به گزارش مشرق به نقل از فارس، آخرين جلسه درس اخلاق آيتالله روح‌الله قرهي كه در مسجد و حوزه علميه امام مهدي (عج) برگزار شد به فضيلت ماه رجب اختصاص داشت.
* «توبه» بازگشت به مقام طهارت انساني است
قرهي در ابتداي صحبت خود گفت: ذوالجلال والاكرام، روح بندگانش را از نفخه خود خلق كرد و اعتلاي مقام انسانيت در طهارت محض را به او مرحمت كرد. بشر في ذاته طاهر است، آنچه اين طهارت را از بين مي‌برد؛ مخالفت با امر ذوالجلال و الاكرام، يعني گناه است. ذوالجلال و الاكرام آنقدر به بشر اهميت داده است كه وقتي از اين طهارت روحي به گناه سوق پيدا ميكند و به آنچه كه غير اوست مبتلا ميشود، چيزي را به نام توبه يعني بازگشت قرار مي‌دهد.
وي افزود: امشب جمله بسيار مهمي عرض كنم. معناي توبه نه فقط به معناي بازگشت از گناه است، بلكه عند العرفا و عند الاولياء، معناي توبه بازگشت به مقام طهارت انساني است و اين هم لطف خدا است. وقتي روحي مبتلا به گناه شد، طبيعي است طهارت خودش را از دست مي‌دهد و ذوالجلال و الاكرام به واسطه توبه و ايام خاص با الفاظ خاصي مثل «اَستَغُفرُاللّه رَبّي وَ اَتوبُ اِلَيه» و يا «اَستَغفِرُالله مِن كُلِّ ذَنبٍ وَ مِن كُلِّ اِثمٍ وَ مِن كُلِّ خَطيئَه» و امثالهم روح مبتلا شده به گناه را مجدّداً به حالت اوليه باز مي‌گرداند، صيقل مي‌دهد و حالش را عوض ميكند. او را مجدّد به مقام انسانيت انسان؛ يعني حالت طهارت بر مي‌گرداند؛ چون ذوالجلال و الاكرام بشر را از نفخه روح خودش قرار داد. لذا به او علقه و حبّ دارد.
مدير حوزه علميه امام مهدي(عج) در ادامه يادآور شد: درست است در قرآن فرموده است: ما با كسي عقد اخوّت نخوانده‌ايم و كسي فرزند خدا نيست. امّا يك علاقه عجيبي به انسان، اشرف مخلوقات خودش دارد؛ به قدري كه دوري بنده از روح طيب، يعني دوري بنده از خدا و عند اهل المعنا و عندالعرفا اين دوري براي خدا سخت‌تر است. بشر نمي‌فهمد امّا پروردگار عالم وقتي مي‌بيند يك بنده‌اش از حال طهارت دور شد، دچار مصيبت گناه شد و راه را هم براي بازگشت نمي‌داند و خودش هم ديگر بواسطه گناه سعي براي برگشت نمي‌كند، دلش براي بنده‌اش مي‌سوزد. چون ذوالجلال و الاكرام علاقه عجيبي به بندگانش دارد؛ براي همين چون بندگان تصميم به بازگشت نميگيرند، ذوالجلال و الاكرام خود دست به كار ميشود. ايام مخصوصي را براي بندگانش قرار مي‌دهد. شبهاي جمعه شب رحمت خدا است. از غروب پنجشنبه همه ملائكه را بسيج ميكند، مابين زمين و آسمان صدا ميزند؛ كيست توبه كننده؟ كه امشب همه درهاي رحمت ذوالجلال و الاكرام به روي بندگانش باز است. كيست استغفاركننده؟ كه امشب پروردگار عالم درهاي رحمتش را به روي همه طالبان غفران باز كرده است. همين گونه تا غروب جمعه به انواع مختلف صدا ميزند. چرا؟ چون خدا بندگانش را دوست دارد. عشق خدا به بندگانش بيش از عشق بندگان به خدا است.
وي در ادامه بيان داشت: در كتاب احاديث القدسيه شيخ حرّ عاملي (اعلي اللّه مقامه الشّريف) آمده است: موسي‌بن عمران (علي نبينا و آله و عليه الصّلوة و السّلام) با ذوالجلال والاكرام مناجات مي‌كرد، عرضه داشت: خدايا چه شد كليم شدم؟ خصوصياتي فرمود بعد صحبت به حبّ كشيده شد. ذوالجلال والاكرام فرمود: موسي! من عشق و محبتّم به بندگانم بيش از عشق و محبّت بهترين بندگانم به من است. طرف مقابل ما حبّ و عشقش به بندگان بيشتر است. قرار دادن شب جمعه، حبّ محض ذوالجلال والاكرام به بندگان است.
