاسی، تزریق گاز به مخازن به عنوان حیاتی ترین نیاز صنعت نفت در الویت های چندم قرار گیرد و به جای آن به مسائل سیاسی بپردازند در صورتی که آینده کشور و نظام به اقدامات کارشناسی در حوزه نفت بستگی دارد.

بر اساس این گزارش در سال ١٣٧٩ با توجه به سیاست‌ها و برنامه های وزارت نفت مبنی بر ایجاد تغییر و تحول در نحوه اداره فعالیتها، ساختار سازمانی مناطق نفت خیز جنوب بررسی و شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب شامل یک ستاد مرکزی و ٩ شرکت فرعی شکل گرفت. 

به دنبال این تغییر ساختار 9 شرکت تابع شامل شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون، شرکت بهره برداری نفت و گاز مارون، شرکت بهره برداری نفت و گاز آغاجاری، شرکت بهره برداری نفت و گاز مسجدسلیمان، شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران، شرکت پیراحفاری، شرکت ترابری، شرکت توربین جنوب و شرکت خدمات رفاهی در این شرکت راه اندازی شد.

کارشناسان صنعت نفت می گویند این کار باعث افزایش بارمالی شرکت شده در این مدت شده به گونه ای که این شرکت به جای یک واحد روابط عمومی هم اکنون 10 اداره روابط عمومی و به جای یک امور اداری دارای 10 اداره امور اداری شده و در این مدت منشی های این شرکت به طرز سرسام آوری افزایش یافته اند زیرا هم اکنون کارشناسان عادی مناطق نفت خیز هم دارای منشی شده اند.

این شرکت با بیش از ٥٠ میدان هیدروکربوری بزرگ و کوچک در محدوده‌ای به وسعت افزون بر ٤٠٠ هزار کیلومتر مربع از استان بوشهر تا شمال استان خوزستان  بیش از ٨٠  درصد نفت خام کشور را تولید می‌کند.  در این قلمرو وسیع نفتی میدانهای بزرگی همچون اهواز آسماری، گچساران، مارون، کرنج و پارسی قرار دارند.