به گزارش مشرق، «سیدرضا میرمحمدی»کارشناس ارشد مسائل آسیای مرکزی در گفت‌وگو با خبرنگار بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در توصیف اقدامات سعودی‌ها در منطقه آسیای میانه، ابتدا به روابط عربستان با حکومت شوروی اشاره کرد و گفت: این مناسبات بیشتر تحت تاثیر اعتقادات و ایدئولوژی‌ها قرار داشت، چراکه عربستان خود را یک کشور در ظاهر اسلامی معرفی کرده و در مقابل، ایدئولوژی حاکم در شوروی کمونیسم بود که اساس آن "آتئیسم" یا بی‌خدایی است. از این رو، تضاد آشکاری در مبانی اعتقادی عربستان و اتحاد جماهیر شوروی وجود داشت که مناسبات آنها را تیره‌تر می‌کرد.
وی افزود: آسیای میانه به لحاظ سابقه فرهنگی و دینی، خاستگاه بزرگان اهل سنت در بسیاری از شهرهای این منطقه مانند سمرقند و بخارا بوده است. بر همین اساس، این ناحیه برای سعودی‌ها بسیار اهمیت دارد، اما حاکمیت شوروی انقطاعی را در مناسبات عربستان با مردمان آسیای مرکزی به وجود آورد.
کارشناس مسائل آسیای مرکزی با بیان اینکه حمله شوروی به افغانستان فرصت مناسبی برای سعودی‌ها جهت نفوذ در آسیای مرکزی به وجود آورد، خاطر نشان کرد: از گذشته، ارتباطاتی به صورت سنتی میان سعودی‌ها و مردم اهل سنت این منطقه وجود داشت، اما اشغال این کشور توسط ارتش سرخ باعث شد که عربستان افراد زیادی را تحت عنوان نیروهای جهادی به افغانستان ارسال کند. این نیروها بعدها توانستند از مرزهای شوروی بگذرند و به منطقه آسیای مرکزی ورود پیدا کنند، همین عامل زمینه را برای روابط بیشتر سعودی‌ها با اسلام‌گراهای این منطقه فراهم آورد.
میرمحمدی در اشاره به مناسبات ریاض با منطقه آسیای مرکزی در دوران بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، بیان کرد: بعد از این، جمهوری‌های منطقه استقلال سیاسی خود را کسب کردند و به عنوان کشورهای مستقل شناخته شدند. این بار سعودی‌ها با سهولت بیشتری وارد فاز همکاری‌های مختلف با کشورهای تازه استقلال یافته شدند. البته مردم و برخی گروه‌های اسلامی منطقه نیز فرصت تاریخی را غنیمت شمردند تا هویت اسلامی خود را بازیابند، اما موانعی مانند رسوبات ناشی از حضور روس‌ها و حاکمیت شوروی در برابر این هویت‌یابی آنها وجود داشت.
وی ادامه داد: مردمان منطقه در دوران حاکمیت شوروی با مبانی اسلامی بیگانه شده بودند و در این شرایط بازگشت هویت‌های اسلامی کار بسیار دشواری بود. آنها نمی‌توانستند راه درست را تشخیص دهند و در این هویت‌یابی خود دچار سرگردانی بودند. در مجموع، این گسل‌ها فرصت بسیار خوبی را برای عربستان سعودی به وجود آورد تا قرائت خود از اسلام یا تفکر وهابیسم را در منطقه وارد کند که هنوز این فعالیت‌ها ادامه دارد و روز به روز بیشتر هم می‌شود.
میرمحمدی فعالیت‌های عربستان سعودی در منطقه آسیای مرکزی را بسیار خطرناک خواند و توصیف کرد: وهابیت عربستان، مرکز تفکرات تکفیری و افراطی‌گرایانه در جهان اسلام است. آمارها مبنی بر شرکت مردمان منطقه آسیای مرکزی در فعالیت‌های گروه‌های افراطی مانند داعش و جبهه النصره، حضور و نفوذ گسترده سعودی‌ها در این منطقه را بیش از بیش آشکار می‌کنند.
کارشناس مسائل آسیای مرکزی با اشاره به اینکه حاکمان منطقه در گسترش روابط خود با عربستان ریسک بزرگی متحمل می‌شوند، توضیح داد: نیاز اقتصادی دولت‌های منطقه باعث شده تا شرکت‌های تجاری و بازرگانی عربستان حضور موثری در این کشورها داشته باشند و این مراکز نیز پوشش فعالیت‌های به ظاهر اقتصادی خود، تفکر وهابی را تبلیغ و ترویج می‌کنند. در حالی که بیشترین نگرانی حاکمان این کشورها فعالیت‌های اسلام‌گرایان است و از آتش زیر خاکستر آنها هراس دارند، با محرک اصلی فعالیت‌های افراط‌گرایانه در میان نیروهای اسلام‌گرای این منطقه یعنی عربستان روابط گسترده دارند. با این حال، به نظر می‌رسد دولتمردان کشورهای منطقه به عواقب جدی و خطرناک این مناسبات در آینده توجه نکرده‌اند.
۱۱:۰۵ - ۱۳۹۵/۱۲/۲۳