* «رجب» ماه شستوشوي گناهان است
آيتالله قرهي ادامه داد: خدا باز هم براي برگشتن، بهانه قرار مي‌دهد. شب جمعه يك شب بود امّا بعد ايامي را قرار مي‌دهد، شب و روز ماه رجب المرجّب، ماهي كه اگر انسان يك عمر گناه كرده باشد با گفتن «اَستَغفِرُاللّه رَبّي وَ اَتوبُ اِلَيه» ذوالجلال والاكرام مي‌فرمايد: به عزّت و جلالم گناهانش را مي‌آمرزم. ماهي كه پروردگار عالم به عنوان أصب؛ يعني ريختن رحمت ذوالجلال والاكرام بر بندگانش قرار داد. ذوالجلال والاكرام بندگانش را دوست دارد و به آنها عشق مي‌ورزد. لذا ماه رجب ماه خدا ميشود، كه هر كسي در اين ماه رجب المرجّب بيشتر از همه ايام استغفار كند، ذوالجلال والاكرام به او علاقه دارد. استغفار يعني برگشت به سوي خدا، آشتي‌كنان بين انسان و خدا.
لذا ماه رجب، ماه شستوشوي گناهان است و ماه شعبان، ماه پوشيدن لباس تقواست، براي اينكه ميخواهيم در ماه مبارك رمضان، به ضيافت الله، به مهماني خدا برويم. اگر شما را در مهماني خصوصي و مهم دعوت كردند، رسمش اين است انسان بهترين لباسش را بر تن ميكند، طبيعي است قبلش آن لباس‌هاي كثيف را ميكَنَد و استحمام ميكند، لباس نو ميپوشد، بهترين لباس‌هايش را در بهترين مجالس ميپوشد و وارد آن مجلس ميشود.
ماه ضيافت الله در پيش است، ماه مهماني خدا. ماهي كه يك عدّه از اولياء مثل مقدّس اردبيلي (اعلي اللّه مقامه الشّريف) كه بالحقّ مقدّس بود، دعوتنامه كتبي را به دست مي‌گرفت. «كُتِبَ عَلَييكُمُ اليصّيام كَما كُتِبَ عَلَي الَذينَ مِني قَبيلِكُم» [1]منتها قبلش در ماه رجب بايد شستشو كنيم. ماه رجب بايد روحمان را پاك كنيم. چرك‌هاي روح و اين گناهان را با استغفار، روزه و مراقبه بشوييم.
* در ماه رجب گناه را دو برابر حساب مي‌كنند
وي اضافه كرد: ميدانيد در ماه رجب المرجّب كه ماه حرام است گناه را دو برابر حساب مي‌كنند. دليل چيست؟ خدا مي‌گويد: من اين ماه را ماه غفران قرار دادم، آن وقت تو گناه مي‌كني؟ ميدانيد اگر قتلي انجام شود، اگر ضرب و جرحي باشد، ديه‌اش دو برابر است. همين طور رحمت هم دو برابر است. اگر كار ثوابي انجام دهي ذوالجلال و الاكرام لطف ميكند و آن را دو برابر ميكند، گرچه هميشه رحمت ذوالجلال و الاكرام شامل حال بندگان است امّا خدا دوست دارد بندگانش در اين ماه جلو بيايند.
حضرت حق يك شبي مثل شب ليلة الرغائب را قرار داد. چه شبي است كه يك عدّه از اولياء در اين شب به جايي رسيده‌اند، به آرزوهايشان رسيده‌اند. چه شبي است كه خدا همين طور نقل و نبات بر سر بندگانش مي‌ريزد و رحمتش را نازل ميكند، چه شبي است كه انسان از اين همه لطف خدا، خجل ميشود. شب عجيبي است.
ذوالجلال و الاكرام چون ديد خود بندگان نمي‌آيند؛ بهانه درست كرد، ماه رجب را درست كرد و اين ماه را، ماه غفران و ماه بازگشت بندگان به طهارت روح قرار داد. ما بايد به سمت آشتي كردن با خدا بياييم. طوري كه پاك شويم، ماه شعبان لباس تقوا بپوشيم و بعد خدا بگويد: عزيز دلم! بنده‌ام! حالا به مهماني خصوصي بيا. اوّل پاكمان ميكند؛ بعد لباس تقوا به تنمان ميكند، بعد ما را در مهماني خصوصي مي‌برد.
