به گزارش مشرق، یکی از موضوعات مورد تاکید ویژه در شرع مقدس اسلام حفظ حقوق و اموال مردم و عدالت اجتماعی است. لذا در آیات متعددی از قرآن کریم به مسائلی اشاره دارد که توسط آنها حقوق مردم حفظ می شود. در آیات ۱۰۶ تا ۱۰۸ سوره مائده ابتدا به مساله وصیت و شاهد گرفتن در هنگام تنظیم آن اشاره می کند تا برای ورّاث اختلافی پیش نیاید و حقی ضایع نشود. سپس به اصل کلی شاهد گرفتن چه در وصیت و جه در انواع تجارت ها و معاملات اشاره می نماید.
این آیات ادامه موضوع آیه ۱۰۶ را مطرح می کنند که طی آن اشاره شد شخص مسلمانی با دو مسیحی همسفر بود و در بین راه حال احتضار به او دست داد و وصیتی تنظیم کرد و آن دو را نیز شاهد گرفت. آنها اما وقتی دیدند اموال این فرد زیاد است بخشی از آن را برداشتند و...
در آه ۱۰۷ و ۱۰۸ سوره مائده می خوانیم:
«پس اگر معلوم شد كه آن دو شاهد (غير مسلمان در سفر) گناه و خيانت كردهاند (و سوگندشان ناحقّ بوده)، دو نفر ديگر كه (مسلمان هستند و شهادت بر ضررشان تمام شده و به ميّت نزديك ترند) برخاسته و به خدا سوگند ياد نمايند كه قطعاً گواهى ما (وارثان مسلمان) از گواهى آن دو (غير مسلمانى كه خيانت شان آشكار شده) به حقّ نزديكتر است (و بگويند) ما (از حدّ و حقّ) تجاوز نكرده ايم كه اگر چنين كنيم قطعاً از ستمكارانيم.» (۱۰۷)
«اين (روش به صواب) نزديكتر است براى اينكه شهادت را به نحو درست ادا كنند و يا بترسند كه بعد از سوگند خوردنشان سوگندهايى (به وارثان ميّت) برگردانده شود (و جاى سوگند آنان را بگيرد). و از خداوند پروا كنيد و (فرمان هاى او را) گوش كنيد و خداوند، گروه فاسق را هدايت نمى كند.» (۱۰۸)
سه نکته
پیچیده ترین آیه قرآن!
اين آيات، فلسفه سختگيرى و دقت در امر شهادت و شاهد گرفتن را كه در آيات قبل مطرح بود بيان مى كند و اينكه سوگند بعد از نماز در حضور مردم، سبب مى شود كه شهادت ها به واقعیت نزدیک تر باشد، چون اگر سوگند و شهادت آنان پذيرفته نشود، آبروى آنان در جامعه مى رود.
این که نکته جالب مرحوم طبرسى در تفسیر "مجمع البيان" معتقد است كه آيه ۱۰۷ سوره مائده از نظر معنى و اعراب گذاری (قواعد دستور زبان عربی) از پيچيده ترين و مشكل ترين آيات قرآن است.
مالت را سفت بچسب همسایه را دزد نکن!
مراسم و تشريفاتى كه عامل حفظ و تثبيت حقّ مردم شود، ارزشمند است. باید یاد بگیریم چنان زندگى كنيم كه نااهلان عادل نما نتوانند با سوگند دروغ، زحمات ما را هدر دهند و بدانند كه اظهارات نادرستشان توسط گروه بهترى ردّ مى شود. شاید این ضرب المثل قدیمی هم اشاره به همین مضمون قرآنی داشته باشد که: "مالت را سفت بچسب، همسایه را دزد نکن"!
یکی از چهار کسی که دعایش اجابت نمی شود
با وجود همه سفارشات اسلام به مسائلی همچون وام و قرض و کسب و کار و تجارت اما در تمام این ها تاکید دارد که باید شاهد معتبر تعیین کنید وگرنه اگر زیان دیدید کسی را غیر خود مقصر ندانید. به همین منظور طولانی ترین آیه قرآن (آیه ۲۸۲ سوره بقره) نیز به همین مساله اشاره دارد. در این آیه ۱۹ دستور صادر می کند که از جمله آنها تعیین مدت بدهکاری، ثبت معامله توسط شخص ثالث، رعایت حال طرف ضعیف تر، مورد اطمینان طرفین بودن شهود و غیره.
