به گزارش مشرق، نام 50 شرکت صادرکننده هفته گذشته در روز ملی صادرات به عنوان صادرکننده نمونه ملی اعلام شد، در این فهرست نام برخی شرکتها به چشم می‌خورد که وضعیت صادرات آنها نه تنها رشد نداشته، بلکه در شمار 50 ابر بدهکار بانکی قرار دارد و این سوال ایجاد را ایجاد کرد که علت انتخاب این شرکت‌ها به عنوان صادرکننده نمونه چه می‌تواند باشد؟

یک منبع آگاه پس از اعلام اسامی صادرکنندگان نمونه در این باره گفت: در روزهای پایانی انتخاب صادر کننده نمونه نام سه شرکت با دستور وزیر صنعت بدون آنکه معیارهای واقعی صادرکننده نمونه را داشته باشند، در فهرست گنجانده شد.

در این میان برخی خبرها حاکی از آن است که اتاق بازرگانی ایران نیز انتقاداتی را نسبت به نحوه انتخاب صادرکنندگان نمونه داشته و تلویحا آن را اعلام کرده است، اما ظاهراً رودربایسی و تعارفات معمول بین مسئولان مانع از بیان آشکار حقیقت شده است.

محمد لاهوتی رئیس کنفدراسیون صادرات با انتقاد از اینکه در روز ملی صادرات نظر این تشکل بخش خصوصی خواسته نشده است، تصریح کرد: معیارهایی برای انتخاب صادرکننده نمونه مطرح شده که خود سازمان توسعه تجارت زمینه اجرای آن را فراهم نکرده است و نمونه آن مشارکت شرکت‌های مقیاس کوچک است.

وی به این نکته اشاره کرد که صادرکنندگان در دوران تحریم هزینه‌های زیادی از جمله هزینه نقل و انتقال پول و یا بلوکه شدن را پرداخته‌اند و دولت باید فکری به حال مشوق های صادراتی کند.

نقش جوایز صادراتی در رونق صادرات

محمدرضا انصاری که امسال مدال افتخار صادرات را کسب کرد، به نقش جوایز صادرات در رونق صادرات اشاره کرد و افزود: طی 10 سالی که جایزه صادراتی پرداخت می‌شد، رشد بخش صادرات چشم‌گیر بود و 45 درصد جهش داشت، اما حجم صادرات از سال 90 و همزمان با قطع پرداخت جوایز صادراتی، افت کرد.

وی توضیح می‌دهد: پرداخت جوایز این امکان را به ما می داد که در مناقصات بین‌المللی دو تا 3 درصد تخفیف داده و برنده شویم. به همین دلیل دولت باید بار دیگر پرداخت جوایز صادراتی را در دستور کار قرار دهد. 

انصاری سال گذشته در فهرست صادرکنندگان نمونه جای داشت، اما امسال به دلیل دست نیافتن به رشد 10 درصدی صادرات خدمات فنی و مهندسی به دریافت مدال افتخار بسنده کرده است. صادرات سال گذشته شرکت کیسون 900 میلیون دلار بوده است و امسال به رشد 10 درصدی یعنی 90 میلیون دلار نرسید.

اما شرایط برای برخی از دیگر شرکت‌ها امسال متفاوت بوده است.

گیتی توانا مدیرکل دفتر امور بنگاه‌های سازمان توسعه تجارت در مورد معیارهای امسال برای انتخاب صادرکننده نمونه ملی، گفت: مهمترین معیارهای ما میزان صادرات و ارزش صادراتی است که در سال 93 انجام شده و اینکه صادرکنندگان در 3 سال اخیر چه ترتیبی صادرات داشته اند، مدنظر بوده که به نسبت رشد، امتیاز گرفته‌اند.

وی گستردگی بازارهای هدف، ماندگاری در بازارها و اینکه صادرکننده حداقل 3 سال در یک بازار ماندگار باشد، را از دیگر مواردی عنوان کرد که در انتخاب صادرکننده نمونه مؤثر بوده است.

