به گزارش مشرق، پدیده شهرنشینی و مهاجرت به شهرها در سراسر دنیا رو به افزایش است و روند رو به رشدی را در پیش گرفته است. ایران نیز جزو کشورهایی است که در این زمینه آمار قابل‌توجهی دارد و در خصوص مهاجرت از شهرهای کوچک به کلانشهر، روستا به شهر، حاشیه‌نشینی در شهرها، حتی مهاجرت معکوس جزو کشورهای با آمار مهاجرت بالا به سمت پایتخت است.
ادامه روند رشد مهاجرت از شهر به روستا
روند شهرنشینی و مهاجرت به شهرها روز به روز در حال افزایش است و یکی از مشکلات این مسئله نداشتن سیستم یکپارچه و هماهنگی در مورد با شهرنشینی است که شهرداری‌ها و فرمانداری‌ها در سطح شهرستان‌ها، در دهه‌های اخیر سیاست‌ها و برنامه‌های منطقه‌ای تدوین کرده‌اند و در این رابطه فقط سیاست‌های پراکنده‌ای همچون برنامه توسعه روستایی، برنامه جابجایی و انتقال پایتخت و برنامه‌ای توسعه کشاورزی در دستور کار خود قرار دادند که چندان تاثیرگذار نیست. با توجه به آخرین نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۹۵در پنج سال گذشته چهار میلیون و ۷۰۹هزار و ۱۴۹نفر در داخل کشور مهاجرت کرده‌اند که سهم مناطق شهری از آن ۴/۸۴ درصد و مقاصد روستایی ۶/۱۵درصد است.
در سال ۸۵جمعیت مهاجران در کشور ۱۲میلیون و ۱۴۸هزار و ۱۵۰نفر بود که ۱/۷۴مقصد شهری و ۹/۲۵مقصد روستایی داشتند. با توجه به جمعیت در معرض مهاجرت در این سال نسبت به سال ۸۵ حدود ۶/۲برابر کاهش یافته است. این در حالی است که در‌سال ۹۰جمعیتی بالغ بر پنج میلیون و ۵۳۴هزار و ۶۶۶نفر در کشور مهاجرت کرده‌اند که مقصد ۷/۷۷درصد آنان به مناطق شهری و ۳/۲۲درصد به مناطق روستایی بوده است.
در حالی که مهاجرت از روستا به شهر در چهار دهه گذشته روند رو به کاهشی داشته، مهاجرت از شهر به شهر رواج بیشتری یافته است. تهران، اصفهان و خراسان‌رضوی استان‌هایی هستند که بیشترین بخش مهاجران را در خود جای داده‌اند و بین سال‌های ۸۵ تا۹۰حدود ۳۸۰هزار نفر به تهران مهاجرت کردند و خوزستان، کرمانشاه و آذربایجان‌غربی بالاترین نرخ مهاجرت منفی را دارند.
استان تهران با ۲/۲۰درصد در سال ۹۵بیشترین سهم را جذب مهاجران در میان استان‌ها داشته است و استان‌های خراسان‌رضوی با ۳/۷درصد و اصفهان با ۸/۶درصد رتبه‌های بعد از استان تهران هستند. در این مورد، تعداد مردان مهاجر بیشتر از زنان مهاجر است و دلیل اصلی مهاجرت مردان در ایران، اشتغال و فرصت‌های اقتصادی بیشتر و مناسبتر و دلایل دیگر مهاجرت مسائلی مانند تحصیل، خدمت سربازی و دسترسی بهتر به مسکن و ... عنوان شده است.
افزایش روستاهای خالی از سکنه
براساس اعلام سید ابوالفضل رضوی، معاون توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری حدود ۳۳هزار روستا و آبادی در کشور خالی از سکنه شده‌اند. با اینکه برخی نهادها از آغاز مهاجرت معکوس در کشور خبر می‌دهند، اما آمارها چنین شرایطی را تایید نمی‌کند به نحوی که از مجموع مهاجرت‌ها تنها ۶/۱۵درصد (۷۳۶هزار و ۲۵۳نفر) به مقصد روستاها مهاجرت کرده‌اند.
