به گزارش مشرق، مزاج شناسی از مهمترین امور در طب سنتی - اسلامی است. برای مزاج شناسی باید همه مسائل روی هم مورد بررسی قرار گیرند. اخلاق و رفتار هر فرد ممکن است مطابق با مزاج ذاتی وی باشد یا تحت تاثیر تربیت خانوداگی وی باشد.

تربیت خانوادگی و اثر مزاج بر بدن

نوع رفتار و منش در یک خانواده نیز در تغییر مزاج فرد تاثیر دارد مثلاً از یک فرد گرم مزاج شخصی مطیع و قانون‌گرا  و از یک فرد سرد مزاج شخصی فعال بسازد.

مثلاً رفتار یک فرد سوداوی مزاج ممکن است کاملاً مطابق با مزاجش نباشد و تحت تربیت متفاوت شده باشد. اخلاق و رفتار شخص همراه با قیافه باید مورد بررسی قرار گیرد.

کسی که چهار شانه و بدن هیکلی و استخوان‌های عریض دارد, یقیناً مزاجش "تَر" است و کسی‌که لاغر است, مزاجش قطعاً خشک است. حالا اگر کسی گرم و تر باشد و هیچوقت عصبی نشود, نشان از تربیت اوست نه مزاجش. زیرا دموی‌ها دیر عصبانی می‌شوند اما اگر عصبی شوند, خیلی شدید عصبی می‌شوند. یعنی اینطور نیست که هیچگاه عصبی نشوند!

همچنین اگر میزان سودا را در یک فرد می‌خواهیم بسنجیم برای رفتارش سئوالات متعدد می‌پرسیم نه یک سئوال؛ مثلاً افسردگی، فکر زیاد، استرس و اضطراب و... اینها همه روی هم علامت قطعی سودا می‌شود؛ چرا که ممکن است خیلی از علائم هر مزاج در یک فرد تحت تربیت متفاوت پیدا شده باشند.

بدن گرم‌مزاج‌ها را لمس کنید, غالباً گرم هستند و سرد مزاج‌ها غالباً بدنشان سرد است. اما گاهی هم گرم مزاج‌هایی هستند که اندام‌های داخلی, سر و سینه‌شان گرم است اما دست و پاهایشان سرد است.

یا یک بلغمی مزاج که طبیعتاً نباید فعال و پویا باشد، می‌بینید که گاهی برخی از افراد بلغمی فعال و پویا هستند. پس تمام معیارهای مزاج شناسی باید با هم روی یک فرد مورد بررسی قرار گیرند. تربیت همه چیز را عوض می‌کند.

زبان شناسی و مزاج

همچنین نبض و زبان به خوبی نشان دهنده مزاج افراد است. مثلاً زبان قرمز باشد نشان از غلبه دم است. اگر روی زبان زرد باشد, فرد غلبه صفرا دارد، همچنین اگر بار روی زبان سیاه باشد نشانه از غلبه سودا است و نیز اگر بار روی زبان سفید باشد, نشان از غلبه بلغم است.

رنگ لب نیز دارای مزاج است؛ اگر کسی لبش تیره شده باشد یعنی غلبه سودا دارد یا زیر چشم فرد تیره باشد, نشان از غلبه سوداست.

مزاج شناسی در زندگی مشترک

در مشاوره ازدواج لازم است به مزاج افراد در کنار دیگر ملاک‌ها توجه شود. زیرا احتمال آرامش و تفاهم در زندگی مشترک برای مرد و زن با مزاج نزدیک به هم بیشتر است.

به عنوان مثال ؛ یک مرد گرم مزاج دارای تحرک، تعامل اجتماعی، کلی نگر، اهل سیر و سیاحت و تمایل در امور جنسی بالایی است و سازش کمتری با یک زن سرد مزاج که گوشه گیر، حسابگر، جزئی نگر، اهل معاشرت کمتر و بی رغبت در امور جنسی دارد.

در چنین مواردی لازم است مرد با سرد کردن یا زن با گرم کردن مزاج، به مزاج هم نزدیک شوند. اما به طور کلی توصیه می‌شود دو گرم مزاج یا دو سرد مزاج، به تشکیل بنیان زندگی مشترک اقدام کنند.

نمونه‌ای از موارد تاثیر گذار بر مزاج

شرایط اقلیمی اثر به‌سزایی در تغییر مزاج انسان دارد. ایران با اقلیم معتدل، دارای افرادی باهوش؛ آلمان دارای افرادی سرد مزاج و منظم و قانون گرا؛ اسپانیا، افرادی گرم مزاج و فعال و بعضاً اهل گاو بازی هستند.

نوع مزاج مواد غذایی تا حد زیادی در مزاج انسان تاثیر دارد. مسئله مهمی که در درمان انواع بیماری‌ها به کار می‌رود, به عنوان نمونه ماست، ماهی، ترشی و ... دارای مزاجی سرد و انسان بلغمی و سودایی را سرد و مستعد بیماری‌های مزاج خود می‌کند مانند واریس،کیست، بواسیر و...

مواد غذایی گرم مانند فلفل،کندر، زنجبیل و.... گرمی را در صفراوی و دموی‌ها زیاد و امکان ابتلا به پُرکاری تیروئید، فشار خون، اسهال‌های نوع گرم را افزایش می‌دهد.