براي همين است دعاي اولياء فقط اين بود: «خدايا! ماه مبارك رمضان را دوباره دريابيم.» طول عمر مي‌خواستند براي درك آن ضيافت الله كه عجب ضيافتي براي اولياء است. عزيزان بوي ماه مبارك رمضان به مشام مي‌رسد. فقط مع الاسف اين بو هنوز به مشام ما گناهكاران نمي‌رسد. خدا اين ماه رجب را قرار داد كه خودمان را پاك كنيم.
* گناه كبيره «تهمت» كمر روح را مي‌شكند
آيتالله روح‌الله قرهي در ادامه صحبت‌هاي خود گفت: امّا فرمودند خدا در اين ماه يك عدّه را اگر توبه حقيقي نكنند پاك نمي‌كند، يكي از آنها كساني هستند كه مبتلاي به تهمتند. اين گناه كبيره كمر را مي‌شكند، ديگر بعيد است روح طيب بتواند برگردد. عرض كرديم كسي كه مصرّ به اين گناه شد از دفعه سوم به بعد بعيد است كه ديگر توفيق به توبه كردن را پيدا كند. مواظب باشيم.
آن مرد عظيم‌الشّأن و الهي، آيتالله مقدّس اردبيلي (اعلي الله مقامه الشّريف)، آن كه به محضر مبارك مولايمان رسيده بود وقتي ماه رجب مي‌شد، به شاگردانش مي‌فرمود: بترسيد، وحشت كنيد از اين كه ماه رجب بگذرد و آمرزش شامل حال شما نشود. مي‌گفتند: آقا جان! آمرزش شامل حال چه كساني نمي‌شود؟ مي‌فرمود: يكي از آنها تهمت زننده است كه بايد برود استغفار كند. استغفارش هم اين است كه برود حلاليت بطلبد.
اگر انسان به كسي تهمت زد و افتراء بست، برود به او بگويد و حلاليت بطلبد. اگر هم احساس ميكند در صورتي كه بگويد مجدّد فتنه‌اي ميشود، درگيري ايجاد ميشود، فقط بگويد: يك مسئله‌اي بوده، من را ببخش، در قبالش هر چه هم بگويد خدمت كند عيبي ندارد. عزيزم! ارزشش را دارد؛ چون فرداي قيامت گير هستيد. نه تنها فرداي قيامت در اين دنيا ماه رجب‌ها مي‌آيد و مي‌رود آن وقت من و تو، لذّت از ماه رجب المرجّب نميبريم. خيلي حرف است.
از آيتالله آميرزا جواد آقاي ملكي تبريزي (اعلي اللّه مقامه الشّريف) سؤال كردند: آقا! چطور ميشود يك عدّه در ماه مبارك رمضان از اين ماه خسته مي‌شوند و منتظرند زود تمام شود، امّا يك عدّه به آن عشق مي‌ورزند؟ آيتالله العظمي مرعشي نجفي (اعلي الله مقامه الشّريف) مي‌فرمودند: براي من يقين و مسجّل شده كه وجود مقدّس زين العابدين (صلوات الله وسلامه عليه) از پنجم به بعد دعاي وداع را مي‌خواند، پنج روز گذشته مي‌ترسيد اين ماه خوبي‌ها و فضائل را از دست بدهد، ماه مبارك رمضان عشق‌شان بود، فرمودند: براي اينكه ماه رجب‌المرجب از گناه پاك نشدند.
ماه رجب ماه شستوشوي گناهان است، از دست ندهيم. واي بر آن كسي كه ماه رجب، گناهش اضافه شود!
* جوان‌ها! خداوند چشم‌انتظار است
وي اظهار داشت: مرحوم آقاي دولابي به نقل از آيتالله انصاري همداني (اعلي الله مقامهما الشّريف) آن عارف بزرگوار، فرمودند: خداي متعال از اوّل ماه رجب چشم انتظار دو گروه است. يكي جوان‌ها. عشق خدا جوان‌هاست. علاقه عجيبي به جوان دارد. براي همين بهشتش را پر از جوان ميكند. حداكثر سن در جنّت‌المأوي 35 است، نه 40 و همه به حالت شباب هستند. خدا اينقدر دوست دارد. چشم‌انتظار است جوان بيايد تا در ماه رجب بگويد «أَسْتَغْفِرُ اللّهَ رَبِّي وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ» پروردگار عالم مي‌گويد: جوان من! خوش آمدي.
