به گزارش گروه دفاع و امنيت مشرق ، شايد پس از وقايعي چون عمليات کربلاي4 بود که تأثير اطلاعاتي که از طريق ماهواره ها قابل کسب است براي اولين بار، مسئولين را به اهميت دانش فضايي و تلاش در زمينه توليد محصولات فضايي واقف کرد.
ماهواره‌ها، به عنوان «چشم سوم بشر» در فضا، مجموعه وسيعي از امکانات را در اختيار مي‌گذارند و با توجه به همين موضوع، کشورهايي که ماهواره‌اي متعلق به خود را ندارند، کشورهاي «کور» لقب مي‌دهند.
تصاوير ارسالي ماهواره ها، جهت پيش‌بيني بلاياي طبيعي و مديريت پيامدهاي آن جهت کاهش خسارات، اکتشافات معدني، بررسي تغييرات آب و هوايي و اقليمي، پايش جنگلها، مراتع، اقيانوسها و کاربردهاي متنوع ديگر به کار مي‌روند.
استفاده از ماهواره در ارتباطات، انتقال داده و تصوير مدتهاست کيفيت زندگي بشر را ارتقا داده و پخش زنده تلويزيوني و ارتباطات تلفني از اقصي نقاط جهان مديون توسعه فناوري فضايي است.
همچنين ناوبري و تعيين مسير حرکت هواپيماها، کشتي‌ها و هر نوع وسيله ديگر امروزه به کمک ماهواره‌ها تسهيل شده است.
از کاربردهاي ماهواره ها بايد به امکان برقراري انواع ارتباطات از جمله راديويي، تلويزيوني، بيسيم ها و تلفن، بين نقاط کور کشور با ساير مناطق اشاره نمود که بدون استفاده از ماهواره در نقش يک واسطه، بايستي از تعداد زيادي ايستگاه هاي واسطه روي زمين استفاده نمود که هزينه بسيار بالايي در بر خواهد داشت.
اما وقوع بلاياي طبيعي و نياز به پايش منابع طبيعي و بسياري کاربردهاي ديگر ماهواره ها نيز به جديت بيشتر اين برنامه انجاميد. وجود ماهواره هاي ايراني، اين امکان را به کشورمان مي دهد تا در عرصه هاي مختلف علمي و تحقيقاتي و مراقبت هاي محيطي، همچنان حرف اول را در منطقه بزند.
ماهواره هاي جديد همراه با فناوري ساخت و پرتاب ماهواره، به ايران امکان آن را مي دهد تا دانش فضايي را براي پوشش و نظارت بر سرزمين خود در ابعاد مختلف چون ارتباطات، زمين شناسي، نظارت بر تحولات آب و هوايي، نگهباني از جنگل ها و پايش ميزان گرماي زمين در اختيار بگيرد. موقعيت جغرافيايي ايران و قرارگرفتن آن در يک گستره جغرافيايي با گوناگوني هاي بسيار، ما را نيازمند آن ساخته است تا براي پوشش کشور از ماهواره کمک بگيريم. در واقع دانشمندان کشورمان مي خواهند با دسترسي به فناوري ساخت، پرتاب و ردگيري ماهواره، پديده هاي مذکور را تحت کنترل و نظارت داشته و قابل بهره برداري سازند.
در کاربردهاي امنيتي نيز ماهواره ها با داشتن دوربين هاي پيشرفته و با قدرت تفکيک بالا، کمک شاياني به افزايش توان نظارتي نهادهاي مربوطه در حوزه هاي تحت نظارت خود مي نمايد.
نيروي هاي نظامي نيز علاوه بر بهبود پوشش ارتباطي خود و نيز تأمين امنيت انتقال داده ها از طريق ماهواره ها، براي کاربردهاي شناسايي در داخل و خارج از مرزهاي کشور از اين وسيله ارزشمند استفاده مي نمايند.
تجارت در بخش فناوري فضايي اکنون رونق بسياري دارد و در تمام دنيا از ماهواره‌ها براي خدمات مخابراتي، انتقال داده و بسياري موارد ديگر استفاده مي‌شود. رويکرد به فضا به دليل جنبه‌هاي اقتصادي باعث شده اغلب کشورهاي دنيا، با ديد اقتصادي به فناوري فضايي نگاه کرده و اين موضوع حتي موجب روي آوردن کشورهاي در حال توسعه به اين حوزه از فناوري است.
موفقيت ايران در پرتاب و قرار دادن ماهواره اميد و ماهواره هاي جديد در مدار، اين امکان را مي دهد تا در آينده به عنوان يک توليدکننده بالابرها و پرتاب کننده ماهواره، سهمي از بازار پرسودي که اينک در اختيار تعداد اندکي از کشورها از جمله آمريکا، روسيه، فرانسه، چين و هند قرار دارد، ازآن خود کرده و در نتيجه مي توان حدس زد که رقبا بيکار ننشسته و جوسازي هاي خود را عليه تهران با پوششي سياسي، تشديد کنند.
در دانشگاهها و پژوهشکده هاي ايران در سالهاي اخير رشته هاي تحصيلي جديدي در زمينه علوم فضايي داير شده است و اين مراکز فارغ التحصيلاني داشته اند که اينک بدنه علمي هيات هاي تحقيقاتي و علمي کشور را در امور فضايي مي سازند. ساخت ماهواره در دانشگاه علم و صنعت به اين معنا است که ايران علاوه بر دستيابي به فناوري ساخت و پرتاب ماهواره و در مدار قراردادن آن، اين فناوري را آنقدر بومي کرده که توانسته است طراحي و ساخت ماهواره ها را به دانشگاه هاي خود نيز گسترش دهد.
