یوسف رشیدی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در گفتگو با خبرنگارمهر با بیان این که امروزه بنزن به دلیل استفاده زیاد در صنایع جزء 20 محصول شیمیایی عمده در جهان بحساب می‌آید، می گوید: در بسیاری از صنایع، بنزن برای تولید استایرن، ساخت پلاستیک و نایلون و لاستیک، فیبرهای مصنوعی، رزین‌های مختلف، رنگ، معرف، دارو، حشره‌کش‌ها، چسب، حلال، مواد منفجره، جوهر، براق کننده‌ها و روان کننده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

او با بیان این که استفاده از بنزن در سوخت خودروها به منظور افزایش بهسوزی سوخت است ادامه می دهد: فعالیت‌های صنعتی و سوخت مصرفی خودروها مهمترین منبع انتشار بنزن در محیط زیست هستند. در این صنایع بنزن به عنوان ماده خام و یا حلال استفاده می شود.

بنزن از طریق تنفس وارد بدن انسان می شود

رشیدی با اشاره به اثرات نامطلوب بنزن بر سلامتی انسانها می گوید: بطور کلی بنزن از طریق تنفس، بلعیدن و تماس مستقیم (پوست) وارد بدن انسان می‌شود. اثرات مخرب بنزن بر روی سلامتی انسان به عواملی چون غلظت و طول مدت تماس بستگی دارد. بیشترین اطلاعات به دست آمده در گذشته در مورد تأثیرات طولانی مدت از مطالعات و آزمایش‌های انجام گرفته روی کارگران در معرض بنزن بدست آمده است.

ولی امروزه دسترسی به تجهیزات حفاظتی مانند ماسک باعث شده است تا تعداد افراد مبتلا به مسمومیت‌های ناشی از تماس با بنزن کاهش یابد.

سرگیجه، سردرد، بیهوشی و رعشه ؛ عوارض تنفس بنزن

او عوارض عصبی ناشی ازاستنشاق بنزن شامل خواب آلودگی، سرگیجه، سردرد، بیهوشی و رعشه می داند و می گوید: بلعیدن مقدار زیادی بنزن باعث سرگیجه، تهوع، تشنج، بی‌خوابی، تحریک معده و افزایش ضربان قلب، اغما و مرگ می‌شود و تنفس بخارات بنزن باعث سوزش پوست، چشم و مشکلات شدید تنفسی شده، همچنین تماس مستقیم با بنزن باعث قرمزی، تورم و تاول‌های پوستی می‌شود.

نتایج آزمایشات نشان می‌دهد که عوارض حاد ناشی از تأثیر بلع بنزن بیشتر از استنشاق و تماس پوستی است اما تأثیرات سطوح پایین غلظت بنزن موجود در غذا و یا نوشیدنی‌ها هنوز مشخص نیست.

اثرات مزمن؛ اختلالات خونی

اثرات مزمن ناشی از استنشاق بنزن باعث اختلالات خونی در انسان می شود.آزمایشات نشان می‌دهند تماس طولانی مدت با بنزن، تأثیرات مخربی را بر روی بافت‌های سازنده سلول‌های خون خصوصا سلول های مغز استخوان می‌گذارد.

این تأثیرات باعث کاهش تولید سلول های مغز استخوان شده و موجب کم خونی می شود.

کاهش در دیگر اجزای خون می‌تواند موجب خونریزی شدید و کاهش گلبول‌های سفید خون و آنتی بادی‌ها ‌شود که نتیجه آن  کاهش  مقاومت سیستم ایمنی بدن در مواجهه با بیماریهاست .

رشیدی با بیان اینکه جایگاههای عرضه بنزین از جمله مکانهایی هستند که امکان انتشار ترکیبات آلی در آن زیاد بوده می گوید: به دلیل تردد اقشار مختلف مردم به خصوص متصدیان و کارگران شاغل در این جایگاهها و اطراف آن، شرکت کنترل کیفیت هوا در خرداد و تیرماه سال 1390 اقدام به اندازه گیری این آلایندهها درهوای پنج جایگاه عرضه بنزین شهر تهران کرد. مدت هر نمونه برداری 50 دقیقه بوده و10 لیتر هوای آزاد جایگاهها با دبی بسیار کم برای هر نمونه استفاده شده است.

بنزن در جایگاهها حداقل 38 برابر حد استاندارد است

او با تاکید بر اینکه در محوطه تمام جایگاهها غلظت بنزن در حد بسیار بالایی است اضافه می کند: براساس پایش ها میزان بنزن در جایگاه ها حداقل 38 و حداکثر بیشتر از 438 برابر حد استاندارد است و میزان غلظت میانگین نیز به بیش از 210 برابر حد مجاز استاندارد ملی می رسد.

رشیدی با اشاره به نتایج پالایش هوای جایگاه های سوخت می گوید: با توجه به میزان غلظت آلاینده های بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و زایلن که طی این نمونه برداری در تعدادی از جایگاههای توزیع بنزین شهر تهران مورد توجه قرار گرفت ملاحظه می شود که محوطه این جایگاهها از نظر آلاینده های بنزن و تولوئن در وضعیت حادی قرار دارند و غلظت متوسط ایستگاههای شهر تهران از نظر آلاینده بنزن نسبت به استانداردهای هوای پاک به 210 برابر می رسد.

اما شرکت ملی پخش فراوردهای نفتی ایران این آمارها را رد می کند و معتقد است بنزین عرضه شده مطابق استانداردهای کیفی ملی است.

این شرکت اعلام کرده برای کاهش آلاینده ها در جایگاه های سوخت و کنترل انتشار بخارات طرح‌های کاهش، هدایت، انتقال بازیافت بخارات بنزین(کهاب) در جایگاهها،نفتکشها و انبارها و تاسیسات را اجرا کرده است. همچنین مدعی شده با اجرای کامل طرح ملی کهاب علاوه بر جلوگیری از بروز صدمات زیست محیطی و فیزیولوژیکی با استحصال سالانه 110 میلیون لیتر بنزین از بخار آن (بالغ بر 70 میلیارد تومان در سال) صرفه جویی می شود.

بنا به اعلام شرکت ملی پخش فراوردهای نفتی ایران در صورت تجهیز جایگاههای عرضه بنزین به سیستم کنترل بخار بنزین ترکیبات آلی فرار از 1100ppm به یکهزارم کاهش می یابد.

نتیجه پایش هوا در جایگاههای سوخت نشان می دهد آلاینده‌های موجود در جایگاهها چندین برابر حد مجاز است اما شرکت پخش فراورده‌های نفتی اعلام کرده اوضاع چندان هم خطرساز نیست با این حال مسئولیت کنترل بخارات را هم بر عهده نمی گیرد و اعلام می کند با توجه به خصوصی بودن جایگاههای عرضه سوخت، کیفیت تجهیزات عرضه و انجام راهکارهای لازم در راستای کنترل انتشار بخارات به عهده مسئولان جایگاهها است.

با توجه به این که مسئولیت چنین پالایش هایی با شرکت کنترل کیفیت هوای تهران است نمی توان به نتایج این آمارها بی توجه بود. از سوی دیگر، وقتی سلامت کارکنان این جایگاه ها و شهروندانی که در کنار فضای آن نفس می کشند در خطر است مسئولان هم به جای تردید در آمارها بهتر است به فکر چاره‌ برای سلامت شهروندان باشند.