اکنون نزدیک به ۷۴درصد از جمعیت کشور در مناطق شهری و تنها ۲۶درصد در مناطق روستایی کشور زندگی می کنند. تعداد خانوارهای شهری در سال ۹۵به طور تقریبی ۶برابر خانوارهای روستایی است و رشد جمعیت در مناطق روستایی کشور از سال ۷۰منفی شد به شکلی که از ۲۱/۱درصد در سال‌های ۷۰ - ۶۵ به‌منفی ۰.۶۴در دوره زمانی سال‌های ۷۵ -۷۰ رسید.
روند کاهشی رشد جمعیت در مناطق روستایی به طور عام به‌دلیل مهاجرت صورت گرفته و کمبود منابع آب و افزایش جمعیت مهمترین عامل مهاجرت از مناطق روستایی به شهری بوده است. وقتی میزان مهاجرت در سال ۹۵را با سال ۸۵ مقایسه میکنیم، متوجه می‌شویم که این مهاجرت‌ها در سال‌های گذشته صورت گرفته است و دیگر جمعیتی در مناطق روستایی نمانده که سودای مهاجرت داشته باشد. طبق آمارها در سال ۲۰۱۲نرخ تورم در مناطق روستایی ۶/۲۸درصد کمتر از مناطق شهری ۸/۳۳درصد گزارش شده است. همچنین نرخ بیکاری در مناطق شهری ۸/۱۳درصد بالاتر از مناطق روستایی ۲/۸درصد است.
ساماندهی حاشینه‌نشینی در شهرها
در شهرهای بزرگ علاوه بر مشکل مهاجرت حاشیه نشینی نیز جزو معضلات مسئولان است و باید برای آن چاره اندیشید. طبق گفته وزیر کشور طرح جامعی در تهران در حدود دوماه برای ساماندهی حاشیه‌نشینی تهیه شده که در این طرح سه استان سیستان و بلوچستان، خراسان‌رضوی و خوزستان فعلا به‌‌عنوان پایلوت انتخاب شده‌اند و تا پایان سال ۹۶نیز گزارشی در خصوص روند اجرایی آن به رهبر معظم انقلاب ارائه می‌شود.عبدالرضا رحمانی فضلی افزود: موضوع آسیبهای اجتماعی و ساماندهی آن از جمله موضوعات مورد تاکید رهبر معظم انقلاب بوده و ما نیز به صورت جدی پیگیر آن هستیم.
موضوع حاشینه‌نشینی و سکونتگاه‌های غیررسمی از آسیبهای اجتماعی است که خوزستان و شهر اهواز در اولویت نخست ما قرار گرفته است.
همچنین معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزارت کشور نسبت به روند افزایش جابه‌جایی جمعیت از شهرهای کم‌برخوردار به شهرهای بزرگ هشدار داد و گفت: استان‌های مرزی و جنگ‌زده، امسال در اولویت برنامه‌های وزارت کشور هستند.
ادامه جابه‌جایی جمعیت، موجب اختلال در شهرهای مبدا و مقصد می‌شود. براساس اعلام هوشنگ خندان‌دل، فقدان جذابیت‌ها و امکانات در شهرها یکی از عوامل مهاجرت شهروندان است که در این خصوص سال گذشته ۶۰۰هزار میلیارد ریال در شهرهای کشور اعتبار مصرف شده است. با توجه به جمعیت شهرنشین کشور (کمتر از ۶۰میلیون نفر) سرانه متوسط هر شهروند ۱۰میلیون ریال است که این نرخ در برخی شهرها بسیار کمتر از متوسط و در برخی شهرهای بزرگ به مراتب بیشتر از این رقم است.
منبع: روزنامه حمایت
۰۷:۴۹ - ۱۳۹۶/۰۱/۲۶
