گروه سیاسی مشرق، آیت الله یزدی رییس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در این مصاحبه ضمن تشریح نوع رابطه حوزه های غلمیه با نظام به بیان مطالبی درباره لزوم پیگیری و روشنگری طلاب در خصوص جریان انحرافی و برخی مسائل سیاسی روز پرداختند.

در ادامه مشروح این گفتگو را که با همکاری معاونت جامعه و روحانیت جامعه مدرسین صورت گرفته می خوانید:


اگر تخلفی دیده شد نباید با سخنرانی اصل دولت و نظام را زیر سوال برد / باید ابتدا تذکر داد


- به نظر حضرتعالی سازوکار و روش های مختلف انتقاد از برخی موضوعات کشور، توسط حوزویان باید به چه صورتی باشد ؟

فرض کنید که در یکی از نهادهای وابسته به نظام و قوه مجریه مانند بانک مرکزی و وزارت اقتصاد، قانون پولی که برخلاف شرع است تصویب و به مرحله اجرا گذاشته شود. قانونی که شائبه ربا دارد. در اینجا وظیفه حوزه های علمیه چیست؟

ممکن است در این زمان از مراجع عظام تقلید یا بزرگان حوزه نسبت به چنین تخلف شرعی اطلاع پیدا کنند و برای دفاع از اسلام با علنی کردن موضوع و در قالب سخنرانی یا مصاحبه اصل دولت و نظام را زیر سوال ببرند. به نظر ما چنین روشی صحیح نیست. بلکه باید مسئول مربوطه دعوت شود و نسبت به تخلف صورت گرفته توضیح خواسته شود و تذکرات نیز به وی ابلاغ شود. چنین رویه ای سالهاست که در جامعه مدرسین دنبال می شود و نتایج بسیار خوبی نیز داشته است.
 
برای نمونه یکبار معاون وزیر ارشاد در همین اتاق حضور پیدا کرد و اعضای جامعه مدرسین با اسناد و مدارک مستدل نسبت به تخلفات محرزی که در مطبوعات صورت گرفته به وی تذکر دادند. جالب اینجاست که ایشان فی المجلس نسبت به غفلت یا تخلفات صورت گرفته اعتراف کرده و از سوی دیگر از بررسی ها و تحقیقات میدانی صورت گرفته توسط جامعه مدرسن تقدیر کرد.

نباید از هر تریبونی علیه مسوولا نظام سخن پراکنی کرد / نباید با اختلافات باعث تشویش اذهان عموم شد

- مواردی که بیان فرمودید در خصوص مسائلی است که دارای ضوابط مصرح قانونی و شرعی است. درباره مسائلی که با سلایق مختلف همراه است مثلا جهت گیریهای سیاسی یا فرهنگی این تعامل به چه صورتی باید باشد ؟

در مورد مسائل سیاسی و اختلاف سلایق سیاسی تعبیر بنده این است که نظام صاحب و مسئول دارد. اینکه هرکس نظر و سلیقه خود را صحیح بداند و برخی موارد را خلاف مبانی نظام بداند صحیح نیست. در چنین مواردی نیز باید با مسئولان گفت و گو کرد. راه غلط را به آنها تذکر داد. صحیح نیست که از هر تریبونی علیه مسئولان نظام سخن پراکنی کنیم چراکه این کار باعث تضعیف نظام و از بین بردن اعتماد مردم نسبت به نظام است.

در چنین مواردی مثلا امام جمعه محترم باید با مسئول مربوطه ارتباط برقرار کند و نسبت به انحرافی که احساس می کند وجود دارد با او صحبت کرده و تذکر دهد و متذکر شود که در صورت عدم اصلاح مردم را در جریان می گذارم و اگر عمل نکردید از مردم کمک می گیرم. به نظرم چنین روش موثرترین روش می تواند باشد.

خالی از لطف نیست که نمونه هائی را عرض کنم. مثلا قرار بود فروردین ماه سال جاری در شیراز جشنی برگزار شود که احساس کردیم برخلاف مبانی فرهنگی نظام و اسلام است. علیرغم اینکه همه مقدمات کار فراهم شده بود موضوع توسط دوستان پیگیری شد و در نهایت به اطلاع مقام معظم رهبری رسید و با دستور قاطع ایشان از برگزاری این جشن جلوگیری به عمل آمد.