توانا به این نکته هم اشاره کرد که جذب سرمایه‌گذار خارجی یکی دیگر از معیارهایی بود، به شرطی که صادرکنندگان بتوانند بخشی از سهام شرکت خود را به یک سرمایه‌گذار خارجی بفروشند و نوع محصول آنها آن قدر جذابیت داشته باشد که فرد خارجی در تولید وارد شود.

مدیرکل دفتر امور بنگاه‌های سازمان توسعه تجارت، ادامه داد:‌ برخی از صادرکنندگان از داخل کشور تلاش می‌کنند، تا مشتری خارجی در کشورهای مختلف جذب کنند، غافل از اینکه داشتن دفتر فروش در بازارهای هدف صادراتی می‌تواند زمینه بازاریابی و فروش را دو چندان کند که این موضوع نیز جزء معیارهای انتخاب صادرکننده نمونه ملی قرار گرفت.

وی یکی دیگر از مشکلات صادرکنندگان برای ماندگاری در بازارهای هدف را ثبت برند عنوان کرد و افزود: برخی کالاهای صادرکنندگان به‌دلیل کیفیت و قیمت مناسب فروش خوبی در بازارها داشته، اما به‌دلیل آنکه برند خود را ثبت نکرده بودند، به محض آنکه در بازار جای خود را پیدا کردند، بلافاصله یک شرکت خارجی شبیه محصول را تولید کرده و حتی به نام خود ثبت کرده است که در نهایت اجازه حضور کالای ایرانی را در بازار نداده است و ما توصیه می‌کنیم ثبت برند در بازارهای بین‌المللی از کالای صادراتی محافظت می‌کند.

توانا در پاسخ به اینکه شنیده شده برخی صادرکنندگان نمونه از جمله یک شرکت خودروسازی و یک شرکت فرش دستباف علی‌رغم آنکه افزایش 10 درصدی صادرات نسبت به سال قبل را نداشته و حتی معوقات سنگین بانکی دارند، با دستور وزیر در فهرست صادرکنندگان گنجانده شده اند، گفت: تمام صادرکنندگان ملی پس از آنکه فیلترهای مختلف را برای انتخاب طی می‌کنند، در نهایت باید با نظر وزیر صنعت، معدن و تجارت تأیید شوند.

وی ادامه داد: به‌دلیل وضعیت اقتصادی و رکود حاکم بر بازار برخی شرکت‌ها سال گذشته وضعیت فروش خوبی نداشتند و یا نتوانسته‌اند پول‌شان را به داخل کشور بیاورند، اما رقم صادرات‌شان خوب بوده است. به‌عنوان مثال شرکت خودروسازی سایپا بالای 100 میلیون دلار صادرات داشته و وزیر صنعت نظر داشت که به‌دلیل شرایط خاص کشور این شرکت‌ها نتوانسته‌اند پول‌شان را به کشور وارد کنند و در نتیجه به‌عنوان صادرکننده نمونه انتخاب شد.

این اظهارات در حالی است که خودروسازان در سال گذشته شرایط مساعدی در بازارهای صادراتی و داخلی نداشتند.

مسئول انتخاب صادرکنندگان نمونه در سازمان توسعه تجارت همچنین در توضیح مدال افتخار صادرات که امسال به دو شرکت خدمات فنی ـ مهندسی و تولید صنایع غذایی، اعطا شد، گفت: وقتی شرکت‌ها 5 سال به‌طور مستمر به‌عنوان صادرکننده نمونه معرفی می‌شوند، وارد رتبه صادرکننده ممتاز شده و پس از آنکه 3 بار به‌عنوان صادرکننده ممتاز انتخاب شدند، مدال افتخار صادرات را دریافت می‌کنند و به نوعی از فرآیند انتخاب صادرکننده نمونه حذف می‌شوند تا این فرصت به بقیه صادرکنندگان داده شود.