آيتالله انصاري همداني (اعلي اللّه مقامه الشّريف) فرموده بودند: پروردگار عالم در ماه رجب به جوان‌ها عجيب نگاه ميكند. اگر جواني تا پانزدهم هنوز نيامده، دائم نگاه ميكند، يك شبي او را مجلسي مي‌برد، جايي مي‌كشاند و او را در دام تقوي مي‌اندازد. مي‌گويد: بنده من! تو را برگرداندم، خودت نيامدي، تو را كشاندم. لذا يك گروه كه خدا چشم انتظار آن‌هاست، همين جوان‌ها هستند؛ منتها، تهمت‌زننده را قبول نمي‌كند ولو از اين گروه، إلّا حلاليّت بطلبد. دومين گروه كه ذوالجلال و الاكرام در ماه رجب چشم انتظار آن‌هاست، آن كسي است كه لحظات آخر عمرش رسيده است، چه جوان چه پير. يك طوري در ماه رجب مي‌خواهد او را پاك كند.
خدا به اين دو گروه در ماه رجب عجيب نگاه ميكند. ماهي كه مي‌خواهد گناهان را بسوزاند، ماهي كه مي‌خواهد از همين الآن شيطان را در غل و زنجير كند. ملّا محسن فيض كاشاني(اعلي اللّه مقامه الشّريف) فرموده بودند: در عالم مكاشفه ديدم كه شيطان نه در ماه مبارك رمضان به غل و زنجير است كه از ماه رجب آن بنده‌اي كه توبه ميكند، شيطان براي او در غل و زنجير است. يك هاله‌اي مي‌آيد، اجازه نمي‌دهد شيطان به سمت او بيايد چون بنده در ماه رجب توبه كرده است، در حصن حصين توبه قرار مي‌گيرد و شيطان غل و زنجير ميشود.
شما اگر بدانيد اولياء الهي وقتي ماه رجب مي‌آمد چه حالي داشتند! ديگر شب‌هايشان با شبهاي ديگر فرق مي‌كرد، ديگر لحظاتشان يك لحظات عجيبي بود، مجنون بودند، حال آنها يك حال ديگري بود. اولياء و خصّيصين منقلب بودند. آنها نه از ماه مبارك رمضان بستر را جمع مي‌كردند كه از ماه رجب‌المرجب خود را تارك بستر مي‌كردند.
آيتالله قرهي ادامه داد: امّا تهمت‌زننده درك اين مطلب برايش ميسور نيست. آن‌وقت ماه رجب مي‌گذرد، گناه را نشسته، كدام لباس تقوي را بر تن كند؟! معلوم است ماه شعبان‌المعظم هم مي‌آيد مي‌رود، يك‌دفعه چشم باز ميكند در ماه مبارك رمضان است. براي همين بي‌حوصله ميشود، مي‌گويد: كِي ماه مبارك مي‌گذرد؟ كِي اين ماه تمام ميشود؟ در‌حالي‌كه اولياء لحظه‌شماري مي‌كردند كِي مي‌آيد، حالا كه آمده دائم گريه زاري مي‌كنند، نرو.
جوان‌هاي عزيز! خدا اين ايّام، چشم انتظار شماست. به دوستانتان بگوييد، در كوچه و بازار به جوان‌ها بگوييد، پيام خدا را برسانيد، اين پيام خداست: جوان! برگرد، ماه رجب را براي تو قرار دادم.
* اعلان جنگ با خدا؟!
آيتالله قرهي ادامه داد: در گناه تهمت چه چيز نهفته شده كه خداي متعال اگر كسي حلاليّت نطلبد، اجازه نمي‌دهد ماه رجب را درك كند؟ يك نكته را عرض كنم كه خيلي عجيب است. وجود مقدّس حضرت صادق القول و الفعل، امام جعفر صادق(صلوات الله و سلامه عليه) مي‌فرمايند: ذوالجلال و الاكرام فرموده است: «قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِيَأْذَنْ بِحَرْبٍ مِنِّي مَنْ آذَى عَبْدِيَ الْمُؤْمِنَ» [2] آن كس كه بنده مؤمن من را بيازارد، با من اعلان جنگ كرده است. چون در تهمت، آزار است. دروغ بسته، چيزي كه نبوده به او تهمت زده، او را اذيّت كرده، ذوالجلال و الاكرام مي‌فرمايد: جنگ با من است. كسي كه جنگ با خدا كرده چطور مي‌تواند با خدا آشتي كند؟ خود ذوالجلال و الاكرام به داوود نبي (علي نبينا و آله و عليه الصّلوة و السّلام) فرمود: مگر موقعي كه تهمت زد حلاليّت بطلبد تا حلاليّت خدا ميسور شود.
