به گزارش مشرق، «محمد حقگو» در یادداشت روزنامه «خراسان» نوشت:

گرمای بی سابقه هوا و ورای آن، فراگیری گرما در مناطق مختلف کشور، عارضه ای است که امسال رخ داده و با شدت یابی بی سابقه مصرف برق، زنگ خطر را برای کل شبکه این حامل مهم انرژی به صدا درآورده است. طبق آن چه مسئولان وزارت نیرو می گویند، امسال برخلاف انتظار برای افزایش ۵ درصدی، مصرف برق ۱۱ درصد رشد داشته و کار را به اینجا رسانیده که معاون وزارت نیرو، هشدار داد که شبکه تولید برق به حداکثر ظرفیت خود رسیده است و اگر مردم ۵ تا ۱۰ درصد در مصرف برق خود، صرفه جویی نکنند، شبکه برق در ریسک کامل قرار می گیرد. 

این، خلاصه ای است از آن چه در روزهای اخیر و در رسانه ها بیان شده است و بیم آن می رود که با تداوم این وضعیت، مخاطرات جدی برای شبکه برق کشور به وجود بیاید. شبکه ای که دیرزمانی است با بیشترین پایداری، در اطراف ما وجود داشته و هر وقت خواسته ایم از موهبت آن استفاده کرده ایم. فقط کافی است شرایط قطعی برق را برای مراکز حساسی چون بیمارستان ها، شبکه های ارتباطی و ... تصور کنیم. خدا می داند چه اتفاقی رخ خواهد داد!

این ها را گفتیم تا به یک نقطه اساسی برسیم. این که چه باید کرد؟ و چه انتظاری باید از چه کسی داشت؟

به نظر می رسد برای پاسخ به این سوال ۳ سناریو و راهکار وجود دارد. راهکارهایی سهل و ممتنع که شفاف شدن وضعیت هر یک، راه های برون رفت از این بحران را روشن تر می کند. 

 راهکار اول: افزایش توان تولید برق در کشور؛ منطقی است به اتکای پایداری شبکه برق تاکنون و نیز اخباری که به کرات از احداث نیروگاه های برق در سال های قبل شنیده ایم، نگاه ها را مجدد به وزارت نیرو برگردانیم. اما واقعیات موجود، چیز دیگری می گویند. بر اساس آمارهای وزارت نیرو در سال ۹۴، ضریب ذخیره تولید انرژی، از سال ۹۱ به بعد با روند کاهشی مواجه شده است و از ۲۴.۴ درصد به ۱۵.۱ درصد رسیده، یعنی میزان ظرفیت تولید آماده ای که جهت استفاده در مواقع اضطراری و تغییرات ناگهانی بار به کار می آید، سال به سال کمتر شده است. رقمی که وضعیت مطلوب آن ۲۶ درصد عنوان می شود. این موضوع، بدان معنی است که ظرفیت های تولید برق می بایست به میزان قابل توجهی اضافه شوند.

این در حالی است که گزارش سال گذشته مرکز پژوهش های مجلس، نشان از توان اندک تحقق بودجه پیش بینی شده برای سرمایه گذاری در بخش برق دارد. بر اساس گزارش این مرکز، در بین سال های ۸۹ تا ۹۳ یعنی حتی قبل از تحریم ها و در سال هایی که به لحاظ درآمدهای دولت مشکل زیادی وجود نداشته است، عملکرد سرمایه گذاری در بخش برق نسبت به اهداف بودجه، کمتر از نصف بوده است. با این وجود و با توجه به ضعف عمده درآمدهای دولت در سال های اخیر، به نظر نمی رسد در کوتاه مدت برای افزایش ظرفیت نیروگاهی (که عمده آن از طریق افزایش سرمایه گذاری صورت می گیرد)، بتوان امید چندانی داشت.  