حالا یک مجتهدی نظر خاصی دارند. خوشبختانه همه مراجع آنها بخاطر دلسوزی برای نظام است. این بزگواران نیز در صورتی که نسبت به تخلفی نظر خاصی دارند باید ابتدا موضوع را با نهادهای مربوطه در میان بگذارند، به دفتر مقام معظم رهبری منتقل کنند و همه این موارد راه های متعارفی وجود دارد. برخی موارد بخاطر اهمیت آن در جلسه حضوری مطرح می شود و برخی دیگر توسط پیام های مکتوب وشفاهی.

برای نمونه مورد جالبی را بیان می کنم. درخصوص تدریس فلسفه در حوزه های علمیه دو نظر متفاوت وجود دارد. برخی به شدت مخالف تدریس فلسفه در حوزه هستند و آن را گمراه کننده می دانند و معتقدند جز فقه و اصول نباید باشد. و برخی دیگر موافق مطالعه یا تدریس فلسفه در حوزه هستند که به نظر بنده نیز باید فلسفه وجود داشته باشد ، چرا که حوزه بدون فلسفه حوزه ناقصی است.

مقام معظم رهبری در دیداری فرمودند که با یکی از مراجع عظام تقلید در این خصوص به صورت حضوری صحبت کردیم. به ایشان عرض کردم که در خصوص تدریس فلسفه همیشه در حوزه های علمیه دو نظریه وجود دارد و حضرت عالی در مقام منع هستید. اما علت اینکه بنده از تدریس فلسفه حمایت می کنم این است که اگر فلسفه اسلامی در حوزه تعطیل شود، دیگران فلسفه های پوچ غربی را با رنگ اسلام به حوزه ها و دانشگاه ها عرضه می کنند. غیراسلام به عنوان فلسفه اسلام عرضه می شود و لازم است برای ایستادن در مقابل چنین انحرافی فلسفه اسلامی در حد نیاز در حوزه ها تدریس شود.

مقام معظم رهبری فرمودند این مرجع تقلید سکوتی اختیار کردند که حکایت از رضایت ایشان داشت. در سایر موضوعات اختلافی نیز همچون روش های تدریس در حوزه و رابطه استاد و شاگرد چنین است.

در مواردی که نص صریح وجود ندارد و مورد اختلاف بین بزرگان حوزه با مسئولان نظام است باید از راه های کاملا منطقی و معقول پیگیری شود، نه اینکه باعث تشویش اذهان مردم باشد و از هر تریبونی نسبت به تضعیف کلیت نظام اقدام شود. بنده صراحتا عرض می کنم چه اعضای محترم جامعه مدرسین و چه سایر حوزیان عزیز که به نوعی تریبونی در اختیار دارند باید توجه داشته باشند که فقط نظریه آنها قاطع و مسلم نیست. باید از طریق کاملا منطقی و از راه خودش عرضه شود.

مبلغان حوزه نسبت به جریان انحرافی روشنگری کنند / برخی ادعای رسیدن خدمت امام زمان را دارند تا بگویند نیازی به ولی فقیه نیست

- در آستانه ماه مبارک رمضان و سفر تبلیغی بسیاری از طلاب و فضلای محترم به نقاط مختلف کشور هستیم. طبیعتا توده های مختلف مردم انتظارات مختلفی از طلاب دارند. حضرت عالی چه توصیه ای برای طلاب در امر تبلیغ دارید ؟

سوال بسیار خوبی مطرح کردید. جمع زیادی از فضلا و طلاب عازم تبلیغ هستند . این عزیزان در درجه اول باید به تشریح وظایف شرعی مردم بپردازند. بیان وظایف شرعی و فقه بسیار مهم است. به همین اندازه باید به مسائل اخلاقی و اجتماعی نیز پرداخت. اما توقع مردم ما این است که مسائل جاری سیاسی و فرهنگی کشور را هم بدانند و وظایف خود را هم بشناسند.

معتقد هستم در بخش مسائل سیاسی مبلغان باید نسبت به مساله انحراف که در کنار دولت شکل گرفته است و آهسته آهسته برای همه مشخص شده است، اقدام به روشنگری کنند. باید برای مردم توضیح داد که مسئله بزرگ نمائی ایرانیت یک انحراف جدی است. چرا که مردم کشور ما ابتدا مسلمان هستند و سپس ایرانی.مسلمان ایرانی نیستند بلکه ایرانی مسلمان هستند. خدمت ایرانیان به اسلام هم بخاطر عمق علاقه آنها به اسلام است.