ذيل اين روايتي كه عرض كرديم «عَلَى تَلٍّ مِنْ نَارٍ حَتَّى يَخْرُجَ مِمَّا قَالَهُ فِيهِ» [3] نكته زيبايي را حضرت شيخناالاعظم، حضرت مفيد عزيز (روحي له الفدا و سلام الله عليه) دارند. ايشان مي‌فرمايند: چرا بر تلّ آتش قرار مي‌دهند؟ ـ عرض كرديم آتش معمولاً زير است امّا چطور يك تل آتشي درست مي‌كنند آن كسي كه تهمت زده را همه ببينند؟ ـ براي اينكه پروردگار عالم در دل بنده‌اي است كه دلش شكسته شده. ذوالاجلال و الاكرام در دل آن بنده‌اي است كه دلش به واسطه اين تهمت و افترا شكسته شد «هُوَ ذُو الاِنتِقام» اوست كه شديد انتقام مي‌گيرد، هم اين دنيا، هم آن دنيا. براي اينكه نشان دهد كه بنده من دلش شكسته به همه مي‌گويد: ببينيد اين بود كه دل بنده مرا شكست. اينقدر خدا مدافع بندگانش است. خدايي كه اينقدر بندگانش را دوست دارد. آن‌وقت آيا جا ندارد ما در اين ماه رجب‌المرجب زياد استغفار كنيم و از او بخواهيم؟
اين دعاي «يَا مَنْ أَرْجُوهُ لِكُلِّ خَيْرٍ» غوغايي است! اميد به خير از ذوالجلال و الاكرام است. او شرّي ندارد، او هرچه كه هست خير محض است شر از بشر است. قرآن هم فرموده هر فسادي به دست بشر است: «ظَهَرَ الْفَسادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ» [4]. خداوندي كه اين قدر بنده‌هايش را دوست دارد، مي‌گويد: بياييد!
خلاصه كلام، خداوند فقط مي‌خواهد بندگانش را در اين ماه پاك كند و بندگانش توبه كنند. اگر اين طور شد، چشم‌ها باز ميشود.
* راه گناه نكردن
وي افزود: عزيزان! اولياء فرمودند: اين ماه، سعي كنيم گناه نكنيم، خودش توبه است. اگر گناه نكرديم، گناه‌هاي قبلي‌مان را هم مي‌آمرزند، آن وقت در أصب هستيم يعني رحمت خداوند را مي‌چشيم، آن وقت است كه مي‌فهميم لباس تقوا چيست كه ذوالجلال و الاكرام فرمودند: «إنَّ أكرَمَكُم عِندَ الله أتقاكُم».
عزيزان! شرطش هم اين است كه در اين ماه و ماه شعبان و ماه مبارك رمضان اگر توانستيد ـ نسخه‌اي است كه اولياء دادند ـ هر روز ولو يك بار به مجلسي كه اولياء خدا هستند، برويم، به اولياء خدا نگاه كنيم. چرا؟ چون لباس تقوا آنجاست. «لِكُلِ شَيءٍ مَعدَن وَ مَعدَنُ التَقوا قُلُوبُ العارِفين» چون وقتي انسان در حصن حصين قرار گرفت، يك نگاه به اولياء الهي كرد، آن روز او بيمه است و آن روز را گناه نمي‌كند. خجالت مي‌كشد در مجلس گناه شركت كند! مي‌گويد: مني كه دويدم و وقتم را براي اين گذاشتم كه امروزم ولو يك ساعت، نيم ساعت محضر ولي خدا بروم چطور به گناه آلوده شوم؟ محضر كساني كه ولي خدا هستند، برويد و پيگيري كنيد. مثل آيتالله خوش‌وقت (حفظه الله) و ديگراني كه متّصل به خدا هستند، برويد. به خدا اگر معناي اتّصال را بفهميم كه چه قدر شيرين است، اصلاً از اين دنيا فارغ مي‌شويم.
وقتي انسان در محضر آنها مي‌نشيند، در آن لحظات اصلاً انگار در اين دنيا نيست، قضايا هست، مسائل هست، جنگ‌ها هست، امّا وقتي در محضر ولي خدا است، احساس سبكي ميكند، انگار در اين عالم نيست!
پي‌نوشت‌ها:
[1] بقره/ 183
[2] اصول كافي، ج: 2، ص: 350
[3] بحارالأنوار، ج: 72، ص: 194، باب: 62
[4] روم/ 41