راهکار دوم: کاهش اتلاف در شبکه توزیع نیرو؛ برخلاف برخی تصورات، یکی از معضلات کلان مصرف برق در کشور در سال های اخیر، تلفات شبکه برق بوده است. با این حال آمارها نشان می دهند که در سال های اخیر، در پی اقدامات انجام شده در وزارت نیرو، میزان تلفات در شبکه برق، کاهش خوبی داشته و از ۱۵.۵ درصد در ابتدای سال ۹۳، به ۱۰.۷ درصد در آذرماه سال گذشته رسیده است. رقمی که در صورت کاهش بیشتر مطابق استانداردهای بین المللی به ۷ درصد، صرفه جویی خوبی در مصرف انرژی برق را به همراه خواهد داشت. منتهی این موضوع هم آن گونه که عنوان شده است، به صرف منابع مالی در حدود ۱۲۰۰ میلیارد تومان نیاز دارد که با توجه به وضعیت یادشده در حوزه برق، تامین آن از سوی دولت کار دشواری به نظر می رسد. 

اما سومین راهکار بر خلاف راهکارهای سخت افزاری فوق، ناظر به راهکارهای نرم افزاری و مربوط به تغییر رفتار مصرفی مصرف کنندگان برق است. حال که ظرفیت های تولید و انتقال برق چه به دلایل فنی و چه به دلایل مالی، به حد اشباع رسیده، به نظر می رسد نوبت به اصلاح تعرفه های برق رسیده است. به گفته مسئولان وزارت نیرو، در شرایط کنونی، قیمت تمام شده هر کیلووات برق در حدود ۱۰۰ تومان است که از مصرف کنندگان تنها حدود ۶۰ تومان دریافت می شود. در نتیجه باید گفت که یک یارانه پنهان ۴۰ تومانی به ازای هر کیلووات ساعت برق به مشترکین برق ارائه می شود. یارانه ای که قطعاً بیشترین استفاده از آن را مشترکان پر مصرف می برند.

از سوی دیگر مصرف این مشترکان، بیشترین تاثیر را بر تحمیل بار اضافی بر شبکه برق در زمان پیک مصرف دارد. موضوعی که مورد انتقاد و اعتراض مسئولین وزارت نیرو تاکنون قرار گرفته و در این راستا، چندی پیش مدیر عامل توانیر به این موضوع اشاره کرد که حتی امکان قطع برق این مشترکین وجود دارد. این در شرایطی است که تعرفه های کنونی علیرغم پلکانی بودن، نتوانسته اند رفتار مصرفی مشترکان پرمصرف و آن هایی که از یارانه پنهان برق بیشتر استفاده می کنند را تغییر دهد.

در این گونه مواقع، منطق اقتصادی حکم می کند که در راستای افزایش کارایی، تعرفه به ازای مصرف در طبقات بالاتر، بیشتر از پیش افزایش یابد بدون آن که بر مردم عادی فشار هزینه ای ایجاد شود یعنی تعرفه برق مصرف کنندگانی که در حد معمول مصرف می کنند، افزایش نیابد وحتی آنانی که بسیارکم مصرف هستند کاهش یابد، اما مشترکان پر مصرف به ازای مصرف بیشتر، تعرفه بسیار بیشتری بپردازندتا مجبور به صرفه جویی شوند. این موضوعی است که تاکنون، کمتر مورد توجه مسئولان وزارت نیرو قرار گرفته و در آخرین نمونه، سال گذشته، تعرفه برق همه پلکان های مصرف برق، به طور یکسان، ۱۰ درصد افزایش یافت. 

با توجه به ۳ راهکار یادشده، اولاً باید به مصرف کنندگان برق گفت که با توجه به وضع کنونی  و نیز ۲ راهکار اولی که عنوان شد، اتکا به پایداری شبکه برق به کمتر از هر زمانی رسیده است و جای یک کمپین یا مشارکت همگانی برای کاهش برق مصرفی در بین خانوارها وجود دارد.اما از سوی دیگر از مسئولین محترم نیرو انتظار می رود که با اصلاح بهتر تعرفه های برق همان گونه که عنوان شد و حتماً اطلاع دارند، نسبت به کاهش یارانه خواری پرمصرف ها آن هم در این زمان که شبکه برق و همه مشترکین با توجه به وضعیت آب و هوایی پیش آمده، نیاز به برق دارند، اقدام عاجلی صورت دهند.