البته این موارد باید با توجه به شرایط مخاطبان و زمینه مساعد آن باشد. بیان مسائل سیاسی و جزئیات آن در همه مجالس صحیح نیست. پس تبیین نقاط انحرافی که در جامعه ما شکل گرفته است ضروری است. این موضوع که برخی مدعی هستند خدمت امام زمان می رسند امری بسیار خطرناک است که مبلغان باید به شدت نسبت به آن واکنش نشان دهند.

متاسفانه برای مبارزه با ولایت فقیه راه های عجیبی را آغاز شده است. مثلا معتقدند که ظهور حضرت نیز همچون غیبت ایشان دو دوره صغری و کبری دارد و هم اینک در دوره صغرای آن هستیم و برخی می توانند خدمت ایشان برسند و مستقیما از ایشان دستور بگیرند و دیگر نیازی به ولایت فقیه نداریم!

این سخن یک مبارزه رسمی با نظام اما در چارچوب و پوسته اسلام است و می خواهند با روش دینی با نظام دینی مبارزه کنند.

نکته بعدی گه رهبری هم به آن تاکید دارند تحمل مشکلات و ایجاد فضای آرام است تا زمان باقی مانده از ریاست جمهوری فعلی بگذرد تا خدائی نکرده برخی به تحریک یا اقدامات فیزیکی روی نیاورند.این موضوع توسط ایشان تصریح شده است مگر اینکه نکته ای جدید از سوی ایشان بیان شود.

مردم نباید فریب برخی الفاظ فریبنده را بخورند / انتخابات مجلس یکی از مقاطع حساس نظام است

نکته بعدی انتخابات مجلس شورای اسلامی است. برخی از گرو هها خود را برای حضور در این انتخابات آماده کرده اند و پس از آن نیز انتخابات ریاست جمهوری است که این دو ارتباط خاصی با یکدیگر دارد. انتخابات آینده مجلس شورای اسلامی یکی از مقاطع حساس و حیاتی است.

مبلغان باید برای مردم تشریح کنند که در چنین شرایطی فریب پول یا تبلیغات کاذب و عوام فریبانه را نخورند.دشمنان ما از راه های مختلف وارد شده اند. در برخی از استانها برخی را اجیز کرده اند و از طریق پول و وعده به نفع خود استفاده می کنند.

مردم ما باید بدانند که نماینده ای به مجلس راه پیدا کند که طرفدار دین خدا و نظام جمهوری اسلامی ایران باشد.نباید فریب الفاظ فریبنده را خورد.البته این موارد را نمی توان در مجالس رسمی عنوان کرد. بلکه در جلسات خصوصی یا در جلسات با معتمدین باید مسائل را تشریح کرد.

درخواست داریم حضرت عالی نظر خود در خصوص میزان حمایت یا انتقاد حوزویان از بخش های مختلف نظام را بفرمائید؟

 همانطور که مستحضر هستید جامعه مدرسین حوزه علمیه قم یک جمع علمی، سیاسی،اجتماعی است و نه یک گروه یا حزب سیاسی و یا تنها یک مرکز علمی. بدین معنا که اعضای محترم جامعه مدرسین از شخصیتهای برجسته حوزوی و علما و آیات عظام هستند و خواهند بود انشاء الله و طبعا ضمن حفظ و پاسداری از مقامات علمی حوزوی، به تناسب در مسائل سیاسی و اجتماعی روز و بخصوص با مواردی که با نظام و حاکمیت ارتباط پیدا می کند مواجه بوده و در جلسات خود مطرح می کنند.

برای نمونه شورای عالی حوزه و مدیر حوزه های علمیه توسط جامعه مدرسین انتخاب می شوند یا بررسی صلاحیت، اثبات یا نفی مرجعیت به عهده این عزیزان است که به تعبیر مقام معظم رهبری چنین شانی که جامعه مدرسین دارد و می تواند مراجع عظام تقلید را معرفی کند بخاطر اعتبار فعالیت چهل ساله آن است و اینگونه نیست که کسی به او اعطا کرده باشد. به عبارتی این اعتبار برای جامعه مدرسین یک اعتبار ذاتی است.

نظام از حوزه علمیه قم به وجود آمده است / ولایت فقیه ویژگی اصلی نظام است

همه می دانیم که اصولا نظام از موالید حوزه و بوجود آمده از حوزه مقدس قم است. بنیانگذار این نظام یعنی حضرت امام خمینی(ره) از شخصیت های برجسته حوزه هستند و زمانی که این نظام مقدس توسط ایشان به پیروزی رسید شاگردان ایشان در حوزه وارد عرصه حکومت شده و ایشان را در تثبیت این نظام همراهی کردند. به حمدالله این نظام جای خود را در دنیا باز کرد. با الطاف الهی هم اینک به دنبال تثبیت نظام نیستیم بلکه به دنبال حفظ نظام از برخی آسیب ها هستیم که دشمنان نظام همواره در صدد ایجاد این آسیب ها برای نظام هستند .

