به گزارش مشرق به نقل از موسسه ابرار معاصر تهران، انتشار خبر تعطیلی نمایندگی کمیته امداد امام خمینی (ره) در جمهوری آذربایجان، بار دیگر رویکردهای ضدایرانی باکو را به نمایش گذاشت. نمایندگی کمیته امداد امام خمینی (ره) طی بیش از بیست سال گذشته، به‌خصوص در زمان مناقشه قره‌باغ، با فعالیت‌های گسترده بشردوستانه در باکو و بیش از ده شهر مهم دیگر جمهوری آذربایجان و نخجوان، در اذهان عمومی این کشور به‌عنوان یکی از نمادهای حمایت ایران از جمهوری آذربایجان محسوب می‌شود.

به اذعان برخی از کارشناسان مستقل و منصف در جمهوری آذربایجان، اگر فعالیت‌های بشردوستانه کمیته امداد امام خمینی (ره) در جمهوری آذربایجان و نخجوان، به‌خصوص در سال‌های 1991 تا 1994 نبود، این کشور با فاجعه انسانی و اجتماعی روبه‌رو می‌شد.

گفته می‌شود در طی بیش از دو دهه اخیر، نمایندگی کمیته امداد امام خمینی (ره) در راستای آرمان‌های انقلاب اسلامی در حمایت از مسلمانان و مستمندان، ده‌ها هزار خانواده آذری را تحت پوشش قرار داده است.

طبیعتاً با توجه به بیش از دو دهه فعالیت گسترده و بشردوستانه نمایندگی کمیته امداد امام خمینی (ره) و کلینیک طبی امام علی (ع)، انتظار می‌رفت دولت جمهوری آذربایجان برای تقدیر از این فعالیت‌ها سنگ تمام گذاشته و رسم قدردانی را آنگونه که شایسته مردم این کشور است به‌جا بیاورد، اما تاکنون هیچ‌یک از مقامات ذی‌ربط جمهوری آذربایجان اظهارنظری در رسانه‌ها برای قدردانی از فعالیت‌های نمایندگی کمیته امداد امام خمینی (ره) نکرده‌اند.

در چنین شرایطی این سؤال مطرح است که چرا باکو که همواره ادعای بی‌اساس حمایت ایران از ارمنستان را می‌کند، مانع فعالیت نهاد بشردوستانه‌ای شده است که نماد حمایت عملی ایران از جمهوری آذربایجان محسوب می‌شود؟

چنانچه از فحوای برخی از مطبوعات جمهوری آذربایجان برمی‌آید، باکو تأکید دارد که «این کشور در سال‌های اخیر ثروتمندتر شده و به فعالیت‌های بشردوستانه نیازی ندارد». پاسخ به این سؤال را می‌توان با سؤال دیگری مطرح کرد و آن اینکه اگر جمهوری آذربایجان اکنون به فعالیت‌های نهادهای بشردوستانه نیازی ندارد، چرا ده‌ها نهاد آمریکایی، اروپایی، آسیایی، و صهیونیستی به بهانه فعالیت‌های خیریه و بشردوستانه در این کشور فعالیت می‌کنند؟

تعداد این نهادها در مقایسه با گذشته افزایش یافته است و باکو نیز اقدامی برای تعطیلی آنها نکرده است. فهرست منتشره در سایت اینترنتی بخش نهادهای خیریه بین‌المللی نخست‌وزیری جمهوری آذربایجان نشان می‌دهد که درحال‌حاضر 24 مؤسسه و نهاد به اصطلاح خیریه آمریکایی با اسامی‌ای نظیر: Kaunterpart، EF، World HOPE، Qlobal Sors Net، CHF، VAAD LEATSALA، Projekt Harmony، ACTR/ACCELS، SC، Uşaqların Xilası، ADRA، RI، İREX، و ABA-CEELI در جمهوری آذربایجان آزادانه فعالیت می‌کنند.

حتی نهادهای بدنام و صهیونیستی نظیر: ماشاو و سوروس نیز به بهانه فعالیت‌های بشردوستانه در جمهوری آذربایجان حضور دارند، البته هدف واقعی خیلی از آنها چیزی غیر از کمک به مردم جمهوری آذربایجان است. درصورتی‌که جمهوری آذربایجان خود را بی‌نیاز از کمک‌های بشردوستانه می‌داند، طبیعتاً باید تعداد این نهادها کاهش می‌یافت نه افزایش.

در زمان مناقشه قره‌باغ که مردم جمهوری آذربایجان نیاز مبرمی به کمک‌های بشردوستانه داشتند، و کمیته امداد امام خمینی (ره) خالصانه به حمایت از مردم جمهوری آذربایجان شتافته بود، خیلی از این نهادهای خیریه غربی و صهیونیستی که امروزه آزادانه در باکو جولان می‌دهند، مشغول حمایت از دشمنان جمهوری آذربایجان بودند.

