گروه بین‌الملل مشرق - فیلم اولین حضور رسانه‌ای ابوبکر البغدادی سرکرده گروه تروریستی داعش بعد از اعلام خلافت اسلامی صرف نظر از واقعی یا ساختگی بودنش، فصل جدیدی از تحولات را در فضای ملتهب کنونی منطقه آغاز کرده است.

اهمیت بالای این اقدام تنها در تبدیل شدن آن به کانون توجه رسانه‌ها و افکار عمومی منطقه و جهان نیست، بلکه بررسی‌های تحلیلی این رویکرد، پیام‌ها و شاخص‌هایی را به دست تحلیلگران مسایل راهبردی منطقه می‌دهد که می‌تواند در  تعیین خط سیر تحولات افق پیش روی منطقه سهیم باشد.


نمادها و پیام‌های حضور علنی ابوبکر البغدادی

-    اولین پیام این حضور را می توان در مسجدی دانست که اولین سخنرانی ابوبکر البغدادی به صورت علنی در آن انجام شده است، مسجد جامع موصل ساختمانی است که بر اساس معماری دولت زنکی‌ها در عراق ساخته شده که در سال 1172 روی کار آمده‌اند. مهم تر از همه اینکه برخی منابع تاریخی اعلام کرده‌اند که محراب این مسجد پیشتر بخشی از مسجد جامع اموی موصل بوده است. این انتخاب نشان می‌دهد که داعش به دنبال احیای خلافتی مشابه واقعیت‌های تاریخی آن است که از امویان تا زنکی‌ها امتداد داشته است.

-    در این نوار ویدئویی ابوبکر البغدادی علاوه بر لباس‌های مشکی که می‌تواند نمادی از پرچم سیاه رنگ این گروهک تروریستی باشد، عمامه‌ای مشکی نیز بر سر گذاشته است، برخی منابع وابسته به داعش سعی کرده‌اند بین این عمامه با عمامه‌ای که بنا بر برخی روایت‌های تاریخی، پیامبر در زمان فتح مکه بر سر گذاشته، ارتباط ایجاد کنند. لباس‌های مشکی بغدادی نیز درست بر خلاف لباس‌های بلند سفیدی است که بسیاری از سلفی ها و اعضای گروهک های تروریستی به پوشیدن آن عادت و اعتقاد دارند.

-    نوار ویدئویی، ابوبکر البغدادی را در حالی نشان می داد که پایش در هنگام رفتن به سمت منبر برای سخنرانی اندکی می لنگید. این اقدام برای وانمود کردن سابقه بالای مبارزات البغدادی بود. سرکرده خطرناک‌ترین گروهک تروریستی در جهان در این سخنرانی بسیار اصرار داشت که خود را آرام و باوقار نشان دهد. آرامش وی در هنگام رفتن به بالای منبر و آغاز سخنرانی اش و صدایی که همواره سعی می‌کرد متین و آرام باشد، این را نشان می داد. وجود پرچم داعش در کنار البغدادی از دیگر نکات جالب توجه طراحی صحنه سخنرانی وی بود.

-    انتقال عدسی دوربین ضبط کننده این مراسم بین جمعیت هوادار البغدادی نشان می‌داد که بسیاری از آنها جوانانی هستند که لباس‌های عادی یا حتی ورزشی بر تن دارند، هیچ کدام از بزرگان شهر یا ریش سفیدها در این کلیپ دیده نمی‌شوند، این نشان از آن دارد که بزرگان شهر موصل هنوز با حضور گروهک تروریستی داعش در این شهر کنار نیامده و آنها را به رسمیت نشناخته‌اند.

-    نحوه پوشش و چهره ابوبکر البغدادی در این فیلم به گونه‌ای طراحی شده بود تا هر چه بیشتر شبیه سید حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان باشد، این را از القاب فاخری! –نظیر القرشي الهاشمي الحسيني- که هواداران البغدادی برای وی تراشیده‌اند را نیز می‌توان مشاهده کرد. به نظر می‌رسد علاوه بر اسلام هراسی و شیعه هراسی، پروژه رقیب سازی برای محور اصیل مقاومت در منطقه با یک جریان مزدور، خشن و جنایتکار وابسته نیز از سوی غرب کلید خورده است.

-     عناصر داعش با انتشار این فیلم ویدئویی درست مانند تبلیغاتی که در سایت‌های وابسته به خود دارند، سعی می کنند خود را نزدیک به زندگی مادی نشان دهند، این را ساعت دست البغدادی و پنکه ای که در پشت وی کار می کرد تا ستون‌های مجلل مسجد جامع و مهندسی دکور ماهرانه‌ای که در پشت سر وی انجام شده بود، نشان می داد.


-    البغدادی در این سخنرانی بسیار تلاش کرد تا جایگاه علمی! خود را به رخ مخاطب بکشاند، استفاده از لحن فصیح عربی و ادای دقیق و صحیح مخارج حروف بخشی از این تلاش بود، همچنین وی در سخنرانی‌اش هیچ نامی از القاعده نبرد، این موضوع نیز تاکیدی بر سرکشی داعش از سازمان مرکزی القاعده است و نشان می‌دهد البغدادی خود را بالاتر از همه می‌داند.