به همین سبب است که امام صادق (ع) فرمود یکی از چهار کسی که دعایش مستجاب نمی شود مردی است که مالی دارد و بدون گرفتن شاهد قرض می دهد و زیان می بیند و بعد دست به دعا بر می دارد. خداوند نیز به او می فرماید مگر تو را به گرفتن شاهد امر نکرده بودیم!؟
منبع: تراز
این آیات ادامه موضوع آیه ۱۰۶ را مطرح می کنند که طی آن اشاره شد شخص مسلمانی با دو مسیحی همسفر بود و در بین راه حال احتضار به او دست داد و وصیتی تنظیم کرد و آن دو را نیز شاهد گرفت. آنها اما وقتی دیدند اموال این فرد زیاد است بخشی از آن را برداشتند و...
در آه ۱۰۷ و ۱۰۸ سوره مائده می خوانیم:
«پس اگر معلوم شد كه آن دو شاهد (غير مسلمان در سفر) گناه و خيانت كردهاند (و سوگندشان ناحقّ بوده)، دو نفر ديگر كه (مسلمان هستند و شهادت بر ضررشان تمام شده و به ميّت نزديك ترند) برخاسته و به خدا سوگند ياد نمايند كه قطعاً گواهى ما (وارثان مسلمان) از گواهى آن دو (غير مسلمانى كه خيانت شان آشكار شده) به حقّ نزديكتر است (و بگويند) ما (از حدّ و حقّ) تجاوز نكرده ايم كه اگر چنين كنيم قطعاً از ستمكارانيم.» (۱۰۷)
«اين (روش به صواب) نزديكتر است براى اينكه شهادت را به نحو درست ادا كنند و يا بترسند كه بعد از سوگند خوردنشان سوگندهايى (به وارثان ميّت) برگردانده شود (و جاى سوگند آنان را بگيرد). و از خداوند پروا كنيد و (فرمان هاى او را) گوش كنيد و خداوند، گروه فاسق را هدايت نمى كند.» (۱۰۸)
سه نکته
پیچیده ترین آیه قرآن!
اين آيات، فلسفه سختگيرى و دقت در امر شهادت و شاهد گرفتن را كه در آيات قبل مطرح بود بيان مى كند و اينكه سوگند بعد از نماز در حضور مردم، سبب مى شود كه شهادت ها به واقعیت نزدیک تر باشد، چون اگر سوگند و شهادت آنان پذيرفته نشود، آبروى آنان در جامعه مى رود.
این که نکته جالب مرحوم طبرسى در تفسیر "مجمع البيان" معتقد است كه آيه ۱۰۷ سوره مائده از نظر معنى و اعراب گذاری (قواعد دستور زبان عربی) از پيچيده ترين و مشكل ترين آيات قرآن است.
مالت را سفت بچسب همسایه را دزد نکن!
مراسم و تشريفاتى كه عامل حفظ و تثبيت حقّ مردم شود، ارزشمند است. باید یاد بگیریم چنان زندگى كنيم كه نااهلان عادل نما نتوانند با سوگند دروغ، زحمات ما را هدر دهند و بدانند كه اظهارات نادرستشان توسط گروه بهترى ردّ مى شود. شاید این ضرب المثل قدیمی هم اشاره به همین مضمون قرآنی داشته باشد که: "مالت را سفت بچسب، همسایه را دزد نکن"!
یکی از چهار کسی که دعایش اجابت نمی شود
با وجود همه سفارشات اسلام به مسائلی همچون وام و قرض و کسب و کار و تجارت اما در تمام این ها تاکید دارد که باید شاهد معتبر تعیین کنید وگرنه اگر زیان دیدید کسی را غیر خود مقصر ندانید. به همین منظور طولانی ترین آیه قرآن (آیه ۲۸۲ سوره بقره) نیز به همین مساله اشاره دارد. در این آیه ۱۹ دستور صادر می کند که از جمله آنها تعیین مدت بدهکاری، ثبت معامله توسط شخص ثالث، رعایت حال طرف ضعیف تر، مورد اطمینان طرفین بودن شهود و غیره.
به همین سبب است که امام صادق (ع) فرمود یکی از چهار کسی که دعایش مستجاب نمی شود مردی است که مالی دارد و بدون گرفتن شاهد قرض می دهد و زیان می بیند و بعد دست به دعا بر می دارد. خداوند نیز به او می فرماید مگر تو را به گرفتن شاهد امر نکرده بودیم!؟
منبع: تراز