ازسوی‌دیگر، افزایش ثروت در جمهوری آذربایجان به‌واسطه قراردادهای نفتی و گازی این کشور با کمپانی‌های استعماری غربی، واقعیتی انکارناپذیر است، اما به‌علت عدم توزیع عادلانه ثروت، فقر در میان مردم این کشور و شکاف شدید طبقاتی وجود دارد و نهادهای بین‌المللی ازجمله بانک جهانی اعلام کردند که چهل درصد از مردم جمهوری آذربایجان زیر خط فقر به‌سر می‌برند.

ازاین‌رو، باید گفت آنچه جمهوری آذربایجان به‌عنوان بهانه عدم تمدید مجوز نمایندگی کمیته امداد و کلینیک طبی امام علی (ع) مطرح کرده است، غیرمنطقی و بی‌اساس می‌باشد. واقعیت این است که فشارهای جمهوری آذربایجان در تعطیل کردن نمایندگی کمیته امداد امام خمینی (ره)، در راستای رویکرد سه سال اخیر این کشور برای تعطیل و یا محدود کردن فعالیت‌های نهادهای ایرانی در باکوست؛ سیاستی که در چهارچوب آن در دو سال اخیر هشت نفر از کارکنان اعزامی و دارای گذرنامه خدمتی نهادهای ایرانی نظیر رایزنی فرهنگی، نمایندگی دفتر مقام معظم رهبری، صداوسیما، جامعه المصطفی و سفارت، یا از فرودگاه دیپورت شدند یا در هنگام بازگشت از مرخصی از ایران، از ورودشان به جمهوری آذربایجان ممانعت شده است.

علی‌رغم حمایت‌های استراتژیک که ایران از جمهوری آذربایجان دارد، نظیر اتصال ارتباط زمینی نخجوان با جمهوری آذربایجان، باکو به‌خصوص در سال‌های اخیر، رویکرد اتحاد با دشمنان ایران اسلامی به‌ویژه رژیم صهیونیستی را اتخاذ کرده و اقدامات ضدایرانی نظیر: همکاری با رژیم صهیونیستی در ترور دانشمندان هسته‌ای ایران، آزار و اذیت ایرانیان، پیشبرد سیاست پان‌آذریستی، وضع غیررسمی تحریم‌هایی فراتر از تحریم‌های آمریکا علیه ایران، و ایجاد مأمنی برای گروهک و رسانه‌های قوم‌گرای ضدایرانی را انجام داده است.

ازآنجاکه جمهوری آذربایجان هویت خود را در انکار فرهنگ مشترک خود با ایران تعریف کرده است، همواره تلاش دارد در اذهان مردم خود، ایران را به‌عنوان دشمن معرفی کند؛ ازاین‌رو، امروز در رسانه‌های رسمی و غیررسمی، مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی جمهوری آذربایجان، ایران به‌عنوان حامی و منجی ارمنستان، کشوری که بیست درصد خاک آذربایجان را اشغال کرده است، معرفی می‌شود.

طبیعتاً فعالیت‌های گسترده نمایندگی کمیته امداد امام خمینی (ره) در پایتخت و شهرستان‌های مختلف جمهوری آذربایجان، پوچی این ادعاها را نشان می‌داد؛ ازاین‌رو، مقامات آذری حاضر نیستند درمقابل رسانه‌ها و افکار عمومی، به‌طور شایسته به قدردانی از فعالیت‌های کمیته امداد بپردازند یا مراسمی دراین‌خصوص برگزار کنند.

ارگان‌های ذی‌ربط جمهوری آذربایجان که برای تقدیر از فعالیت‌های به‌اصطلاح خیریه نهادهای غربی با هم رقابت می‌کنند، برای تعطیل کردن نمایندگی کمیته امداد به روش‌های غیراخلاقی نظیر: بستن آب، تهدید کارکنان محلی، تلاش برای جعل قرارداد اجاره محل نمایندگی کمیته امداد، و عدم تمدید مجوز فعالیت آن تمسک جستند.

این رویکرد غیرمنطقی از دو بعد به زیان جمهوری آذربایجان است: اول اینکه بار دیگر به افکار عمومی این کشور ثابت کرد که رویکرد دولت باکو به سیاست‌های حمایتی ایران، عنادورزی و ناسپاسی است. دوم اینکه توقف فعالیت‌های بشردوستانه کمیته امداد امام خمینی (ره) از بسیاری جهات به زیان دولت باکو نیز می‌باشد.

امروزه در جمهوری آذربایجان نهادهای به‌اصطلاح خیریه عربی نظیر مؤسسات Ümumdünya İslam Gənclər Assambleyası و IIRO وابسته به عربستان سعودی، مؤسسه خیریه Asiya Müsəlmanları Komitəsi وابسته به کویت، و مؤسسه خیریه Dar əl Bir وابسته به امارات متحده عربی فعالیت می‌کنند.