-    نگاه آماری به سخنرانی البغدادی نشان می دهد که واژه‌های جهاد و فتح و پیروزی بیشترین کاربرد را در سخنرانی البغدادی دارد، این بدان معناست که داعش غیر از برپایی دولت به ظاهر اسلامی آنهم با قدرت سرنیزه هیچ پروژه ای برای امت اسلامی ندارد.

-    ابوبکر البغدادی در سخنرانی خود ضمن اعلام خلافت اسلامی و تعیین خود به عنوان امام، ضمن قرائت آیاتی از قرآن کریم سعی کرد ادعای باطل خود را با آیات قرآنی مستند کند.


معادله‌های منطقه‌ای خروج داعش

حمله فراگیر جبهه تروریستی داعش به عراق، هماهنگی‌های منطقه ای ایران و روسیه را تقویت کرده است، کرملین تروریسم تکفیری موجود در عراق را بزرگترین دشمن مسکو قلمداد کرده و آن را بخشی از تروریسم موجود در چچن و گرجستان می داند. روسیه تاکید دارد که تنها با ریشه کن کردن این رویکرد است که می توان از خطرات آن بر جان شهروندان بی گناه نجات یافت. به همین علت مسکو به دنبال ایجاد ائتلافی بین المللی برای مبارزه جدی با تروریسم است که از یک طرف آمریکا و ناتو  را در بر می‌گیرد و از طرفی دیگر محور مقاومت منطقه‌ای را شامل می‌شود.

مسکو مبارزات دیپلماتیک خود را در دو محور دنبال می‌کند، اول اینکه هماهنگی‌های خود را با ایران و عراق و سوریه افزایش داده و کمک‌های نظامی برای دولت نوری مالکی ارسال کرده و از سوی دیگر با رژیم‌های عربی منطقه وارد مذاکره شده تا کانال‌های حمایت مالی، سیاسی و تسلیحاتی تروریست‌ها را ببندد.

در طرف دیگر این معادل آمریکا قرار دارد که گرچه ادعای دشمنی با تروریست‌های داعش را دارد، اما با خرید زمان برای این گروه تروریستی مدعی شده که تا زمان توافق سیاسی در عراق هیچ کمک نظامی به دولت بغداد برای مقابله با تروریست‌ها نمی‌کند. وی از این طریق بر خلاف روند دموکراتیک انتخابات به دنبال براندازی دولت نوری مالکی و روی کار آوردن جریان های حامی خود در این کشور است. 

برخی تحلیلگران سیاسی اعتقاد دارند که اتفاقات عراق دامی برای ایران است تا در مذاکرات هسته‌ای با غرب، آن را به عقب‌نشینی مجبور کند، این در حالی است که ایران صبر بالایی برای مهار اینگونه شوک‌ها دارد و از سوی دیگر شکست مذاکرات به نفع هیچ کدام از طرف‌ها نیست. علاوه بر اینها تقویت بیش از حد داعش بر خلاف منافع آمریکاست و واشنگتن نمی‌تواند از این اهرم برای فشار به تهران استفاده کند.


گزینه‌های بد و بدتر سازمان جاسوسی آمریکا

بر اساس تصاویری که سازمان‌های جاسوسی آمریکا از سه سال پیش از البغدادی منتشر کرده‌اند، به نظر می‌رسد، تصویر فردی که در این فیلم سخنرانی می کرد، همان البغدادی باشد. نکته مبهم در این فیلم زمان فیلمبرداری است که البته آن هم احتمالا خیلی زیاد نیست. در این صورت می توان گفت که این فیلم تکذیبیه ای بر خبر زخمی شدن البغدادی در عراق است.

نکته مهمی که در اینجا قابل بررسی است، اینکه با وجود حضور پهپادهای آمریکایی و دستگاه های جاسوسی و ماهواره‌های این کشور چطور ممکن است چنین سخنرانی دست کم به مدت 20 دقیقه در مسجدی در موصل برگزار شود و اطلاعی از آن در دست نباشد. علاوه بر اینکه میزان بالای مهارت موجود در تهیه این نوار صوتی و تصویری نشان از حرفه‌ای بودن دست اندرکاران آن دارد که قطعا از  توان گروهی مانند موسسه تبلیغاتی فرقان که زیر نظر تروریست‌های داعش فعالیت می‌کند، خارج است.

این نشان می دهد که مناسبات گروهک داعش و سرکرده آن با غرب فراتر از جنگ تبلیغاتی است که آمریکا علیه آن به راه انداخته و 10 میلیون دلار جایزه برای کسی تعیین کرده که در دستگیری وی کمک کند. این در حالی است که خود آمریکا البغدادی را از زندان های خود در عراق آزاد کرده است.

حتی اگر بخواهیم ادعای رسمی آمریکا مبنی بر مبارزه با داعش و شخص ابوبکر البغدادی را بپذیریم، برگزاری این مراسم را می توان رسوایی و شکست اطلاعاتی بزرگی برای سازمان جاسوسی آمریکا دانست که ادعا دارد وجب به وجب خاک عراق را می‌شناسد و از تمام تحرکات داخلی آن اطلاع دارد.