چند روز پیش مشاور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت که برای بیش از 200 هزار نفر، صندلی خالی در دانشگاه‌های کشور وجود دارد تا دانشجویانی را که در دانشگاه‌های خارج از کشور تحصیل می‌کنند، در نزدیک‌ترین محل سکونت و با اولویت خود دانشجویان پذیرش شوند.
چندماه قبل هم معاون دانشجویی وزیر علوم نیز با بیان اینکه 20 درصد دانشجویان ایرانی خارج از کشور، در مقاطع تحصیلات تکمیلی مشغول به تحصیل هستند، گفت که این دانشجویان می‌توانند از طریق سایت وزارت علوم، تقاضای پذیرش در دانشگاه‌های داخل را دهند.

آماری از دانشجویان ایرانی خارج از کشور وجود ندارد

در حال حاضر بیش از 4 میلیون و 200 هزار نفر دانشجو در دانشگاه‌های کشور مشغول به تحصیل هستند که حدود 10 درصد در مقاطع تحصیلات تکمیلی و بقیه در سایر مقاطع تحصیلی هستند.
در سال‌های اخیر خروج دانشجویان و دانش‌آموزان برای تحصیل در دانشگاه‌های خارجی روندی صعودی داشته است تا جایی که بسیاری از آنها در دانشگاه‌هایی که ارزش علمی چندانی ندارد، مشغول به تحصیل هستند.
اگرچه سال گذشته 250 هزار صندلی خالی در دانشگاه‌های داخلی وجود داشت، اما به دلایل زیادی هنوز هم خروج دانشجویان از کشور ادامه دارد.
اما این صندلی‌های خالی هم دیگر امیدی برای دانشجویان و دانش‌آموزان نیست، مشکلات بیشتر از این است که فقط با صندلی‌های خالی حل شود. به گفته کارشناسان به روز نبودن اطلاعات، استفاده از روش‌های سنتی و قدیمی و ابزارهای غیراستاندارد، پایین بودن سطح تحقیقات و پژوهش در مراکز علمی، تخصیص بودجه ناکافی به امر تحقیق و پژوهش و همچنین ترویج مدرک‌گرایی از عواملی هستند که منجر به نارضایتی در بین دانشجویان شده است.
در این میان وزارت علوم هم آمار دقیقی از دانشجویان شاغل به تحصیل در خارج از کشور را ندارد و علت این امر را عدم مراجعه دانشجویان ایرانی برای خروج به پایگاه‌های آمارگیری مراجع علمی کشور می‌داند.

فرار مغزها هم دیگر عادی شده است

اگرچه پدیده فرار مغزها یکی معضلات اجتماعی، اقتصادی و آموزشی کشورمان است، اما ظاهراً این پدیده آنقدر برای مسئولان امر عادی شده است که هم اکنون نگرانی جای خالی صندلی‌های دانشگاه هستند.
برخی از مسئولان وجود پدیده فرار مغزها از ایران را منتفی می‌دانند و می‌گویند که سطح کیفی دانشگاه‌ها و مراجع علمی ایران در سال‌های گذشته افزایش چشمگیری داشته است. با این وجود آمار مجلس شورای اسلامی در سال گذشته نشان می‌دهد که 60 هزار نفر از نخبه‌های کشور مهاجرت کرده‌اند. بیشتر این افراد دارای مقام‌هایی در المپیادهای علمی و یا جزء نفرات برتر کنکور و یا دانشگاه‌ها هستند. در حال حاضر در میان دانشجویان داخل کشور برخی دانشگاه‌های صنعتی ایران و به خصوص دانشگاه صنعتی شریف پدیده فرار مغزها امری عادی شده است.
البته در میان انواع دانشگاه‌های ایران که در دو دهه اخیر رشد قارچ گونه‌ای داشته‌اند، توجهی به ارتقاع سطح کیفی و علمی نشده است و دانشگاه‌هایی که صلاحیت علمی داشته باشند، انگشت شمارند. جالب اینکه مرور رتبه بندی‌های اعلام شده دانشگاه‌های جهان از اول سال جاری تاکنون هم نشان داده که از ایران تنها دانشگاه‌های تهران و صنعتی‌شریف صلاحیت حضور رتبه‌بندی‌ علمی را داشته‌‌اند.
به گفته کارشناسان آنچه مسئولان امر باید به آن توجه داشته باشند این است که تعداد دانشگاه‌های داخل کشور بدون هیچ‌گونه برنامه مدونی و یا تناسب رشته‌ها با مشاغل گسترش یافته‌اند و توجه بیشتر به سمت معیارهای کمی بوده‌است تا کیفی.