مؤسسات رسمی یا شبکه‌های زیرزمینی وابسته به کشورهای عربی و غربی با فعالیت‌های به‌ظاهر خیریه، بسیاری از جوانان این کشور را فریب داده و آنها را به عضویت فرقه‌های ضاله و تروریستی نظیر: وهابیت و تکفیری درآورده‌اند. گروه‌های تروریستی وهابی که از جمهوری آذربایجان عازم سوریه شدند و در قالب «جیش‌الله» و «برادران جنگل» تهدید کردند که علیه دولت الهام علی‌اف نیز فتوای جهاد خواهند داد، همان‌هایی هستند که توسط نهادهای به‌اصطلاح خیریه غربی و عربی سازماندهی شده‌اند.

طبیعتاً فعالیت‌های شفاف و بدون چشمداشت کمیته امداد امام خمینی (ره) سدی در برابر این فعالیت‌های مخرب بود و تصادفی نیست که پس از کاهش فعالیت‌های نمایندگی کمیته امداد در دو سال اخیر، تعداد آذری‌هایی که به‌علت نیازهای مادی جذب گروه‌های وهابی و تکفیری شده‌اند، افزایش یافته است.

شکی نیست که امروزه فعالیت‌های نهادهای بشردوستانه و خیریه، یکی از ابزارهای دیپلماسی عمومی است که بسیاری از کشورهای پیشرو در جهان به آن اولویت داده و بودجه اختصاص می‌دهند. فعالیت این نهادها نمادی از روابط دوستانه و انسانی میان کشورها و گره‌گشای برخی از مشکلات در روابط است.

وزارت امور خارجه کشورمان در آبان 1390، با تأسیس مرکز دیپلماسی عمومی، بر اهمیت این نوع دیپلماسی اذعان کرد؛ ازاین‌رو، انتظار می‌رفت که متفاوت از رویکرد گذشته، وزارت امور خارجه و سفارت کشورمان به‌جای غیرسیاسی جلوه دادن تعطیلی نمایندگی کمیته امداد، عقبه رویکردهای ضدایرانی باکو را در نظر می‌گرفتند و مطالبات و اقدامات جدی برای ادامه فعالیت نمایندگی کمیته امداد امام خمینی (ره) که با فعالیت‌های بشردوستانه‌اش، هرچه بیشتر نام امام خمینی (ره) را در میان مردم جمهوری آذربایجان زنده نگه می‌داشت، انجام می‌دادند.

چه اینکه براساس تجربیات گذشته در روابط تهران و باکو اصرار برای عادی جلوه دادن مسائل، نه مشکلات را حل کرده است و نه باعث توقف اقدامات ضدایرانی جمهوری آذربایجان شده است. طبیعتاً نگاه رسمی و سیاسی به فعالیت‌های نمایندگی کمیته امداد در جمهوری آذربایجان باید با نگاه کوچه‌بازاری متفاوت باشد؛ کما اینکه فعالیت‌های کمیته امداد امام خمینی (ره) در جمهوری آذربایجان نیز نه فعالیت‌های سنتی بشردوستانه، بلکه خدمات پزشکی و اجرای طرح‌های خودکفایی در محل بوده است.

امروزه بسیاری از کشورهای جهان که حتی در داخل با مشکلات اقتصادی نیز مواجهند، در راستای دیپلماسی عمومی و حمایتی، به فعالیت‌های بشردوستانه در دیگر کشورها می‌پردازند؛ ازاین‌رو، تصادفی نیست که امروزه تعداد زیادی از نهادهای بشردوستانه کشورهای غربی و آسیایی نظیر: کره جنوبی و ژاپن در سایه حمایت سفارتخانه‌هایشان در جمهوری آذربایجان حضور دارند.

جالب اینکه نیاز کشورهای مذکور به ارتباطات مردمی و دیپلماسی عمومی در جمهوری آذربایجان در مقایسه با نیاز ایران بسیار کمتر است؛ زیرا علیه آن کشورها در جمهوری آذربایجان نه‌تنها تبلیغات منفی و سیاه‌نمایی وجود ندارد، بلکه تبلیغات مثبت نیز انجام می‌شود؛ اما علیه تهران در جمهوری آذربایجان آشکارا سیاست ایران‌ستیزی در رسانه‌های رسمی و غیررسمی دنبال می‌شود و ازاین‌رو، جمهوری آذربایجان باید یکی از اولویت‌های ایران در استفاده از ابزار دیپلماسی عمومی باشد.

در چنین شرایطی انتظار می‌رود اکنون که با ناسپاسی باکو، نمایندگی کمیته امداد در جمهوری آذربایجان تعطیل شده است، درخواست مردم نجیب ایران و دوست جمهوری آذربایجان برای ادامه خدمات بشردوستانه نمایندگی کمیته امداد با تأسیس شعبه‌ای در منطقه مرزی بیله‌سوار اجابت گردد؛ شعبه‌ای که با ارائه خدمات پزشکی ارزان‌قیمت می‌تواند هزینه‌های خود را نیز اداره نماید.