در نخستين تلاش ها، براي کسب دانش فوق پيشرفته طراحي و ساخت ماهواره ها کارهاي مشترکي با کشورهاي روسيه و ايتاليا صورت گرفت. ماهواره سينا با کمک روسيه طراحي شد و ماهواره مصباح با کمک ايتاليا. در ادامه و با فراگيري و توليد دانش طراحي و ساخت ماهوراه ها، اميد، مصباح-2، زهره، طلوع، رصد-1،فجر و نويد علم و صنعت نيز ساخته شدند.
به گزارش مشرق، ماهواره سينا-1 (Z.S.4) به عنوان اولين تلاش کشور در اين زمينه، 35دقيقه پس از پرتاب در سال 1384، از موشک روسي کاسموس جدا شده و در مدار زمين قرار گرفت و پس از گذشت 1/5 ساعت از جدا شدن موشک، با ارسال سيگنال بين زمين و ماهواره، خبر قطعي قرار گرفتن ماهواره در مدار داده شد.
فعاليتهاي کاربردي اين ماهواره 160 کيلوگرمي، در دو محور مخابراتي و تصويربرداري از سطح زمين براي نيازهاي عمومي بود. تصويربرداري اين ماهواره براي فعاليتهايي نظير حوادث غيرمترقبه، کشاورزي، منابع زميني و ساير نيازهاي عمومي مورد استفاده قرار گرفت.
اين ماهواره مي‌توانست اطلاعاتي را بصورت محدود در باندهاي فرکانس وي.اچ.اف و يو.اچ.اف ارسال و دريافت کند. ماهواره سينا-1 طي قراردادي با انستيتو هواپيمايي روسيه «مايي» و شرکت‌هاي روسي «آپتک» و «پاليوت» و با شرکت چند گروه از تيم‌هاي تخصصي ايراني از طرف وزارت علوم و نيز انستيتوي نقشه‌برداري و شرکت صنايع الکترونيک ايران در سال 2005 ساخته شد.
اين ماهواره توانست محققين و دانش‌پژوهان ايراني را با يافته‌هاي دانشمندان روس آشنا کرده و از ترکيب اين دو گروه، کار انجام شده است.
ماهواره سينا-1 سه سال عمر داشت و در مدار دايره‌اي (خوشيد آهنگ) در ارتفاع 700 کيلومتري قرار گرفت. سينا-1 با داشتن 170کيلوگرم وزن مجهز به دو دوربين بود و مي‌توانست از سطح زمين تصاويري براي نيازهاي عمومي با دقت 250 و 50 متر تصوير تهيه کند.
اين ماهواره مزين به پرچم جمهوري اسلامي ايران با نمايي از نقشه ايران و خليج فارس بر روي بدنه آن بود و دوره مأموريت خود را با موفقيت به پايان رساند.
پروژه مصباح از سال 1376 شروع شده و ماهواره مصباح با همکاري شرکت ايتاليايي CG ساخته شد. بدين ترتيب، ايران به جمع معدود کشورهاي داراي فناوري طراحي ماهواره پيوست. طرح ماهواره مصباح جهت دستيابي به فناوري فضايي، مأموريت انتقال داده بين ايستگاه هاي زميني به صورت ذخيره و ارسال(Store & Forward) را هدف گذاري نمود. ماهواره مصباح، 75 کيلوگرم وزن دارد و ابعاد آن 50 در 50 در 70 سانتيمتر مکعب و داراي عمر مفيد 3 تا 5 است و براي قرار گيري در مدار ارتفاع پايين، LEO طراحي گرديد. کنترل موقعيا در اين ماهواره، از نوع غيرفعال با استفاده از بوم مغناطيسي و کنترل حرارت نيز از نوع غير فعال است.
مراحل ساخت نمونه آزمايشگاهي ماهواره در خرداد 1380 به پايان رسيده و اقدامات بعدي جهت اجراي مراحل ساخت نمونه مهندسي(EM) و نمونه فضايي(FM) آغاز شد که در بهمن ماه سال 1381 منجر به عقد قرارداد انتقال دانش فني گرديد.
به گزارش مشرق، با کارشکني روسها، برنامه پرتاب اين ماهواره که قرار بود با موشک کاسموس3ام انجام شود، لغو گرديد. اما اين عدم پايبندي به تعهدات از سوي روسيه که در اينگونه حرکات، در سطح جهان بسيار بدنام مي باشد موجب تصميم جدي متخصصات داخلي براي توسعه سريعتر ماهواره برهاي بومي گرديد. قرار است ماهواره مصباح براي قرارگيري در ارتفاع مداري بيش از 800 کيلومتر و براي تعداد 14 دور در شبانه روز گرد زمين و طول مدت رؤيت 45 دقيقه توسط ماهواره برهاي بومي به فضا پرتاب شود.
پس از کسب دانش طراحي و ساخت ماهوراه ها، گام منطقي بعدي، اقدام به طراحي و ساخت يک ماهواره کاملاً بومي با اتکا به دانش داخلي و بدون مشارکت هيچ کشور خارجي بود که نتيجه آن، ماهواره ملي «اميد» است. اين ماهواره، با اولين نسل از پرتابگرهاي بومي با نام «سفير» با موفقيت کامل پرتاب شد و جالب اينکه فراتر از حد انتظار نيز ظاهر شد.