به اعتقاد بنده هنوز دنیا نتوانسته است واقعیت های این نظام را درک کند و هنوز نتوانسته است آن را به خوبی بشناسد و معمولا وقتی درباره سیستم حکومتی ایران قضاوت می کنند با سیستم های رایج دنیا مقایسه می کنند. درحالی که ویژگی و امتیاز اصلی این نظام مساله ولایت فقیه است و اینکه برمبنای ولایت فقیه تاسیس شده است و یکی از اصول غیر قابل تغییر که تا ظهور حضرت ولی عصر(عج) در قانون اساسی تصریح شده است مسئله ولایت فقیه است.

خوشبختانه در طی سی سال که از عمر نظام جمهوری اسلامی ایران می گذرد به حد کافی در تشریح اصل ولایت فقیه، قلمرو و چیستی و چرائی آن مطالب علمی بسیار زیادی منتشر شده است.

برای نمونه لازم می دانم به مقاله ای که اخیرا منتشر شده است اشاره بکنم. در این مقاله به این سوال پاسخ داده شده است که آیا گستره ی ولایت فقیه همچون مرجعیت است؟ یعنی همانگونه که در گستره مرجعیت و بحث تقلید مرزهای فیزیکی و خطوط بین کشورها به هیچ وجه مطرح نیست و شیعیان در هرکشوری که باشند می توانند از مرجع تقلید که در آن سوی دنیاست تقلید کنند. آیا شعاع ولایت فقیه هم  اینگونه جهانی است؟ آیا قواعد بین الملی همچون سازمان ملل متحد می توانند این شعاع را محدود کنند؟

خوشبختانه در این مقاله بحث بسیار خوبی مطرح شده و به صورت کاملا علمی و قانونی این موضوع تشریح شده است.

این نظام به حمدلله در طی سی سال گذشته و با گذر از فراز و نشیب ها جایگاه خود را به خوبی مستحکم کرده است. خب اکنون می خواهیم ببینیم حوزه های علمیه با چنین نظام و حاکمیتی چه نوع رفتار و مواجه ای باید داشته باشند؟

در مقام اجرا و عمل مسائل حکومتی ممکن است مشکلاتی پیش آید. مثلا در قوه مقننه قانونی برخلاف قواعد اسلام و نظام تصویب شود. از جمله وظایف شورای نگبان که با حضور شش فقیه تشکیل می شود این است که جلوی چنین قانونی را بگیرد و برای اصلاح به مجلس برمی گرداند.اگر مجلس براساس مصلحت یا حکم ثانویه برچنین مصوبه ای تاکید داشته باشد طبیعتا به مجمع تشخیص مصلحت ارجاع داده می شود و مجمع نیز براساس قانون این خلاف شرع را براساس مصلحت غالب اجرای ان را تجویز می کند. در دستگاه قضائی و اجرائی نیز به همین شکل است و در صورت وجود مسائل غیرشرع ولی امر به رفع نواقص آن دستور می دهد.

 حوزه های علمیه که مبانی اسلامی در دست آنهاست و مسائل روز را بر مبانی اجتهادی جواهری و سیستم قدیم و جدید استنباط برسی می کنند، اگر ضعف یا اشکالی را ببینند بر حوزویان است که نسبت به آن تذکر بدهند.

از جمله نهادهائی که در حوزه علمیه، رسالت تذکر به موارد غیرشرع در قوانین کشور یا اجرای آن را دارند جامعه مدرسین است. تاکنون موارد زیادی بوده است که جامعه مدرسین با دعوت از مسوولان ارشد نظام همچون روسای سه قوه یا وزرا و سایر مسوولان در خصوص برخی موارد ناقض شرع با آنها به گفتگو نشسته است و تذکرات لازم را به آنها گوشزد کرده است که خوشبختانه در موارد بسیاری نیز این تذکرات موثر بوده است.

در همین راستا هم تشکیلات جدیدی در جامعه مدرسین به نام مرکز مطالعات راهبردی تشکیل شده است و توجه جدی نسبت به این موضوع دارد. پس به طورکلی باید گفت؛ حوزه که مسوولیت حفظ و نگهبانی از مبانی اسلام و دین را دارد هرجا که احساس کند که نقطه ضعفی وجود دارد باید نسبت به آن ورود پیدا کند.